FARMAKOLOGIA Seminarium 4 25 X 2006 Leki przeciwpsychotyczne

Patologia schizofrenii

Mechanizm działania

- blokowanie receptorów:

- D₂, D₃, D₄

- 5-HT₂

- M₁

- α₁

- H₁

- agoniści receptorów

- NMDA

Podział:

- klasyczne neuroleptyki - CHLORPROZMAZYNA, HALOPERYDOL, TIORYDAZYNA, PERFENAZYNA

- atypowe neuroleptyki - SULPIRYD, AMISULPIRYD

- antagoniści receptora D₂, 5-HT₂ - RISPERIDON, ZIPRAZIDON

- antagoniści wielu receptorów - OLANZAPINA, KLOZAPINA

- agoniści receptora NMDA - D-SERYNA, D-ALANINA

Neuroleptyki klasyczne

- CHLORPROMAZYNA

- HALOPERYDOL

- PERFENAZYNA

- TIORYDAZYNA

Neuroleptyki atypowe- różnice:

Mechanizm działania

- szybkość dysocjacji z receptorem dopaminergicznym

- działanie antagonistyczno- agonistyczne

- wpływ na transmisję 5-HT

- selektywność działania

Neuroleptyki atypowe:

- małe ryzyko objawów pozapiramidowych

- większa skuteczność terapeutyczna

- korzystny wpływ na zaburzenia poznawcze

ARIPIPRAZOL:

- stabilizator transmisji dopaminergicznej

- częściowy agonista receptora D₂ pre- i postsynaptycznego

- antagonizm- wysokie stężenie DA (płat limbiczny)

- agoniom - małe stężenie DA (kora przedczołowa)

Leki przeciwpsychotyczne - nowe mechanizmy

- zwiększenie ekspresji receptorów NMDA

- modulatory miejsca wiązania glicyny

- selektywny antagonizm w stosunku do receptora 5-HT₂

- M100907

Działania niepożądane:

- drgawki

- słabe neuroleptyki

- szybkość wzrostu dawki

- KLOZAPINA

- KLOZAPINA + uszkodzenie OUN

- leczenie:

- odstawienie leku na 24h

- redukcja dawki do ½

- KWAS WALPROINOWY

Leki przeciwpsychotyczne - działania niepożądane:

- objawy związane z działaniem leków na OUN

- objawy ze strony układu krążenia

- objawy ze strony układu krwionośnego i krwi

- reakcje alergiczne

- zaburzenia czynności wątroby

- zaburzenia endokrynologiczne

- obwodowe objawy cholinolityczne

Dystonie:

- silne NL, pozajelitowo

- mężczyźni, pierwsza terapia

- lęk, ból

Leczenie:

- BIPERIDEN

- BD

Parkinsonizm polekowy:

- 20%

- ludzie młodzi, kobiety

- duże dawki silnych NL

Leczenie:

- BIPERIDEN

- PIRIBEDYL

- AMANTADYNA

- 3-6 tygodnie

Akatyzja:

- poczucie wewnętrznego i somatycznego niepokoju

- silne NL w dużych dawkach

Leczenie:

- β-blokery

- BD

- AMANTADYNA

- KLONIDYNA

- AMITRYPTYLINA

Zaburzenia poznawcze:

- zaburzenia uwagi, pamięci, ocen, sądów

- KLOZEPINA- pogorszenie pamięci wzrokowej

- RISPERIDON, ZIPRAZIDON - poprawa pamięci

Późne dyskinezy:

- ryzyko wzrasta z czasem leczenia

- częściej u kobiet, w starszym wieku, z uszkodzeniem OUN

Leczenie:

- zmniejszenie dawki NL, zamiana na inny lek

- blokery kanałów wapniowych

- LEWODOPA

- AMANTADYNA

- leki p/padaczkowe

Złośliwy zespół neuroleptyczny:

- niska częstotliwość występowania

- wysoka śmiertelność

Leczenie:

- agoniści receptora D

- AMANTADYNA

- DANTROLEN

- BD

- przeciwobrzękowe (MANNITOL)

Ośrodkowe działanie cholinolityczne:

- zaburzenia poznawcze, zaburzenia świadomości

- CHLORPROTIKSEN, KLOZAPINA

- redukcja lub odstawienie leku

Depresja:

- depresja towarzysząca objawom wytwórczym

- depresja popsychotyczna

- AMISULPIRYD, TIORYDAZYNA, CHLORPROMAZYNA, CHLORPROTIKSEN

Hipotonia ortostatyczna:

- noradrenalina

- selektywny agonista α₁- FENCYKLIDYNA

Kardiotoksyczność:

- słabe NL

- torsade de pointes- MEZORIDAZYNA, TIORYDAZYNA

Sedacja:

- słabe neuroleptyki

- zmniejszanie w miarę leczenia

Pobudzenie:

- FLUPENTIKSOL, SULPIRYD

- w leczeniu BD lub NL silnie uspokajające lub w postaci depot

Leki przeciwpsychotyczne

- poprawa stanu psychicznego

- zmniejszenie nasilenia objawów wytwórczych, pozytywnych i negatywnych

- wpływ na napęd psychoruchowy, lęk, nastrój

- działanie uspokajające i zmniejszające zaburzenia wegetatywne

- zapobieganie nawrotom choroby

- brak istotnego wpływu na świadomość i zdolności intelektualne

Neuroleptyki - środki które oddziałują swoiście na objawy psychotyczne i usuwają zespoły psychotyczne

Charakterystyczne cechy neuroleptyków:

1. Działają zobojetniajaco bez efektu narkotycznego

2. Wpływają na sferę napędu pschoruchowego uspokajająco w stanach podniecenia, bądź aktywizująco w stanach zahamowania

3. Powodują cofanie się ostrych i przewlekłych stanów psychotycznych

4. Neutralizują objawy psychopatologiczne wywołane środkami psychodysleptycznymi

5. Oddziałują na układ pozapiramidowy i wywołują wiele objawów wegetatywnych ośrodkowych i obwodowych

Podział neuroleptyków

1. Pochodne fenotiazyny

a) piperydynowe - TIORYDAZYNA

b) alifatyczne - CHLORPROMAZYNA (FENACTIL), PROMAZYNA, LEWOPROMAZYNA (TISERCIN)

c) piperydynowe - FLUFENAZYNA (MIRENIL), PERAZYNA (PERAZYNA), PERFENAZYNA (TRILAFON)

2. Tioksanteny - CHLORPROTIKSEN, FLUPENTYKSOL, KLOPENTYKSOL

3. Butyrofenony

HALOPERYDOL - silne działanie przeciwwymiotne

DROPERYDOL - hipotonia, spadki ciśnienia

4. Inne

KLOZAPINA (KLOZAPOL)

RISPERIDON (RISPOLEPT)

ONDANSETRON (ZOFRAN) - czyste działanie przeciwwymiotne

Wskazania do stosowania neuroleptyków w zaburzeniach psychicznych

- ostre i przewlekłe psychozy schizofreniczne

- psychozy schizoafektywne

- zespoły maniakalne

- psychozy urojeniowe inne niż wymienione

- depresje psychotyczne

- stany podniecenia, lękowe, dysforyczne, reakcje egzogenne

Przeciwwskazania do stosowania neuroleptyków

Bezwzględne:

- choroba Addisona

- przebyty złośliwy zespól poneuroleptyczny

- zatrucia barbituranami, anksjolitykami, narkotykami, alkoholem

Względne:

- uszkodzenie wątroby

- uszkodzenie układu białokrwinkowego

- choroba Parkinsona

- niewydolność krążenia, choroba niedokrwienna serca po zawale

- jaskra, przerost gruczołu krokowego

Inne ograniczenia w stosowaniu:

- ciąża

- przebyta leukopenia polekowa

- późne dyskinezy

3

---