Wybór - Jest aktem powodującym nawiązanie stosunku pracy w przypadkach określonych w ustawie. Na podstawie ustawy o samorządzie terytorialnym i ustawy o pracownikach samorządowych zatrudnionymi na podstawie wyboru są: - wójtowie, burmistrzowie, prezydenci miast.
Akt wyboru jest podstawą nawiązania stosunku pracy również w organizacjach społecznych Wybiera się przewodniczącego. Akt wyboru jest podstawą nawiązania stosunku pracy tylko wtedy, gdy uzyska się akceptację pracownika. Stosunek pracy z wyboru rozwiązuje się wraz z wygaśnięciem mandatu. Może jednak dojść wcześniej do odwołania pracownika pełniącego funkcje z wyboru, np. w drodze referendum. Do rozwiązania stosunku pracy może dojść w przypadku zrzeczenia się mandatu.
3.Mianowanie - Jest to akt będący jednocześnie decyzją administracyjną na podstawie którego następuje nawiązanie stosunku pracy w przypadkach określonych odrębnymi przepisami. Do powstania stosunku pracy również wymagana jest zgoda pracownika. Mianowanie stosowane jest w administracji rządowej i samorządowej, sądownictwie, prokuraturze, szkolnictwie oświatowym i wyższym, w PAN, itp. Ustawy nazywane pragmatykami określają warunki niezbędne do uzyskania mianowania.
Stosunek pracy z mianowania charakteryzuje się tzw. podległością służbową, a więc większą dyspozycyjnością pracownika, ale jednocześnie istnieje większa trwałość takiego stosunku. Może on być rozwiązany jedynie w przypadkach ściśle określonych w ustawie, np. prawomocny wyrok skazujący, utrata obywatelstwa. Naruszenie obowiązków pracowniczych jest podstawą rozwiązania stosunku pracy tylko na podstawie orzeczenia komisji dyscyplinarnej. Z pracownikiem mianowanym można rozwiązać stosunek pracy również na podstawie porozumienia stron.
Spółdzielcza umowa o pracę - Jest aktem nawiązania stosunku pracy, obowiązującym w spółdzielczości pracy. Można ją zawrzeć tylko wtedy, gdy wcześniej powstanie stosunek członkostwa. Również rozwiązanie takiego stosunku następuje po uprzednim wykluczeniu członka spółdzielni.