29178

Obowiązek, uprawnienie, roszczenie, kompetencja

Obowiązek - wyznaczają normy zarówno coś nakazujące, jak i czegoś zabraniające. Przewidują dla adresata tylko jeden sposób postępowania Nie ma on żadnego wyboru, jeżeli chce postępować zgodnie z normą.

Normy bezwzględnie obowiązujące zawierają reguły postępowania obowiązujące bezpośrednio adresatów i wyłączające możliwości odmiennego regulowania danych spraw przez adresata czy kogoś innego.

Normy względnie obowiązujące mają zastosowanie wtedy, gdy adresaci lub ktoś trzeci nie uregulowali danego zachowania się inaczej.

Uprawnienie - przyznanie przez normę prawną danej osobie wyboru określonego zachowania się bez nakładania na nią obowiązku.

Roszczenie to uprawnienie do żądania od określonej osoby określonego zachowania się. Roszczenie ma miejsce, gdy podmiot, który ma obowiązek wobec podmiotu uprawnionego, nie spełnia go.

Rozróżniamy roszczenia

-    materialne - podmiot A wobec podmiotu B, przy czym indywidualnie określone jest, który z podmiotów jest zobowiązanym, a który uprawnionym oraz przedmiot roszczenia czy świadczenie;

-    procesowe - jeżeli podmiot zobowiązany nie zachowa się zgodnie z treścią jego obowiązku to podmiot uprawniony może domagać się ochrony prawnej ze strony organów państwa.

Kompetencja - to upoważnienie do dokonania czynności prawnej określonego rodzaju z taki skutkiem, że aktualizują się przez jej dokonanie przewidziane w normie obowiązki jej adresatów. Czynność dokonana przez podmiot nie posiadający stosownej kompetencji jest aktem nieważnym.