1299076243

42 Organizacja życia społecznego

obok mężczyzny (szczególnie w czasie większego zgromadzenia) może podać w wątpliwość „czystość” mężczyzny. Ponadto kobieta, która ma menstruację, nie powinna przygotowywać ważnych posiłków⁴¹. Niezwykle istotne jest to, aby „czyste” łączyło się z „czystym”.

Sytuacją silnie „zanieczyszczającą” jest akt seksualny. Prywatne życie męża i żony, z przyczyn czysto praktycznych, nie toczy się tak, jak wymaga tego kodeks skalań. Nie można uniknąć kontaktu ciał wyższego z niższym, kobiecego i męskiego, wzajemnego wnikania i przyjmowania, a więc mieszania się elementów z definicji „czystych” i „brudnych”. Tym bardziej, że konsekwencją małżeństwa powinno być rodzenie dzieci. Sutherland i Miller nawet sugerują, że w małżeństwie możliwy jest również seks oralny — ekstremalnie „brudny”. Miller posuwa się dalej w swoich przypuszczeniach, twierdząc, że fakt „nieczystości” oralnego aktu seksualnego sprawia, iż staje się on bardziej ekscytujący⁴². Wydaje mi się jednak, że „nieczystość” związana z seksem nie ma większego znaczenia, dopóki nie stanie się ona sprawą publiczną. Dla jednostki zagrożeniem jest może nie tyle sam seks, co wiedza o nim, będąca w dyspozycji opinii społecznej. Rozmowa o seksie również nie jest kalająca, pod warunkiem że rozmawia się w gronie osób tej samej płci. Okeley napisała w jednej ze swoich prac o Cyganach angielskich, że kobiety rom-skie dopiero w czasie takich rozmów mogą wyrażać swoją seksualność bez zahamowań⁴³.

Można uniknąć kary związanej z przekroczeniem określonej zasady, a przez to z otrzymaniem statusu osoby skalanej, („magrowanej”), przez zastosowanie przysięgi. Przysięga (sovlacha) ma zweryfikować prawdomówność stron znajdujących się w konflikcie rozpatrywanym lub rozpatrzonym przez Szero Roma. Stanowi ona rytualną formę oddania się sprawiedliwości bożej. Niezłomna wiara w to, że przysięga w obliczu Boga wskaże kłamcę w danym konflikcie, wynika z głębokiego przekonania, że krzywoprzysięzca zostanie za kłamstwo dotkliwie ukarany („karą bożą”). Szero Rom zarządza przysięgę w sytuacji, kiedy nie można rozwiązać konfliktu np. z powodu braku dowodów czy świadków zajścia. Złożenie przez oskarżanego stosownej przysięgi jest dla sprawy rozstrzygające, tzn. gwarantuje mu niewinność i bezzasadność rzucanych na niego oszczerstw. Skuteczność przysięgi można zwiększyć poprzez zastosowanie odpowiedniego rekwizytu (krzyża, wody święconej, Biblii, ludzkiej czaszki) lub odbycie przysięgi w miejscu szczególnym (w kościele, na cmentarzu, na rozdrożu). W zależności od powagi rozpatrywanej sprawy zarządza się przysięgi ciężkie (phare) lub lekkie (lokhe)⁴⁴.

⁴¹    Zakaz dotyczy kobiety zamężnej.

⁴²    C. Miller, op. cit, s. 42; A. Sutherland, op. cit., s. 314.

⁴³    J. Okeley, Gypsies Woman. Models in ConflikC, w: Percciving Woman, London 1975, s. 76. Trudno jest ocenić, na ile ustalenia J. Okeley odpowiadają sytuacji kobiet romskich w Polsce. W Polsce, jak dotąd, nie przeprowadzono badań na ten temat. Wydaje mi się jednak, że w przypadku Polska Roma istotny byłby status społeczny rodziny, z której kobieta pochodzi.

⁴⁴    Wymienione przysięgi zaczerpnęłam z pracy: J. Ficowski, Cyganie..., op. cit, s. 185-186. Relacje