KOMPONENTY WYCHOWAWCZE: to te czynniki, kształmjące siły społeczne. Są to naturalne bądź formalne systemy społeczno-kulturowe, których ismienie i funkcjonowanie ściśle związane jest z kolejnymi etapami życia i rozwoju jednostki.
Do komponentów wychowawczych zalicza się (wg A. olubińskiego)
instytucje wychowania naturalnego (rodzina, grupa rówieśnicza, społeczność lokalna)
♦instytucje wychowania bezpośredniego (szkoła, klub, świetlica itp.);
♦instytucje wychowania pośredniego (zakład pracy, kino, telewizja, książka itp.)
SYNDROM - to czynnik, który działa w danym komponencie wychowawczym i wywołuje określone działania i zachowania jednostki oraz uwolnienie jej potencjału Wyróżnia się następujące rodzaje syndromów:
♦pedagogiczny
♦osobowościowy
♦demograficzny
♦społeczny
♦organizacyjny
♦ ma terial no-ekonomicz ny ♦środowiskowy
♦ funkcjonał no-teologiczny
SAMOKSZTAŁCENIE: stanowi zdobywanie wykształcenia w toku działalności, której cele. treści, warunki oraz środki są ustalane przez sam podmiot tych czynności: proces ten zakłada dynamizowanie się celów, gdzie uczeń po osiągnięciu wyższego stopnia świadomości, często dokonuje ich przewartosciowaniu.oraz udoskonalenia; samokształcenie osiaga swój optymalny poziom syniacji, gdy staje sie ona dla czlowiekastala potrzeba życiowa, oraz stanowi pełna podstawę dla kształcenia ustawicznego. Proces ten najczęściej wiaze sie z praca w szkole, kształtowanie korespondencyjnym lub wychowaniem równoległym, rzadko występuję w czystej, samodzielnej postać, samokształcenie wiaze sie również z pojęciem samouctwa.
SAMOWYCHOWANIE: jest to samorzutna praca jednostki w celu ukształtowania własnego światopoglądu, postaw, cech charakteru oraz osobowości, zgodnie z założonymi wzorami; rozbudzanie (w trakcie procesu wychowania w rodzime czy szkole) motywacji u dzieci i młodzieży do pracy nad sobą stanowi działanie zwielokroniające wychowawczy wpływ tych instytucji
UCZENIE SIĘ: jest procesem, gdzie w toku doświadczenia, poznawania oraz ćwiczenia dochodzi do powstawania nowych form zachowania i działania lub też do zmian w obrębie form już wcześniej nabytych, uczenie się (obok pracy, zabawy oraz działalności społeczno-kułmralnej) stanowi jedną z zasadniczych form działalności ludzkiej, wyróżnić można wiele teorii uczenia się, takich jak np. asocjacjomzm, teoria pawiowa, teoria postaci czy operacjonizm, z których każda koncentruje się na innej stronie tego zróżnicowanego procesu, najbardziej (dla celów pedagogicznych) byłaby przydatna teoria zawierająca wszystkie rodzaje uczenia się (nabywanie wiadomości, umiejęmości, nawyków, przyzwyczajeń, rozwijanie zdolności oraz przekonań) wszelkie jego sposoby (uczenie się w toku prób i błędów, naśladownictwo, uczenie przez odkrywanie czy przez działanie) oraz warunki (np. wiek, motywacja, środowisko, bodźce czy zdolności) i rezultaty (przyrost wiedzy, sprawności, rozwój uzdolnień)
NAUCZANIE: stanowi planową oraz systematyczną pracę nauczyciela z uczniami, której celem jest wywoływanie pożądanych i trwałych zmian w ich zachowaniu, dyspozycjach jak i w całej osobowości będących rezultatem uczenia się. opanowywania wiedzy oraz przeżywania określonych wartości.
To działalność intencjonalna czyli ma na celu wywoływanie uczenia się jako dziaioności podmiotowej uczniów (niektórzy określają nauczanie jako kierownie procesem uczenia się co stanowi nie pełne ujęcie, pomijające inne ważne cechy nauczania); jedną z właściwości nauczania jest obieg informacji pomiędzy nauczycielem oraz innymi źródłami a uczniami, który umożliwia im opanowywaiue wiedzy naukowej zarówno przez przyswojenie jej w gotowej postaci jak i w toku samodzielnie rozwiązywanych zadań, nabywanie prcez uczniów wiedzy dotyczącej rzeczywistości pozwala im na podejmowanie decyzji regulujących stosunek do owej rzeczywistości a jednocześnie zapoznawanie się z licznymi waitościami moralnymi, estetyczymi, społecznymi oraz przekazywanie ich w procesie nauczania, kształtuje ich stosunek