6897704120

953

ZDARZENIA - KSIĄŻKI - LUDZIE

Psychologowie humanistyczni natomiast zwrócili uwagę na znaczenie w rozwoju i funkcjonowaniu osobowości wymiaru przyszłości, ujmując w tym wymiarze zarówno wartości, które jednostka realizuje, jak też cele, które pragnie osiągnąć. Człowiek jest, używając terminologii Ch. Bii-hler — „nastawiony na przyszłość" (future-oriented) i na realizację celów, które stanowią wartość ukierunkowującą (goal-directed). Cele te nie mogą być sztywne, ani też zbytnio wyidealizowane, ale realne do osiągnięcia oraz w sposób możliwie adekwatny powiązane z teraźniejszością, tzn. „ z „tu” i „teraz” jednostki w konkretnej sytuacji. Cele bowiem postawione w sposób sztywny, albo zbytnio wyidealizowane i przez to nierealne nie tylko, że nie rozwijają osobowości, ale mogą prowadzić do niepożądanych wypaczeń.

4. DYNAMICZNA KONCEPCJA ROZWOJU

Wspomniany już C. Rogers zatytułował swoją podstawową książkę wiele mówiącym zwrotem — „O stawaniu się osobą” (On becoming a person). Psychologowie humanistyczni przyjmują dynamiczną koncepcję rozwoju człowieka, zgodnie z którą człowiek nie „jest” ale „staje się”. Punktem wyjścia, jakby bazą tego procesu „stawania się” jest wrodzony dynamizm rozwojowy, tzw. tendencja do samoaktualizacji. Obejmuje ona dwa poziomy — poziom biologiczny (actualizing tendency), oraz poziom psychologiczny (self actualizing tendency). W trakcie rozwoju po linii tendencji do samoaktualizacji jednostka aktualizuje siebie i urzeczywistnia swoje potencjalne możliwości. Punktem docelowym tego procesu samoaktualizacji jest osoba w pełni dojrzała, w pełni funkcjonująca. C. Rogers i A. Maslow na podstawie własnych badań szczegółowo określili cechy osób aktualizujących siebie.⁷

Udało się nawet w oparciu o twierdzenia psychologii humanistycznej stworzyć specjalną metodę badania poziomu samoaktualizacji (Personal Orientation Inventory, E. L. Shostroma).

Nie pora jeszcze by można było dokonać oceny psychologii humanistycznej. Wiele z jej twierdzeń stanie się jednak niewątpliwie trwałym i wartościowym ubogaceniem stanu współczesnej psychologii. Wydaje się nadto, że przez swój wielki optymizm i zaufanie do możliwości rozwojowych człowieka może stanowić dobrą podstawę dla szeroko rozumianej psychoterapii, i może w związku z tym oddać niemałe usługi w pełniejszym zrozumieniu mechanizmów psychicznych zachodzących w kontaktach międzyosobowych.

Ks. Władysław Szewczyk

¹ Rogers C., On becoming a person, Boston 1961; Maslow A., Mofiuntłon and personality, New York 1970 ^;.