62048

Qi

WARUNKI GEOMETR YCZNE TEODOLITU:

1)    oś libelli alidadowcj I, ma być prostopadła do osi obrotu instrumentu i (1, J_i)

2)    płaszczyzna główna libelli okrągłej Qi ma być prostopadła do osi instrumentu i (QiJ_i)

3)    oś celowa lunety c powinna być prostopadła do osi obrotu instrumentu i (c J_i)

4)    oś obrotu lunety p ma być prostopadła do osi obrotu instrumentu i (p | i)

5)    nitki siatki celowniczej mają być prostopadłe względem siebie (niJjij), a nitka pozioma n₂ ma być prostopadła do osi obrotu instrumentu i (n₂_| _i)

6)    oś celowa c powinna być równoległa do osi libelli niwelacyjnej 1„ (jeżeli jest libclla niwelacyjne) (c||U)

7)    przy poziomej osi celowej c, pionowej osi obrotu i oraz poziomej osi libelli kolimacyjncj l_k, odczyty mikroskopów koła pionowego (w zależności od podziału koła pionowego) powinny wynosić:

(f-180⁵    0°-0°    90° - 270°

lub

(f - 200*    0*-0*    100*-300*

Adl)

Niespełnienie tego warunku nazywamy błędem libelli. Ustawienie osi obrotu instrumentu w położeniu pionowym łączy się z doprowadzeniem libelli alidadowcj do poziomu, dlatego czynność spełnienia warunku l,J_i potocznie nazywa się poziomowaniem instrumentu

Za pomocą nóg statywu i libelli pudełkowej ustawiamy instrument mniej więcej w poziomie. Następnie ustawiamy oś libelli alidadowcj 1, równolegle do dwóch śrub poziomujących spodarki i kręcąc nimi w przeciwnym kierunku sprowadzamy środek pęcherzyka libelli do punktu głównego. Następnie obracamy alidadę wraz z libcllą o 180°. Jeżeli w tym położeniu nastąpi wychylenie środka bańki z punktu głównego, to istnieje błąd libelli i należy wykonać rektyfikację libelli. Połowę tego wychylenia usuwamy śrubką korekcyjną libelli alidadowcj. W ten sposób został spełniony warunek prostopadłości osi libelli do osi obrotu instrumentu (1. I i). Aby ustawić oś obrotu instrumentu w pionie należy usunąć drugą połowę wychylenia libelli dwoma śrubami poziomującymi. Następnie obracamy alidadę o 90° i całkowite wychylenie libeli usuwamy trzecią śrubą poziomującą. Czynności spoziomowania instrumentu powtarzamy kilka razy, aż do uzyskania w dowolnym ustawieniu teodolitu, przesunięcia środka pęcherzyka libelli nic większego niż 3 podziałki.

AA2)

Po spełnieniu warunku 1. środek bańki libelli okrągłej powinien być w punkcie głównym. Ewentualną odchyłkę usuwa się za pomocą śrnbek rektyfikujących tej libeli.

Ad 3)

Do wykrycia i usunięcia błędu kolimacji można stosować kilka sposobów:

Sposób I - metoda Jordana:

Po ustawieniu osi obrotu instrumentu i w pionie, celuje się (w I położeniu lunety kiedy koło pionowe jest po lewej stronic) do wyraźnego punktu P, leżącego na wysokości instrumentu w odległości kilkudziesięciu metrów. Następnie przechyla się lunetę przez zenit (w płaszczyźnie pionowej) i na poziomej łacie niwelacyjnej, ustawionej w odległości ok. 30m od instrumentu wykonujemy odczyt O,. Po wykonaniu odczytu obraca się alidadę o ok. 180° (lub 200*) i ponownie celuje do punktu P (w II położeniu lunety - koło pionowe po prawej stronie), po czym przechyla się lunetę przez zenit i wykonuje na łacie odczyt 0₂.

Jeżeli Oi=0₂ - to błędu kolimacji nie ma

Jeżeli Oi* 0₂-to różnica Oi -0₂ jest miarą poczwórnego błędu, który wyraża się wzorem:

O1-O1

4

Średnia wartość pomiaru kiemnku O, w dwóch położeniach lunety jest wolna od błędu kolimacji.

I., Ol-O.    „

Obliczanie kąta kolimacji: k - ——--g

D - odległość łaty od teodolitu g"- 206265"* 200000"

Sposób II metoda inżynierska

Po ustawieniu osi obrotu instrumentu i w położeniu pionowym, celuje się punktu P położonego na wysokości instrumentu. Na mikroskopie koła poziomego wykonuje się odczyt 0₍ (w I położeniu lunety). Następnie celujemy do punktu P w II położeniu lunety i otrzymujemy odczyt 0₂.

Jeżeli 0i=O₂ - to błędu kolimacji nie ma

Jeżeli Oi * 0₂ - jest błąd kolimacji; otrzymaliśmy jego podwójną wartość