Risk management w zakładzie ubezpieczeń - czyli jak zarządzać i nie ryzykować redukowanie ich ilości jest jedyną rozsądną alternatywą. W związku z tym zakład ubezpieczeń może nie prowadzić lub zaprzestać prowadzenia pewnych rodzajów ubezpieczeń ze względu na ich wysoki poziom ryzyka8.
Kontrola ryzyka wiąże się z redukcją częstości wystąpienia szkody, ograniczeniem jej rozmiarów, oraz redukcją jej nieprzewidywalności. Mówi się tutaj o dwóch grupach działań: prewencji szkodowej i kontroli szkód. Prewencja szkody ma za zadanie zmniejszyć prawdopodobieństwo wystąpienia szkody. Kontrola szkodowa wynika z sytuacji, gdy mimo prewencji szkodowej nastąpiło pojawienie się szkody, a wtedy jej zadaniem jest ograniczenie jej rozmiarów.
Kolejną metodą manipulowania ryzykiem jest transfer. Transfer ryzyka definiowany jest jako przeniesienie jego z podmiotu narażonego na nie, na inny zewnętrzny podmiot. Uwzględnia się tutaj transfer ubezpieczeniowy i nie ubezpieczeniowy.
Transfer nieubezpieczeniowy, pojawia się w momencie gdy ryzyko oraz jego skutki są przeniesione na inny podmiot według zasad odmiennych od metody ubezpieczeniowej. Transfer ten następuje przez umowy:
• transakcji terminowych;
• najmu lub dzierżawy;
• inkorporacji lub fuzji firm9.
W konsekwencji umowy jedna ze stron uwalnia się od ryzyka kosztem strony drugiej, według zasad określonych w umowie.
Najpowszechniejszą metodą manipulacji ryzyka jest ubezpieczenie. Transfer przez ubezpieczenie wynika z przeprowadzonej analizy ryzyka. Ryzyka należy zdefiniować biorąc pod uwagę czas, miejsce, przyczynę i wielkość.
Kolejną metodą manipulowania ryzykiem jest dystrybucja ryzyka. Najogólniej polega ona na podzieleniu skutków finansowych realizacji danego ryzyka na grupę między uczestników wspólnego konsorcjum, funduszu czy też przedsięwzięcia.
Ponadto do najpopularniejszych metod manipulowania ryzyka zalicza się jego zatrzymanie. Zatrzymanie ryzyka, oznacza, że skutki szkody, będą przeniesione na osobę, narażoną jej działaniem. Zatrzymanie może miejsc miejsce, jeśli nie zostało zidentyfikowane przed pojawieniem się szkody i może następować świadomie lub nieświadomie. Metoda ta jednakże wymaga zgromadzenia funduszu wewnętrznego lub zewnętrznego.
Jedną z form zatrzymania ryzyka w programie ubezpieczeniowym przez ubezpieczającego lub ubezpieczonego jest udział własny lub franszyza redukcyjna. Formą zatrzymania jest samoubezpieczenie, a jego rozwój następuje tam, gdzie szkody są przewidywalne. Do głównych przyczyn wykorzystania samoubezpieczenia zamiast np. ubezpieczenia zalicza się:
• wysoki koszt ubezpieczenia (cena ubezpieczenia zawiera koszty działalności ubezpieczeniowej, koszty prowizji pośredników, podatek, zysk);
Ortyński K., Zarządzanie ryzykiem..., dz. cyt., s. 132. Tamże, s. 134-135.
36