Ćwiczenia VII i VIII
Poszukiwanie rezonansu w ciele.
Praca nad pobudzeniem rezonatora piersiowego.
Uruchamianie rezonatorów nasady (głowowych).
Spółgłoski półotwarte.
Samogłoski nosowe
B. Tarasiewicz, Mówię i śpiewam świadomie, Kraków 2003, s. 50-60, s. 153-167
lub
A. Mitrinowicz - Modrzejewska, Fizjologia i patologia głosu, słuchu i mowy, Warszawa 1963, s. 90-100
B. Toczyska, Elementarne ćwiczenia dykcji, Gdańsk 1998, s. 202-342, s.59-62
lub informacje o spółgłoskach półotwartych i samogłoskach nosowych w innych podręcznikach dykcji
Spółgłoski półotwarte: m, n, ń, l, ł, j
bła-kła błe-kłe bły-kły błi-kłi bło-kło błu-kłu błą-kłą błę-kłę |
tra-rta tre-rte try-rty tri-rti tro-rto tru-rtu trą-rtą trę-rtę |
pla-lpa ple-lpe ply-lpy pli-lpi plo-lpo plu-lpu plą-lpą plę-lpę |
rża-żra rże-żre rży-żry rżi-żri rżo-żro rżu-żru rżą-żrą rżę-żrę |
żma-mża żmę-mże żmy-mży żmi-mżi żmo-mżo żmu-mżu żmą-mżą żmę-mżę |
słucha-sucha łóżko-uszko Łukasz-ukaż dłużej-dużej słów-sów łupić-upić łódka-udka kłuje-kuje półka-puka chłód-chód kłus-kóz kłuć-kuć sług-suk |
płeć, łza, zło cło, łka, łże człek, płat, płeć młyn, błysk, płyn, spław, lęk wpływ, czołg, kły, hołd, gwałt, zgiełk, łgarstw, łkać, łgać, płyń, skłam, zgładź, płask, błąd, spływ, wkład, szkło, szła |
pstrąg, skręć, łgarstw, rży, wprost, strąk, żreć, drwi, drży, trakt, start, strać, trans, rdest świerszcz, żubr garść, trąd, rytm, metr, gwar, pstro, tembr, łotr, zdrap, wstręt |
pomyślność domyślny umyślnie przemyślnie zmyślny pomyślnie wymyślnie naumyślnie rzemieślnik myślnik |
pelargonia rewolwer relaks laboratorium kolektor kolporter kulturalny koloratura folklor kolorowego koralowego laryngologia koloratka |
mam matkę tam muszę iść dam muszlę dom malutki dżem morelowy tom miłosnych wierszy zrywam mimozę kupiłem mięso krem migdałowy mim mimo woli mrugnął zjem marmoladę oddam majątek potem mam zajęcia tak kum mówił zjadłam miód zwiedziłam miasto postawiłam miotłę w moim mieszkaniu |
podaj im nie zostawiaj ich zaufaj im kolej i na ciebie podaj informację skraj iglastych lasów nie zabieraj innym słuchaj Janku zbieraj jagody to jej jest zwyczaj Jagny tutaj jesteśmy dzisiaj, jutro zluzuj jeszcze wędruj jaskółko czyj jest ten dom sprzedaj jej jęczmień zawołaj jeszcze |
Teksty do ćwiczeń VII
Bordo morda M. Strzałkowska
Żył w Irlandii rudy lord, Który bał się bordo mord. Gdy co noc straszyła lorda W czarne kropki bordo morda, Drżał ze strachu lord
Wreszcie krzyknął rudy lord: -Dość mam w kropki bordo mord! Już nie będzie straszyć lorda Pierwsza lepsza bordo morda! Dość mam, jakem lord!
I na sposób wziął się lord, Który bał się bordo mord- Gdy przestraszyć chciała lorda W czarne kropki bordo morda, Mordę straszył lord!
Gdy i ty się boisz mord, Zrób od razu to co lord- Gdy cię straszy jakaś morda, Tak jak bordo morda - lorda, Strasz ją, tak jak lord! |
Łotwa S. Barańczak
Odwiedziwszy Łotwę, Rzekłem Łotwie; - Tło twe Łotwo, gmatwa łatwo Nurt Neretwy z tratwą, Szewc z dratwą, rybitwa, Twaróg, brzytwa, kitwa- Szenie się w śnie ptactwa, Macki i matactwa, Mątwy, klątwy dziatwy, Bitw gonitwy, świat wy- Twornych warstw, brak otwa- Rości sitw, dryfkotwa, Frak potwornie nietwa- Rzowy, drętwa płetwa, Kuropatwa pastwą Padająca, past wą- Tróbkowych wytwórczość; Większa tu wybiórczość Potrzebna ażeby Melby i ameby, Samby i balsamy- To co wymawiamy Donośnie i dźwięcznie, Zastąpiło wdzięcznie W tle twym łopot potwo- Rności nazw twych, Łotwo! |
Lisek M. Strzałkowska
Oto niski lisek z bliska A tam stoi miska liska, Lis na miskę kłapie pyskiem Kluski z miski chlipie błyskiem |
Goryl M. Strzałkowska
Turlał goryl po Urlach Kolorowe korale, Rudy góral kartofle Tarł na tarce wytrwale. Gdy spotkali się w Urlach, Góral tarł, goryl turlał, Chociaż sensu Nie było w tym wcale. |
Lama M. Strzałkowska
Lama ma tatę, Tata ma mamę, Mama ma matę, Mata ma plamę.
Lama ma mamę, Mama ma tatę, Tata ma tamę, Tama ma łatę. |
Turlał goryl po Urlach
Kolorowe korale
Góral, trwając w hardości
Grał na harfie wytrwale
Tak chodzili po Urlach
Góral grał, goryl turlał
Samogłoski nosowe: ą, ę
Na końcu wyrazu:
ą - zachowujemy pełną nosowość: osobą, robią, urodą
ę - wymawiamy jak e, lub zachowujemy leciutką nosowość: panoramę, scenę, robię
długą podróżą idą brzegiem piją piwo stroją miny moją matkę |
są one brzmią obco piłą ostrą myją okna grają organy |
płyną - płynął Anią - anioł wyją - wyjął giną - ginął matą - matoł |
panoramę zadumę tęsknię opisuję myję się |
W środku wyrazu
przed spółgłoskami szczelinowymi twardymi f, w, s, z, sz, ż, ch zachowują pełną nosowość:
klęska, wyprężony, nadąsany, tęskno, kęs, księżyc, począwszy, wiązać,
przed szczelinowymi zmiękczonymi ś, ź ulegają rozpadowi na głoskę ustną o, e i miękkie nosowe j:
siąść, gałąź, gęś
przed półotwartymi l, ł wymawiane są jako czyste o, e
ginęli, ginął, wzięła, wziął, klęli, klął, krzyknęła, krzyknęli
przed zwarto-wybuchowymi p, b, t, d, k, g, i zwarto-szczelinowymi c, dz, ć, dź, cz, dż wymawiane są jako połączenie głoski ustnej (o lub e) i spółgłoski nosowej (m, n w różnych wariantach artykulacyjnych)
przed p, b, em, om |
przed t, d, c, dz en, on |
przed cz e, o plus udziąsłowione n |
przed ć, dź eń, oń |
przed k, g, e plus tylnojęzykowe n |
kępa gęba trąbić dąb potępienie |
okręt tętno sąd gorący pędzel |
pączek rączy tęcza obrączki |
rtęć ciąć kącik wędzidło sędziwy |
klękać lęk pąki wstęga węgiel |
Połączenie samogłoski ustnej i spółgłoski nosowej przed spółgłoską szczelinową:
A nosowe: retransmisja, bransoletka, renesans, tramwaj, branża
Ę : benzyna, cenzura, sensacja, pensja, kredens, sens
Y nosowe: rynsztok, czynsz, symfonia, dezynfekcja
I nosowe: winszować, nimfa
Ą (o nosowe): komfort, demonstracja, monstrum, nonsens, anons
U nosowe: kunszt, tryumf
Teksty do ćwiczeń VIII
Jędrek wręczył Konstancji wiązankę kwitnących konwalii.
Przez gąszcz przemknął lękliwy zając.
Przestępca trafił do więzienia.
Płaczący bąk wąchał wszędobylską trąbę.
Kaszlnął, plunął, tupnął nogą, szukając szansy na awans.
Wąsaty inżynier powinszował czynszu wędrownej węglarce tańcząc kunsztowny kontredans pod kredensem.
Okrągły, tęgi, mądry sędzia mącił zębami tępy pączek.
Wziął kąpiel w rwącym odmęcie stąpając po kępach pędów więdnącej dębiny.
Trzeba pląsać, tęgo rąbać, rżnąć dębinę zębami czasu.
Grząski rynsztok pogrążył konsula w grząskim wąwozie.
Nadąsanego mężczyznę pogrążyła mętna, pąsowa benzyna.
Potężne monstrum ukąsiło zębami aranżera demonstrując bransoletę na munsztuku.
Dopędził następny tramwaj.
Konsekwentnie zabiegał o rekompensatę.
W tym pensjonacie często częstują pączkami i oranżadą.
Infekcja wywołała wysoką gorączkę.
Jego finanse są wciąż bardzo skąpe.
Inscenizacja miała względnie przychylne recenzje.
Konferansjer przez kwadrans zadręczał publiczność.
Miała pretensje o nonsensowną krzątaninę.
Cztery jędze spod Swarzędza M. Strzałkowska
Nad rzeczułką pod Swarzędzem Przędą przędze cztery jędze, Przy przędzeniu życie pędzą, O pieniądzach w kółko ględzą:
- Przyszłość jędzy leży w przędzy! - Przędźmy przędzę dla pieniędzy! - Szybciej! Szybciej przędźmy przędzę! - Więcej! Więcej, drogie jędze!
- Żyć nie warto bez pieniędzy! - Tylko głupcy żyją w nędzy! - Szybciej! Szybciej przędźmy przędzę! - Więcej! Więcej, drogie jędze!
Nad rzeczułką pod Swarzędzem Przędą przędze cztery jędze, Przy przędzeniu życie pędzą, O pieniądzach w kółko ględzą…
|
Łąka z bąkiem M. Strzałkowska
Bąk na pąk spadł z jękiem z sęka, Odtąd pąk się bąka lęka. A że bąk ma żal do pąka Więc sęk odtąd nęka bąka.
Pędzi pociąg H. Łochocka
Pociąg, pociąg, pociąg jedzie Gdzieś w odległą stronę. Ciągnie, ciągnie, wiezie, wiezie Wagon za wagonem. W nich gromadą jadą, jadą W dal nieznaną dzieci Iskra, iskra pryska, pryska, Skręca drga i świeci Tętni pociąg, strąca w pędzie Tysiąc nut ze stali Dźwięczniej, dźwięczniej, Prędzej, prędzej Dalej, dalej, dalej… |