41590

stosunek koordynacyjny (zobowiązaniowy) - charakterystyczny dla prawa prywamego, równorzędność podmiotów, przepisy go regulujące to ius dispositisi. przykłady: umowa zastawu, pożyczki, o dzieło stosunek subordynacyjny (podległości kompetencji) - charakterystyczny dla prawa publicznego, jeden z podmiotów (wyposażony w kompetencję) ma rolę nadrzędną wobec drugiego podmiotu (podlegającego kompetencji), który musi się podporządkować decyzjom podmiotu wyższego, przepisy regulujące ten stosunek mają charakter iuris cogentis

stosunki dwustronnie zindywidualizowane - obie strony są możliwe do wskazania co do tożsamości (pożyczka, najem itd), stosunki te mogą powstać, ustać, zmienić się nie tylko w wyniku działali wzajemnych, ale też w wyniku jednostronnych czynności prawnych (np. wypowiedzenie umowy)

stosunki jednostronnie zindywidualizowane - tylko jedna strona może być wskazana co do tożsamości, pozostałe strony są anonimowe - np. stosunek własności - znany jest właściciel

stosunki obustronnie niezindywidiializowane - żaden podmiot nie jest znany co do swej tożsamości, np. konstytucyjny obowiązek przestrzegania prawa przez wszystkie podmioty w relacjach między nimi

4.    PRZEDMIOT STOSUNKU PRAWNEGO

• są nim te zachowania (aktywne i pasywne) podmiotów prawa do których strony danego stosimku prawnego są obowiązane albo uprawnione przedmiotem uprawnienia i obowiązku może być czynienie albo nieczynienie (ale nie naraz)

- są nim również rzeczy materialne (ruchomości i niemchomości) i niematerialne (energia, prawa autorskie itp.)

5.    TREŚĆ STOSUNKU PRAWNEGO

są to obowiązki i uprawnienia wyznaczone przez przepisy prawa

obowiązek prawny - wyrażony w normie prawnej skierowany do adresata nakaz lub zakaz określonego postępowania, wyznaczony jest przez prawo przedmiotowe, oznacza brak swobody wyboru zachowania przez adresata normy

obowiązek prawny pozytywny - obowiązek działania obowiązek prawny negatywny - obowiązek zaniechania

uprawnienie - wyznaczona przez prawo przedmiotowe sfera zachowali nie nakazanych i nie zakazanych, w której podmiot może dokonywać różnych wyborów, przy czym zachowaniom tym odpowiada sfera zachowań prawnie zakazanycli/nakazanych innym podmiotom.

uprawnienie proste - każdy ma dwie drogi wyboru: wierzyciel uprawniony do odzyskania forsy może nie żądać realizacji swojego uprawnienia, a dłużnik może nie żądać pokwitowania odbioru wierzytelności przez wierzyciela

uprawnienie złożone - kompleks uprawnień prostych

uprawnienia do własnych zachowań - dzielą się na wolności prawnie chronione i prawa - upoważnienia (uprawnienia do dokonywania czynności prawnych)

uprawnienia do zachowań innych podmiotów (uprawnienia sensu stricto) - uprawnieniu osoby A odpowiada obowiązek osoby B działania w sposób przewidziany przez normy prawne

prawo podmiotowe - uprawnienie złożone, shiżące podmiotowi prawa, odnosi się do sumy wolności i uprawnień podmiotu wyróżniamy prawa podmiotowe: bezwzględne - skuteczne względem wszystkich (erga omnes), względne skuteczne inter partes czyli wobec konkretnego podmiotu(ów), zbywalne - może być przeniesione na kogoś innego, niezbywalne - ściśle związane z właścicielem, proste - odpowiada pojedynczym uprawnieniom, złożone - zespół uprawmeń różnego rodzaju

roszczenia - uprawnienia związane z możnością domagania się aktywnej formy zachowania innych podmiotów kompetencje - upoważnienia do dokonywania czynności konwencjonalnych, może wiązać się z obowiązkiem skorzystania z niego, albo możliwością czynienia z mego użytku, składają się z dwóch norm: jedna określa podmiot, przedmiot i sposób dokonania czynności, druga nakłada na inny podmiot obowiązek zareagowania w określony sposób na tę czynność

prerogatywy - szczególny rodzaj kompetencji - uprawnienia głowy państwa łub prezydenta do podejmowama decyzji me podlegających niczyjej kontrasygnacie i wyłączonych z kontroli parlamentarnej wolności - wynikają z naturalnej zdolności człowieka do podejmowania aktów woli. określają sferę życia jednostki wyłączoną spod ingerencji innych podmiotów

inummitety - rodzaj uprawiuenia do własnych zachowali istotą jego jest mepodleganie kompetencji innych podmiotów mających, co do zasady szerokie lub powszechne zastosowanie, posiadacz immunitetu np. nie może być zatrzymany tradycyjnym sposobem, nie podlega czasem sądownictwu państwa (immunitet jurysdykcyjny), zwolniony jest z podatków, opłat, kontrol celnych (dyplomaci)

przywileje - rodzaj uprawnienia do własnych zachowali - podmiot uprawniony jest do pewnych działali w sposób wyłączny, lub traktowany jest szczególnie korzystnie w porównaniu do innych podmiotów