6703

• biopsychiczne^{1 2}

1. Rodzina jako źródło niepowodzeń szkolnych.

Rodzina stanowi dla dziecka naturalne i podstawowe środowisko, w którym się ono rozwija. W środowisku tym i w zależności od warunków tego środowiska kształtują się wszystkie czynności dziecka, jego osobowość, inteligencja. Rodzina kształtuje zatem w decydującym stopniu to, co nazywa się dojrzałością szkolną dziecka. Dzieci, którym środowisko rodzinne stwarza mniej korzystne warunki z punktu widzenia ich rozwoju intelektualnego, psychicznego i społecznego są na ogół gorzej przygotowane do podjęcia obowiązku szkolnego. Tak więc już w momencie wstępowania do szkoły istnieje zróżnicowanie poziomu ogólnego rozwoju sprawności umysłowej dziecka.

Wiele przypadków niepowodzenia szkolnego dzieci jest rezultatem nie tyle niedostatecznego rozwoju sprawności umysłowej, co raczej ograniczenie możliwości pełnego wykorzystania posiadanych sprawności intelektualnych na skutek różnych zachowań i konfliktów emocjonalnych, których źródłem jest bardzo często niesprzyjająca sytuacja rodzinna i Wędy wychowawcze popełnione przez rodzinę/’

Sytuację dziecka w rodzinie określają:

•    warunki społeczno-ekonomiczne, czyli poziom dochodów i wielkość mieszkania zajmowanego przez rodzinę

•    warunki kulturalne, to znaczy poziom wykształcenia rodziców, poziom potrzeb i zainteresowań kulturalnych, stopień ich zaspokajania i opieka nad rozwojem dziecka

•    warunki społeczno-psychologiczne, a więc struktura społeczna rodziny, pozycja dziecka w rodzinie, praca matki poza domem oraz atmosfera wychowawcza rodziny.³

Sytuacja materialna rodziny zależy przede wszystkim od tego, jaka część dochodu miesięcznego rodziny przypada na poszczególnego jej członka. Złe warunki materialne rodziny wpływają w dużym stopniu na obniżenie postępów szkolnych dzieci, ponieważ pogarszają atmosferę życia rodzinnego, stając się przyczyną napięć i konfliktów między członkami rodziny, co z kolei odbija się ujemnie na samopoczuciu dziecka, a także na jego pracy szkolnej.

Bardzo ważnym czynnikiem sytuacji rodzinnej jest wielkość mieszkania. Jeśli nie zapewnia ono minimum wygody poszczególnym członkom rodziny jest często źródłem osdych konfliktów. Dla dziecka sytuacja taka jest bardziej szkodliwa, że na nim właśnie najczęściej odbijają się ujemne skutki ciasnoty mieszkaniowej.

Gasnę mieszkanie stwarza gorsze warunki rozwoju różnych zainteresowań dziecka i ogranicza możliwości jego pracy w domu.⁴

Dlatego też, niezależnie od warunków mieszkaniowych rodziny, dziecko musi posiadać własne miejsce do pracy, gdyż jest to podstawowym warunkiem wdrożenia się dziecka do systematycznego odrabiania zadań domowych i rozwijania zainteresowali Dobrze zorganizowane miejsce pracy pomaga wytworzyć przyzwyczajenia sprzyjające skupieniu się, które ułatwia uczenie się.

1

H, Spłonek. Zaburzenia rozwoju uczniów, a niepowodzenia szkolne. Warszawa 1985, PWN, s. 21-31

2

^s M. Tymkowa, Czynniki determinujące pracę szkolną dziecka. Warszawa 1964, PWN, s. 62-64

3

* M. Tymkowa, Czynniki. . . s. 64-65

4

M. Tymkowa. Czynniki. . . s. 65-70