1299076264

Organizacja życia społecznego 55

Nico. Fot. archiwum domowe rodziny Markowskich

Przekazywanie treści w procesie socjalizacji przebiega dwutorowo, tzn. werbalnie i niewerbalnie⁶⁵. W przypadku wychowania dzieci romskich interesującym przykładem wielotorowości przystosowania do życia w grupie jest „nauka” tańca tradycyjnego. System jego nauczania można u Romów podzielić na trzy etapy: przekaz wizualny, przekaz audialny i przekaz kinetyczny. Przekaz wizualny tańca polega na obserwacji osób tańczących w czasie uroczystości rodzinnych (chrzciny, komunie, wesela, rocznice) lub innych mniej oficjalnych spotkań, czy przypadkowych tańców w domu oraz na zapamiętywaniu charakterystycznych dla tańca tradycyjnego struktur ruchowych. Ale nie tylko. Osoba będąca na etapie przekazu wizualnego rejestruje nie tylko elementy tańca, ale również inne zachowania towarzyszące tańcom, np. brak kontaktu typu dotyk pomiędzy wspólnie tańczącymi kobietami i mężczyznami, zaproszenie do tańca, np. zalecenie skierowane przez starszego do wybranej osoby, aby ta wykonała pokaz, czy też ubiór konieczny (właściwy) do wykonania takiego tańca. Różnice w ubiorze tańczących kobiet i mężczyzn oraz rozróżnienie tańca tradycyjnego na taniec kobiet i taniec mężczyzn wskazują na podział zachowań według pici i to również przyswaja sobie osoba obserwująca tańce tradycyjne. Grupę odbiorców przekazów tego typu stanowią głównie dzieci do około szóstego roku życia. Jednak starsze dzieci, a nawet młodzież również mogą uczestniczyć w przekazie wizualnym tańca, ponieważ w praktyce jest on wyko-

65

Por. M. James, D. Jongeward, op. cit., s. 116-118.