81103

pojęcie, rodzaj i hierarchia wartości;

Edukacja jest podstawowym prawem człowieka oraz uniwersalną wartością. (...) powinna organizować się wokół czterech aspektów kształcenia, (...) uczyć się, aby wiedzieć, tzn. aby zdobyć narzędzia rozumienia; uczyć się, aby działać, (...) uczyć się, aby żyć wspólnie, (...) wreszcie, uczyć się, aby być.

Wartości stanowią źródło inspiracji oraz dyrektyw dla szkoły i edukacji. Edukacja -pojmowana jako proces wielostronny i wielofunkcyjny oraz interdyscyplinarny i nieustający - przebiega w trzech wymiarach czasowych: przeszłości, teraźniejszości i przyszłości, a we wszystkich tych wymiarach dotyczy środowiska lokalnego, kraju, Europy i świata. Na jej cele wpływa stan sporu globalnego o wartości, z których część traci społeczną aprobatę i silę oddziaływania, niektóre zostają odrzucone, inne nabierają znaczenia, w’ różnych kulturach i orientacjach światopoglądowych, religijnych, a także w^t różnych regionach świata trwający spór o relacje 'być” i "mieć" jest różnie rozstrzygany w praktyce.

Naukowcy zajmujący się problematyką wwtości wymieniają różne ich grupy. Wartości jest wiele, istnieje zatem jakiś zbiór, który w^T czasie badań rozpoznajemy. Wyniki badań wskazują jednak na rozmaitość rezultatów' i rodzą nowe zapytania, nie wyjaśniając, co kształtuje hierarchie w^Tartości, np. u młodzież)' szkolnej, studentów' i nauczycieli. Niestety, hierarchie te mają często charakter deklaratywny i statystyczny.

Jaki jest na przykład związek w^rartości poznawczych z motyw'ow^raniem do przyszłości i działaniami człowieka oraz ksztaltow'aniem jego planu edukacyjnego i życiowego?

Zadaniem edukacji jest kształtow'anie w'artości uniwersalnych: prawdy, dobra, piękna. Wśród wartości współcześnie uznawanych za uniwersalne szczególne miejsce zajmuje też prawe do życia w wolności, podmiotowość i tożsamość człowieka, godność, odpowiedzialność, swobody obywatelskie, patriotyzm, życie wolne od zagrożeń wojną, demokracja, pluralizm polityczny i światopoglądowy, uczciwość, tolerancja, rodzina, edukacja, zdrowie i jego ochrona, możliwość samorealizacji, praca oraz godziwy poziom życia materialnego i duchowego.