102921

Ważne było zdrowie. Kalectwo wykluczało ze społeczeństwa, starcy często byli zabijani np. u Azteków 81 lat to wiek graniczny, siostrzeniec był zmuszony udusić wciskając tłusty kęs.

Wyposażeni było bogatsze od łowców-zbieraczy dzięki zwierzynie jucznej, ale musiało być przystosowane do ruchliwego trybu życia. Dzięki temu rozwinęło się grabarstwo. tkactwo, serowarstwo, obróbka metali, odzież lekka ciepła, spodnie.

Jutra- cudowny w swej prostocie wynalazek, według Mongołów dar bogów. Przenośna, składa konstrukcja w kształcie kopuły ze skór zwierzęcych lub wojłoku rozciągniętych na drewnianym rusztowaniu. Na styku żerdzi dymnik a pod nim ognisko. Podłogę pokrywano dywanami lub skórami. Taka konstrukcja była bardzo funkcjonalna: pozwala na utrzymanie temperatury, listwy u szczytu dzięki padającym promieniom słonecznym wskazywały godzinę według niektórych badaczy lata 60-lemiego cyklu.

Każdy element niósł znaczenie symboliczne, ponieważ dom ma charakter sakralny.

Kształt przypominał subugan czyli stupę, będąca obrazem kosmosu. Dymnik na planie kręgu symbolizował słońce a zasłonięty-księżyc. Kwadratowa zasłona z wojłoku przedstawiała Ziemie a okrągły dymnik niebo obraz całości kosmosu. Obręcz otaczająca dymnik - Góra Kosmiczna, nie wolno jej przekroczyć gdy leży na ziemi. Poprzeczki (gniazdo Garudy) dzielą obręcz na 4 sektory.

Na przeciwnej ścianie do wejścia znajduje się ołtarz (północ u Mongołów i zachód u Turków) bliżej środka miejsce honorowe przeznaczone dla gości (jeśli zostawał na noc spał w części męskiej a gospodarze w żeńskiej) i stół, na środku rozpalano ogieii, znajdował się on w obszarze wyłączonym z komunikacji, wysypany był czystym białym piaskiem. Lewa strona od ołtarza była przeznaczona dla kobiet-księżyc. natomiast prawa dla mężczyzn-słońce. najbliżej ołtarza przechowywano cenne przedmioty w skrzyniach (kobiety kosztowności mężczyźni broń), bliżej wyjścia narzędzia gospodarcze. Przy wyjściu było miejsce przeznaczone dla dzieci i służby. Progu nie wolno deptać i siadać na tum.

Konstrukcja jutry uważa się za związaną z tzw. 8 buddyjskimi symbolami szczęścia: parasol, butla, lotos, muszla, nić szczęścia znak zwycięstwa oraz krąg dharmy. Najważniejsze jest lasso, główna lina wiążąca, wieszana nad wejściem, wiązana w różne węzły o różnych kształtach. Tylko gospodarz mógł ją łapać podczas burzy. Powinna być spleciona z sierści oswojonego wielbłąda. Koniec sięgał tylu poprzeczek w prawo ilu jest mężczyzn w rodzinie. Czasami tworzył łuk („szyja wielbłąda") a do wybrzuszenie na dole („żołądek owcy") według tradycji wpadało tam szczęście (zdobywanie bogactwa, rozwój rodziny, długowieczność domowników, rozrost stada) i moc wpadającą podczas wędrówki Słońca.

Wszystkie ważne działania wykonuje się w kierunku nardzow, przeciwny grozi karą. jedynie po śmierci gospodarza dymnik był otwierany w odwrotną stronę.

Miejsce pod rozłożenie jutry wyznaczała głowa rodziny. Skrapiał obszar mlekiem następnie zaznaczał trzema kamieniami pod nogi stojaka na ogień. Tak też powstał świat, dlatego rozkładanie jutry równoważne jest z tworzeniem kosmosu Desakralizuje się ponownie kropiąc mlekiem w 4 miejscach i rzucając kamienie w stronę nowego koczowiska.

Zwierzę hodowlane jako obiekt sakralny

Gospodarka, wyżywienie, strój opiera się na hodowli, dlatego zwierzęta traktowane są wartością miłością, otaczane kultem, eksponowane w wierzeniach, świadcząrówiueż o prestiżu.

Bydło (byk. krowa. wół. bawół) często nabierało znaczenie symboliczne: gómypaleolit tur-symbolika żeńska natomiast byk w czasie udomowieniu bydła hmeamo-akwatyczno-seksualne. w neolicie epoce brązu wół uzyskuje symbol płodności. W tym okresie staje się on niezbędnym towarzyszem rolnika. Wtedy oika symbol zapłodnienia natomiast wół księżyca, ale n. p. malowidła pbi. Afryki pokazują byka z dyskiem solamym między rogami. Zanim udomowiono wielbłąda i konia, wół służył pod wierch i pod juki.

Ofiara z byka/woła przeważnie na wiosnę (odnowienie świata i utrzymania kosmicznej płodności). U Nuerów: miejsce i osoba nie gra roli (jedynie gdy chcą uniknąć skalania posyłają po tzw. kapłana w lamparcie skórze nie należący do struktury klanowej). Na plam ofiarnym następuje poświęcenie, przywiązanie ofiary i czasami libacja z piwa. mleka lub wody. Następnie poświęcenie: natarcie popiołem ze spalonych odchodów. Później inwokacja do Boga i duchów z ogłoszeniem intencji Na koniec zabójstwo włócznią wbija się do prawego boku lub podcina gardło, byk powiiuen upaść na prawy bok inaczej nawet lew go nie tknie. W przypadku ofiary dla duchów wodnych spycha się go do wody. dla ducha-pytona dusi się go. jeżeli związane z wojną mężczyźni rozdzierają mięso i nabijają na włócznie i uciekają.

Jeżeli byk uznany jest za ciało kosmosu (daje żywność i płodność) idea ofiary zostaje rozciągnięta na cały kosmos o jego cielesności świadczą tylko jego cechy biologiczne: waga moc. seksualizm i skojarzenie go z bogactwem, złotem np. dwa cielce Jeroboa wytopione mimo zakazu Jahwe, stały się ucieleśnieniem mocy bożej. W Iranie zamiast sztabek wytapiano głowy byka. U Persów słowo bogactwo pochodzi od wyrazu bydło. Dla koczowników bydło jest największym darem bogów. Często bóg jest przedstawiany jako byk np. bóg burzy, nieba. Ponieważ bydło jest wcieleniem życiodajnych chmur burzowych, a niebo to pastwisko. Każdy pragnął mieć tyle bydła ile gwiazd na niebie. W Indiach kultem obdarzone zostały krowy przyniesione przez koczowników ze stepów Eurazji. Często według pasterzy bydło tak jak ludzie mają duszę, dlatego nie zdychają a