Ponieważ cały społeczny ucisk, cierpienia, wyzysk, fałsz etc. zbiega się w proletariacie, stojącym na samym dnie struktury ucisku, to jedynie proletariat, wyzwalając siebie, może i musi wyzwolić wszystkich. Dlatego jego partykularny interes ma charakter ogólny i zakłada zniesienie wszelkiej alienacji.
Komunizm - stan pozytywnego zniesienia alienacji. Nie jest on zewnętrznym ideałem, lecz ruchem, który znosi stan obecny, wynikając z samej dynamiki rozwoju społeczno -ekonomicznego. Oznacza zniesienie wszelkiej alienacji, przywrócenie wspólnoty ogólnoludzkiej, pełną kontrolę swobodnie zrzeszonych jednostek nad wszystkimi formami społecznymi i myślowymi.
..Dojrzały Marks”
Później Marks starał się do końca życia dostarczyć argumentacji naukowej na rzecz tezy, że możliwe jest, „właśnie jako dzieło kapitalistycznego proletariatu”, zniesienie wszelkiego wyobcowania, przywrócenie powszedniego interesu i ogólnoludzkiej wspólnoty.
1) Stworzenie ogólnej teorii rozwoju społecznego
Podstawową jednostką analizy społeczeństwa była formacja społeczna.
Baza ekonomiczna |
Ogół zdolności i środków technicznych i technologicznych |
Stosunki produkcji - relacje, w jakie wchodzą między sobą jednostki w procesie pracy (produkcji) | |
ideologiczna Nadbudowa polityczno - |
Państwo, prawo, aparat polityczny |
Ideologia - odpowiadająca klasie panującej |
Stałą tendencją i pierwotnym motorem rozwoju społecznego w ogóle, jest rozwój sił wytwórczych - zaspokojone potrzeby tworzą nowe, co wymaga postępu technicznego. Rozwój sił wytwórczych wymusza kolejno nienadążające lecz postępujące za nim zmiany w stosunkach produkcji, stosunkach politycznych i ideologiach (formach świadomości).
Społeczeństwa klasowe (2 faza) mogły powstać, gdy wydajność pracy przekroczyła poziom wystarczający wcześniej jedynie do utrzymania bezpośredniego producenta. Państwo jest organem panowania politycznego klasy właścicieli środków produkcji. Realizuje przede wszystkim ich interes klasowy. Wykazuje również pewną tendencję do autonomizacji i realizowania swoich biurokratycznych interesów.
Żadna z formacji społecznych nie ginie dopóki nie wyczerpie wszystkich możliwości rozwojowych jakie stwarza. Kolejno osiąganym poziomom rozwoju sił wytwórczych odpowiadają kolejne formacje społeczne.