77854

Dr. Tomasz Miziołek

światowe rynki towarowe

Wykład I - Historia giełd towarowych

W 1848r. 82 kupców zajmujących się obrotem zboża założyło stowarzyszenie Chicago Board of Trade (CBOT) które szybko przekształciło się w giełdę. Szybko zyskała ona na popularności dzięki kontraktom zawieranym na dostawę zboża do magazynów zlokalizowanych w mieście, w określonych umową terminach, po z góry określonej cenie.

Początkowo były to głównie kontrakty typu forward - najwcześniejszy kontrakt tego typu został zawarty 13 marca 18Slr. na dostawę 3000 buszli kukurydzy w czerwca

Gotówkowe kontrakty forward nie były standaryzowane odnośnie jakości i czasu dostawy, a kupcy nie zawsze wypełniali swoje zobowiązania. W konsekwencji od 1865r. CBOT zaczęła wprowadzać kontrakty terminowe (futures) które miały sformalizować handel zbożem. Zmianie uległa tyłko cena ustalana na giełdzie.

Standaryzacja warunków kontraktów i możliwość rekompensaty doprowadziły do szybkiego rozwoju rynków terminowych. Kupcy, przetwórcy i firmy rolne mogły dzięki temu zminimalizować negatywne skutki związane z trudnymi do przewidzenia zmianami cen towarów, które planują sprzedać lub kupić.

Na rynkach towarowych pojawili się spekulanci, którzy kupując i sprzedając kontrakty terminowe wpływali na wzrost liczny transakcji, a tym samym na większą płynność tych rynków.

W1865r. CBOT uruchomiło system wpłaty wadiów (depozytów) w celu eliminacji zjawiska niewywiązywania się ze zobowiązań kontraktowych przez kupujących i sprzedających. System ten zobowiązywał handlowców do złożenia depozytu w giełdzie lub u jej przedstawiciela jako gwarancji do wypełnienia zobowiązań kontraktowych.

Rozwój handlu giełdowego w Stanach Zjednoczonych, w formie zbliżonej do rozwiązań współczesnych był spowodowany przede wszystkim: ekspansją osadnictwa w kierunku Środkowego Zachodu

gwałtownym przyspieszeniem procesu urbanizacji wokół Wielkich Jezior i Wschodniego Wybrzeża zamówieniami rządowymi związanymi z obsługa armii Stanów Północy w czasie wojny secesyjnej

5. Historia giełd towarowych - Japonia:

Pierwowzorem dla giełd europejskich i amerykańskich były giełdy japońskie. Zasady handlu terminowego zostały ukształtowane tam znacznie wcześniej - już na przełomie XVII - XVIII w. Rozwój terminowego handlu giełdowego był tam wynikiem poszukiwań przez urzędników cesarskich sposobów zapewnienia stabilnego dopływu gotówki niezależnie od terminu zbiorów płodów rolnych.

Do 1898r. powstało w Japonii 128 giełd towarowych. Większość z nich była wyspecjalizowana w handlu ryżem, wiele z nich oferowało też sól, owoce morza, herbatę, cukier, tekstylia i jedwab. Rząd obawiając się chaosu na rynku zredukował liczbę giełd do kilku na początku XX w.

Transakcje giełdowe na rynku japońskim charakteryzowały się niezwykłym poziomem zdyscyplinowania. W handlu ryżem obowiązywało 16 bezwzględnie respektowanych zasad, w tym m.in:

ograniczenie ważności transakcji do 4 miesięcy standaryzacja transakcji

rozliczanie transakcji przez instytucje zbliżone do współczesnych izb rozliczeniowych precyzyjne regulacje dotyczące kredytowania kontraktów funkcjonowanie komicji arbitrażowej

2