56778

■    krytyka racjonalizmu;

■    pamięć o ideale harmonii;

■    tradycjonalizm;

■    ciągłość, kontynuacja, kult wspólnego bycia (kultury);

^a opozycja już nie do romantyzmu ale do Awangardy;

■    uniwersalne tematy;

■    nowy typ myślenia: Jestem tam gdzie nie myślę (w opozycji do kartezjańskiego Cogito ergo sum);

• badanie przedmiotów przez podmiot;

Popularne w XX w. gatunki klasyczne to: elegia, sonet, idylla.

XX-wieczne "odrodzenie klasyczne" zapoczątkował Leopold Staff > (Gałąź kwitnąca. (1908), Uśmiechy godzin (1910). W cieniu miecza (1911), Łabędź i I ira (1914)).

W okresie międzywojennym poetą, którego - mylnie - określano mianem klasyka byl Jarosław Iwaszkiewicz. Jego twórczość przesycona wątkami modernistycznymi, kultem sztuki oraz bardzo silną wrażliwością i niepokojem, nie daje się określić mianem klasycznej tak, jak twórczość Staffa. Za klasyka nigdy też nie uznał się programowo Zbigniew Herbert.

I    nny, ale już mocno zauważalny, jest klasycyzm Trzech zim (1936) Czesława

Miłosza. Jak pisze Anna Nasiłowska, "klasycym Miłosza przepełniony jest katastroficzną liistoriozofią kręgu Żagarów i wizyjnością" (Por. Słownik literatury polskiej XX wieku, (red.) Brodzka A. i inni, /tu:/ Anna Nasiłowska, Klasycyzm, Wrocław 1992, s. 457). Klasycym miloszowki cechuje zamiłowanie do dyscypliny, intelektualizm i skłonność do obiektywizacji.

W latach 60. XX w. programowym przedstawicielem klasycyzmu byl Jarosław Marek Rymkiewicz W sw^rej książce pt. Czym jest klasycyzm? poeta zaproponował swoje własne rozumienie klasycyzmu, które w jego wydaniu jest zawsze ponowieniem symboliki, ożywieniem wzoru. W ten sposób poezja, poprzez odwołanie do tradycji, ujawnia nieświadomość zbiorowy. W swej poezji Rymkiewicz zdaje się postulować, że me ma sztuki starej i nowej, przeszłość również jest naszym "teraz".

Za wspólną cechę wszystkich postaci klasycyzmu uważa się poezjocentryczność, stawianie sztuki poetyckiej za centrum twórczości.

Podjęty ówcześnie dialog z tradycją, jej reinterpretacje, wiązały się nie tyle z formalnymi odniesieniami do funkcjonujących już wzorców^r twórczości i sposobów opisywania świata, z respektowaniem kanonów liryczności (taka postawia nazywa się paseizmem), ile stanowił wyraz pewnego światopoglądu. Jego podstawą stały się eseje Eliota, w których zawarte było przekonanie o nieprzerwanej ciągłości poezji, o Jednej Księdze Literatury, w którą wpisuje się każde nowe dzieło, uzupełniając ją, prowadząc z nią dialog, wykorzystując znany kanon toposów, motywów, wzorców, symboli i archetypów (wyraźne są tu inspiracje odkryciami psychologii Freuda i Junga).

W polskiej twórczości często nawiązywano do spuścizny literackiej, począwszy od wieków średiuch, przez barok, romantyzm i Młodą Polskę (Giochowiak, Bryll, Rymkiewicz, Sito, Niemojowski). Giętnie korzystano ze stylizacji, imitacji stylowych, aluzji, pastiszu. Tego typu gry literackie zmierzały do budowy wypowiedzi poetyckiej jako konstrukcji polifonicznej.