1299076240

Organizacja życia społecznego 41

Dzieci są wyłączone z grona osób zagrożonych skalaniem. Często wybacza się im nieprzestrzeganie zasad, ponieważ uznaje się je za „nowe” i „czyste”. Okres bezpieczeństwa trwa w zasadzie do czasu osiągnięcia dojrzałości płciowej, aczkolwiek wydaje się, że okres ambiwalencji rozpoczyna się z chwilą pojawienia się widocznych objawów dojrzewania dziecka (np. wzrost piersi u dziewcząt, szybki wzrost ciała). Status dziecka radykalnie zmienia się z chwilą wejścia w związek małżeński, co jest swoistym rytuałem przejścia w dojrzałość. Trzeba jednak zaznaczyć, że dziewczyna staje się w pełni akceptowaną kobietą, kiedy urodzi przynajmniej jedno dziecko. Podobny status „czystości” mają Romowie w wieku podeszłym. Według R. Gropper ludzie starzy są postrzegani jako bliżsi rzeczywistości duchów, która wzbudza strach i szacunek jednocześnie, ponieważ zaświaty są ambiwalentne („czyste” i „zanieczyszczone”)³⁹.

Kobiety w związku z menstruacją i porodem są szczególnie niebezpieczne ze względu na swoje właściwości kalające. Jednak to one kontrolują swoją „czystość”, przez co wzbudzają szacunek i co daje im pewną władzę w społeczności, a mianowicie moc nakładania na innych skalania. Moc kobiety ma swój wyraz w wierzeniu odnotowanym przez A. Sutherland, które mówi, że śmierć jest mężczyzną, lecz kobieta może ją odstraszyć, przeklinając i grożąc, że podniesie nad nią spódnicę, żeby uczynić ją — a właściwie jego, skalanym⁴⁰. Na co dzień kobiety muszą uważać, aby nie dotykać spódnicami mężczyzn i należących do nich rzeczy ani przedmiotów związanych z przygotowywaniem pożywienia. Czasem przejście

Organizacja życia w taborze wymagała rozdzielenia świata „męskiego” od świata „kobiet”, czego Drzejawem były m.in. Dosilki w gronie własnej płci. Fot. Archiwum Stowarzyszenia Romów w Polsce (Oświęcim)

³⁹    R. Gropper, Gypsy in the City: Culture Patterns and Survival, Princeton 1975, s. 101.

⁴⁰    A. Sutherland, Gypsies..., s. 103.