111311

a)    prawo narodów nie było wyodrębnionym i zorganizowanym systemem prawnym; granice tego prawa narodów są trudne do ustalenia (istotne w dobie ekspansji rzymskiej, ponieważ nie można było rozgraniczyć czy jest to prawo narodów czy prawo rzymskie); nie ma wewnętrznej systematyki (podmioty organizacje itd.); wiemy jak starożytni rozumieli to prawo, znamy traktaty oraz instytucje doby wojny i pokoju; prawo narodów jest w dużym stopniu prawem sakralnym, wynika to z konstrukcji psychologicznej ówczesnych ludzi, którzy byii mocno religijni; sakralizacja jest widoczna w procedurze podpisywania traktatów, wypowiadania wojny, a także w zapewnianiu przestrzegania i egzekwowania traktatów (klątwa, przysięgi) itd.; wiąże się z dużym znaczeniem kapłanów w życiu publicznym (zawieranie pokoju); w dobie starożytnej nie doszło do kodyfikacji praw zwyczajowych, które miały wówczas dominujące znaczenie jako określające jakieś reguły, od których odstąpienie jest naruszeniem prawa narodów; starożytni widzieli trzy rodzaje sankcji za naruszenie prawa narodów

•    sankcja boska

•    sankcja społeczna (też ma sakralny charakter, tzn. bogowie opuszczą państwo, które się sprzeniewierzyło przysiędze; obawa przed chaosem)

•    sankcja intelektualna (podstawą był rozum; z pozytywistycznego punktu widzenia strach przed utratą wolności działania - nie oddzielano normy od sankcji)

b)    instrumenty prawa narodów doby starożytnej — traktaty regionu

eurośródziemnomorskiego; umowa między dwoma ówczesnymi państwami zawarta w formie pisemnej;

•    okres wczesny - IV - II tysiąclecie p. n. e. - pierwszy traktat między Lagasz i Umma (państwa - miasta Babilonii) wg Bedermana ok. 3010 albo 2500, w języku sumeryjskim, U mma uznaje nową granicę z Lagasz; połowa trzeciego tysiąclecia -traktat dotyczący przyjaźni i handlu między królem Babilonii i Asyrii

•    okres wczesnobabiloński - XVIII - XVI w. p. n. e. intensywna praktyka między Hetytami, a Babilonią i Asyrią; formułowane w drugiej osobie liczby mnogiej („wy”); struktura - preambuła (opis dotychczasowych stosunków między stronami), zasadnicze postanowienia traktatowe, inwokacja do bóstw, formuła narracyjna -wszystko bez uporządkowania w artykułach; istniały traktaty między równoprawnymi i nie równoprawnymi (oba miały charakter wzajemny; w traktatach nie równoprawnych, a zwłaszcza paktach wasalnych, obowiązki były podzielone nie równo (wasal miał ich więcej, lenno - daniny, wsparcie wojskowe, wydanie uciekinierów); zawierać mogły także umowę o wzajemnym embargo przeciwko innemu państwu

•    praktyka egipska - XIII w. p. n. e. traktaty wasalne (Kadesz, Egida); Egipt zawierał traktaty z Nomadami (plemionami libijskimi, nie tworzyli państwa); traktaty handlowe z Krętą, dotyczące przywilejów eksterytorialnych (w razie śmierci kupca chroniono jego aktywa); traktat między Ramzesem II a Hatuszylisem III - data nie jest jasna albo 1280 albo 1279 r. p. n. e., kończył wojnę poprzednika Ramzesa II - 21 XI 1259 r. p. n. e.; między Egiptem a Hetytami w obliczu zagrożenia Asyryjskiego, po przegranej przez Egipt bitwie pod Kadesz (XIII w. p. n. e.); pierwszy traktat równoprawny, który znamy w obu wersjach językowych; spisany na srebrnych tablicach w języku babilońskim (akadyjskim) i odkryto go na terenie dzisiejszego Iraku oraz wersję egipską na papirusie, który został przeniesiony na ściany świątyni w Karnaku i Tebach; prolog historyczny (bogatszy w wersji hetyckiej) określa traktat jako wieczysty; ma 20 artykułów; traktat tak pokojowy, jak i dotyczący wzajemnej ekstradycji uciekinierów, oraz sojuszu (nie tylko wojenny, ale też w razie rebelii); w obu wersjach traktaty są niemal identyczne; władcy zobowiązują się okazać łaskę