1299076246

Organizacja życia społecznego 45

Romowie wymiennie używają stów „ród" i „rodzina” na określenie tej samej grupy osób. W dialekcie Polska Roma jedno stówo — semenca oznacza ród, rodzinę i krewnego. Czasem pojęcie rodziny Romowie ograniczają do grona osób zamieszkujących ten sam dom (mieszkanie), definiując rodzinę jako „sprawy domowe”.

Podstawą kultury romskiej są zatem związki krewniacze. To na forum rodziny odbywa się życie społeczne całej grupy. Dlatego niezwykle istotne są zakresy skutków, jakie wywołuje funkcjonowanie rodziny w szerszych układach społecznych. Małżeństwo i rodzina są oficjalną i jedyną, społecznie aprobowaną, formą współżycia seksualnego. Każdy akt seksualny, a nawet podejrzenie jego odbycia, jest jednocześnie zawarciem małżeństwa. Rodzina utrzymuje ciągłość kultury grupy poprzez przekazywanie potomstwu wartości dla tej grupy istotnych, kontroluje zachowania społeczne swych członków, wymaga bowiem od nich postępowania zgodnego z przyjętymi zasadami oraz przekazuje wzory obyczajowo-morałne. Jednocześnie wypełnia funkcję wychowawczą. Jest również silnym czynnikiem kontroli zachowań seksualnych, ponieważ odchylenia od norm mogą powodować ujemne skutki dla całej rodziny, np. zła opinia o jednym dziecku zagraża opinii jego rodzeństwu, ale dobra opinia o rodzicach rekomenduje ich dzieci w większej grupie. Rodzina wypełnia funkcję opiekuńczo-zabezpieczającą związaną z przekazywaniem wartości materialnych oraz pozycji społecznych i wypełnianiem przez członków rodziny ról społecznych tradycyjnie im przypisanych. Ponadto zaspokaja podstawowe potrzeby psychiczne i emocjonalne swoich członków (potrzeba miłości, macierzyństwa, bezpieczeństwa itp.).

Członkowie rodziny mają prawo do oczekiwania pomocy ze strony bliższych i dalszych krewnych oraz obowiązek, ale i prawo, do jej okazania (odwzajemnienia). Najczęściej jest to pomoc materialna, która często ma postać składki zebranej od przedstawicieli grupy. Może być związana z czynnościami obrzędowymi bądź zdarzeniami losowymi. Składka zostaje zebrana, jeżeli trzeba sprowadzić ciało zmarłego, a najbliższych na to nie stać, na opłacenie kosztów stypy, na pokrycie bieżących wydatków związanych z ich codzienną egzystencją, jeżeli pozostały bez źródła dochodu. W przypadku wesela składka dotyczy zorganizowania stołu weselnego, tzn. zakupu produktów spożywczych czy wynajęcia sali oraz zebrania pewnej kwoty dla młodej pary. Składka zbierana jest również wtedy, kiedy zaistnieje potrzeba opłacenia stosownej opieki lekarskiej lub hospitalizacji osoby, której nie stać na samodzielne wniesienie opłaty. W takich sytuacjach pieniądze przekazywane są nie tylko przez grupę Romów związanych bezpośrednio z osobą potrzebującą pomocy, ale również przez członków innych rodzin (rodów) w jakiś sposób związanych z przyszłym świadczeniobiorcą. Mam tu na myśli uczucie przyjaźni, braterstwa lub poczucie konieczności spłacenia długu wdzięczności. Przyjęcie pomocy nie implikuje jednak głębokiej wdzięczności, ale uzasadnia wzięcie udziału w składce dotyczącej jakiejś innej osoby. Te oczywiste współzależności stawiają rodzinę na pierwszym miejscu, jeśli chodzi o hierarchię ważności kontaktów społecznych. Romowie potwierdzają, że w pierwszej kolejności mogą zawsze liczyć na rodzinę, także wtedy, kiedy muszą ponieść finansowe konsekwencje z powodu własnej niesubordynacji, np. kiedy trzeba zapłacić mandat, grzywnę czy kaucję. Na