plik


ÿþMINISTERSTWO EDUKACJI NARODOWEJ WiesBawa Górniak Krycie dachów metodami dawnymi: gontem, sBom, trzcin 713[01].Z1.15 Poradnik dla ucznia Wydawca Instytut Technologii Eksploatacji  PaDstwowy Instytut Badawczy Radom 2006  Projekt wspóBfinansowany ze [rodków Europejskiego Funduszu SpoBecznego Recenzenci: mgr in|. Halina Darecka mgr in|. Krystyna Szulc Opracowanie redakcyjne: in|. Danuta Frankiewicz Konsultacja: in|. Danuta Frankiewicz mgr in|. Teresa Sagan Korekta: Poradnik stanowi obudow dydaktyczn programu jednostki moduBowej 713[01].Z1.15 Krycie dachów metodami dawnymi: gontem, sBom, trzcin,zawartego w moduBowym programie nauczania dla zawodu dekarza. Wydawca Instytut Technologii Eksploatacji  PaDstwowy Instytut Badawczy, Radom 2006  Projekt wspóBfinansowany ze [rodków Europejskiego Funduszu SpoBecznego 1 SPIS TREZCI 1. Wprowadzenie 3 2. Wymagania wstpne 5 3. Cele ksztaBcenia 6 4. MateriaB nauczania 7 4.1. Przepisy bezpieczeDstwa i higieny pracy oraz ochrony przeciwpo|arowej podczas wykonywania pokry dachowych metodami dawnymi 7 4.1.1. MateriaB nauczania 7 4.1.2. Pytania sprawdzajce 8 4.1.3. wiczenia 9 4.1.4. Sprawdzian postpów 10 4.2. Pokrycia dachowe ze sBomy i trzciny 11 4.2.1. MateriaB nauczania 11 4.2.2. Pytania sprawdzajce 18 4.2.3. wiczenia 18 4.2.4. Sprawdzian postpów 20 4.3. Pokrycia dachowe z gontów 21 4.3.1. MateriaB nauczania 21 4.3.2. Pytania sprawdzajce 26 4.3.3. wiczenia 26 4.3.4. Sprawdzian postpów 28 4.4. Pokrycia dachowe z Bupka 29 4.4.1. MateriaB nauczania 29 4.4.2. Pytania sprawdzajce 35 4.4.3. wiczenia 35 4.4.4. Sprawdzian postpów 37 5. Sprawdzian osigni 38 6. Literatura 43  Projekt wspóBfinansowany ze [rodków Europejskiego Funduszu SpoBecznego 2 1. WPROWADZENIE Zdobywajc kwalifikacje zawodowe w zawodzie dekarza bdziesz przyswaja wiedz i ksztaBtowa umiejtno[ci zawodowe, korzystajc z nowoczesnego moduBowego programu nauczania. Do nauki otrzymujesz Poradnik dla ucznia, który zawiera:  wymagania wstpne  wykaz umiejtno[ci, jakimi powiniene[ dysponowa przed przystpieniem do nauki w tej jednostce moduBowej,  cele ksztaBcenia (wykaz umiejtno[ci) jakie uksztaBtujesz podczas pracy z tym poradnikiem, czyli czego nowego si nauczysz,  materiaB nauczania, czyli co powiniene[ wiedzie, aby samodzielnie wykona wiczenia,  pytania sprawdzajce - zestawy pytaD, które pomog Ci sprawdzi, czy opanowaBe[ podane tre[ci i mo|esz ju| rozpocz realizacj wiczeD,  wiczenia, które maj na celu uksztaBtowanie Twoich umiejtno[ci praktycznych,  sprawdzian postpów  zestaw pytaD, na podstawie którego sam mo|esz sprawdzi, czy potrafisz samodzielnie poradzi sobie z problemami, jakie rozwizywaBe[ wcze[niej,  wykaz literatury, z jakiej mo|esz korzysta podczas nauki. W rozdziale Pytania sprawdzajce zapoznasz si z wymaganiami wynikajcymi z potrzeb zawodu dekarza. Odpowiadajc na te pytania, po przyswojeniu tre[ci z MateriaBu nauczania, sprawdzisz swoje przygotowanie do realizacji wiczeD, których celem jest uzupeBnienie i utrwalenie wiedzy oraz uksztaBtowanie umiejtno[ci intelektualnych i praktycznych. Po przeczytaniu ka|dego pytania ze Sprawdzianu postpów zaznacz w odpowiednim miejscu TAK albo NIE  wBa[ciw, Twoim zdaniem, odpowiedz. Odpowiedzi NIE wskazuj na luki w Twojej wiedzy i nie w peBni opanowane umiejtno[ci. W takich przypadkach jeszcze raz powró do elementów MateriaBu nauczania lub ponownie wykonaj wiczenie (wzgldnie jego elementy). Zastanów si, co spowodowaBo, |e nie wszystkie odpowiedzi brzmiaBy TAK. Po opanowaniu programu jednostki moduBowej nauczyciel sprawdzi poziom Twoich umiejtno[ci i wiadomo[ci. Otrzymasz do samodzielnego rozwizania test pisemny oraz zadanie praktyczne. Nauczyciel oceni oba sprawdziany i na podstawie okre[lonych kryteriów podejmie decyzj o tym, czy zaliczyBe[ program jednostki moduBowej. W ka|dej chwili, z wyjtkiem testów koDcowych, mo|esz zwróci si o pomoc do nauczyciela, który pomo|e Ci zrozumie tematy wiczeD i sprawdzi, czy dobrze wykonujesz dan czynno[. BezpieczeDstwo i higiena pracy Podczas realizacji programu jednostki moduBowej musisz przestrzega zasad ujtych w regulaminach, instrukcjach przeciwpo|arowych, przepisach bezpieczeDstwa i higieny pracy, ochrony [rodowiska wynikajcych z charakteru wykonywanych prac. Z zasadami i przepisami zapoznasz si w czasie nauki.  Projekt wspóBfinansowany ze [rodków Europejskiego Funduszu SpoBecznego 3 Schemat ukBadu jednostek moduBowych 713[01].Z1 Technologia robót dekarsko  blacharskich 713 [01].Z1.01 713 [01].Z1.02 713 [01].Z1.03 713 [01].Z1.04 713 [01].Z1.05 713 [01].Z1.06 713 [01].Z1.12 713 [01].Z1.09 713 [01].Z1.07 713 [01].Z1.10 713 [01].Z1.08 713 [01].Z1.11 713 [01].Z1.15 713 [01].Z1.13 713 [01].Z1.16 713 [01].Z1.14  Projekt wspóBfinansowany ze [rodków Europejskiego Funduszu SpoBecznego 4 2. WYMAGANIA WSTPNE Przystpujc do realizacji programu jednostki moduBowej powiniene[ umie:  stosowa terminologi budowlan,  odró|nia technologie wykonania budynku,  przestrzega zasad bezpiecznej pracy, przewidywa i zapobiega zagro|eniom,  stosowa procedury udzielania pierwszej pomocy osobom poszkodowanym,  rozpoznawa i charakteryzowa podstawowe materiaBy budowlane,  odczytywa i interpretowa rysunki budowlane,  posBugiwa si dokumentacj budowlan,  wykonywa przedmiary i obmiary robót,  wykonywa pomiary i rysunki inwentaryzacyjne,  organizowa stanowiska skBadowania i magazynowania,  transportowa materiaBy budowlane,  rozró|nia materiaBy i sprzt budowlany,  poszukiwa informacji w ró|nych zródBach,  selekcjonowa, porzdkowa i przechowywa informacje,  dostrzega i opisywa zwizki midzy naturalnymi skBadnikami [rodowiska, czBowiekiem i jego dziaBalno[ci,  okre[la i ocenia wBasne cechy ujawnione w dziaBaniach technicznych,  ocenia wBasne mo|liwo[ci sprostania wymaganiom stanowiska pracy i wybranego zawodu.  Projekt wspóBfinansowany ze [rodków Europejskiego Funduszu SpoBecznego 5 3. CELE KSZTAACENIA W wyniku realizacji programu jednostki moduBowej powiniene[ umie:  dobra narzdzia i sprzt do krycia gontem, sBom i trzcin,  przygotowa materiaBy do krycia gontem,  przygotowa materiaBy do krycia sBom,  przygotowa materiaBy do krycia trzcin,  przygotowa podBo|e pod krycie gontem,  przygotowa podBo|e pod krycie sBom,  przygotowa podBo|e pod krycie trzcin,  pokry dach i uzupeBni pokrycie gontem,  pokry dach i uzupeBni pokrycie sBom,  pokry dach i uzupeBni pokrycie trzcin,  wykona krycie z zachowaniem przepisów bezpieczeDstwa i higieny pracy oraz ochrony przeciwpo|arowej.  Projekt wspóBfinansowany ze [rodków Europejskiego Funduszu SpoBecznego 6 4. MATERIAA NAUCZANIA 4.1. Przepisy bezpieczeDstwa i higieny pracy oraz ochrony przeciwpo|arowej podczas krycia dachów dawnymi metodami 4.1.1. MateriaB nauczania Podstawow form ochrony strzechy przed ogniem jest impregnacja pokrycia specjalnie do tego przeznaczonymi [rodkami. Zabieg ten bdzie skuteczny, je[li powierzchnia strzechy bdzie sucha (zale|nie od rodzaju impregnatu przez godzin lub kilka godzin), a temperatura powietrza wy|sza od 15 stopni Celsjusza. Rys. 1. Impregnowanie trzciny [17, s. 86] Bardzo wa|ne jest te|, aby do wizania trzciny u|ywa |aroodpornego drutu chromoniklowego, który w wysokiej temperaturze nie traci wytrzymaBo[ci i nie odksztaBca si. Dziki temu podczas po|aru nie pozwala na rozluznienie trzciny, a tym samym utrudnia dostp tlenu, tworzc z warstwy trzciny czasow zapor dla ognia. Najbardziej odporna na rozluznianie jest strzecha wizana przy pomocy powrósBa. Rozgrzany drut tnie strzech jak papier, natomiast cz[ci snopków obwizane powrósBami pozostaj nietknite. Ze wzgldów bezpieczeDstwa komin powinien wystawa ponad kalenic na co najmniej 60 cm. Gonty mo|na zaimpregnowa [rodkiem ognioochronnym, ale dopiero po roku od uBo|enia na dachu. Na takich dachach trzeba zamontowa instalacj odgromow. Bardzo [ci[le nale|y przestrzega przepisów ochrony przeciwpo|arowej w czasie ukBadania strzechy czy te| poszycia z gontów. Niedopuszczalne jest palenie papierosów, bdz przebywanie z otwartym ogniem na placu budowy. Niestety strzecha po impregnacji przestaje by ju| tak ekologiczna jak dawniej. Resztki dawnych strzech sBomianych byBy bardzo poszukiwanym skBadnikiem podBo|a pod warzywa. Wymieszana ze sBom ze strzechy ziemia w ogrodzie nie potrzebowaBa nawo|enia przez  Projekt wspóBfinansowany ze [rodków Europejskiego Funduszu SpoBecznego 7 kolejnych kilka lat. Zawatro[ impregnatu czyni jednak sBom czy trzcin zupeBnie bezu|yteczn biologicznie. Bardzo trudno jest j równie| spali. Mo|na to osign dopiero po wytworzeniu odpowiednio wysokiej temperatury, na przykBad w du|ych piecach grzewczych czy utylizacyjnych. Nale|y pamita o tym, |e s to prace na wysoko[ci i pracownik, który je wykonuje powinien by zabezpieczony przed upadkiem (powinien by przywizany do stabilnego elementu dachu, znajdujcego si w miar mo|liwo[ci powy|ej miejsca pracy). Poniewa| pochylenie dachu przekracza prawie zawsze 20% i dach nie mo|e by zabezpieczony rusztowaniami ochronnymi, wic zabezpieczenia indywidualne powinni mie wszyscy pracownicy bez wzgldu na aktualne miejsce pracy na dachu. Dawne strzechy, gonty i Bupki ukBadane byBy na deskowaniu a|urowym. Obecnie ukBada si je przewa|nie na deskowaniu peBnym. UkBadajcy siedzieli kiedy[ na specjalnych maBych drabinkach zawieszonych na |erdziach. Nogi mogli opu[ci poni|ej siedziska. Na deskowaniu peBnym jest to niemo|liwe. Wikszo[ prac wykonuje si klczc, co czyni j szczególnie uci|liw. Przy zmczeniu bardzo Batwo o bBd. Dlatego zabezpieczenie pracowników jest tak istotne. Rys. 2. PrzykBad zabezpieczenia dekarza przed upadkiem z dachu [5, s. 515] Nale|y równie| pamita o sprzcie i narzdziach. Drabina, na której stoi pracujcy powinna by stabilna i sprawdzona przed przystpieniem do pracy. Narzdzia którymi si posBuguje powinny by sprawne technicznie. Nale|y przy tym pamita o zakoDczeniu wszystkich prac zwizanych z wyprowadzeniem przewodów wentylacyjnych, wykonaniu nasad kominowych, osadzeniu masztów, nó|ek pod Bawy kominiarskie i innych prac, które przeprowadza si na dachu. Po uBo|onym dachu z gontów, Bupka, sBomy czy trzciny nie mo|na ju| bdzie chodzi. 4.1.2. Pytania sprawdzajce Odpowiadajc na pytania sprawdzisz, czy jeste[ przygotowany do wykonania wiczeD. 1. Czym pokrywamy gotow strzech? 2. Jakie mocowanie strzechy jest najbardziej odporne na ogieD? 3. Jak konserwuje si strzech? 4. Jak wysoko powinien wystawa komin ponad najwy|szy punkt dachu? 5. Jakich przepisów nale|y przestrzega w czasie ukBadania pokrycia? 6. Jakie wymogi powinny speBnia narzdzia stosowane w pracy na wysoko[ciach? 7. Jak powinien by zabezpieczony pracownik podczas robót wysoko[ciowych? 8. Jak nale|y mocowa uprz| zabezpieczajc?  Projekt wspóBfinansowany ze [rodków Europejskiego Funduszu SpoBecznego 8 4.1.3. wiczenia wiczenie 1 Sporzdz zapotrzebowanie i dokonaj doboru sprztu i [rodków zabezpieczajcych do wykonania impregnacji strzechy wedBug otrzymanej dokumentacji. Sposób wykonania wiczenia Aby wykona wiczenie powiniene[: 1) zorganizowa stanowisko pracy, 2) zaplanowa przebieg wykonania wiczenia  plan zapisa w zeszycie, 3) przestrzega zasad bezpieczeDstwa i higieny pracy, 4) dobra materiaB impregnacyjny, 5) dobra sprzt i [rodki zabezpieczajce, 6) sporzdzi zapotrzebowanie na materiaB impregnacyjny, 7) sporzdzi w zeszycie notatk z przeprowadzonego wiczenia, 8) sformuBowa wnioski z realizacji wiczenia, 9) zaprezentowa efekty swojej pracy, 10) dokona samooceny pracy, 11) uporzdkowa stanowisko pracy. Wyposa|enie stanowiska pracy:  narzedzia i sprzt: " drabina, " spryskiwacz,  materiaBy: " materiaB impregnacyjny,  [rodki ochrony indywidualnej: " okulary ochronne, " rkawice ochronne, " uprz| z lin zabezpieczajc,  literatura. wiczenie 2 Ustal sposób zabezpieczenia pod wzgldem bezpieczeDstwa i higieny pracy pracownika w trakcie wykonywania pokrycia trzcin. Zaprezentuj sposoby zabezpieczeD na modelu dachu. Sposób wykonania wiczenia Aby wykona wiczenie powiniene[: 1) zorganizowa stanowisko pracy, 2) zaplanowa przebieg wykonania wiczenia  plan zapisa w zeszycie, 3) przestrzega zasad bezpieczeDstwa i higieny pracy, 4) scharakteryzowa zabezpieczenia, które zaobserwowaBe[ w miejscu prowadzonych prac, 5) okre[li dodatkowe zabezpieczenia, które mogByby zosta wprowadzone dla zwikszenia bezpieczeDstwa, 6) zaprezentowa sposoby zabezpieczeD na modelu dachu, 7) sporzdzi w zeszycie notatk z przeprowadzonego wiczenia, 8) sformuBowa wnioski z realizacji wiczenia,  Projekt wspóBfinansowany ze [rodków Europejskiego Funduszu SpoBecznego 9 9) zaprezentowa efekty swojej pracy, 10) dokona samooceny pracy, 11) uporzdkowa stanowisko pracy. Wyposa|enie stanowiska pracy:  film dydaktyczny,  narzedzia i sprzt: " rusztowanie, " drabina,  [rodki ochrony indywidualnej: " okulary ochronne, " rkawice ochronne, " uprz| z lin zabezpieczajc,  literatura. 4.1.4. Sprawdzian postpów Czy potrafisz: Tak Nie 1) uzasadni potrzeb pokrywania gotowej strzechy impregnatem ¡% ¡% ognioodpornym? 2) scharakteryzowa sposób konserwacji i zabezpieczania strzechy? ¡% ¡% 3) uzasadni, dlaczego wizanie powrósBem jest bezpieczniejsze ¡% ¡% w przypadku po|aru od wizania drutem? 4) okre[li, jak wysoko powinien wystawa komin ponad najwy|szy punkt ¡% ¡% dachu? 5) okre[li przepisy ochrony przeciwpo|arowej obowizujce w czasie ¡% ¡% ukBadania strzechy i pokrycia z gontów? 6) scharakteryzowa sposób zabezpieczenia pracownika przed upadkiem ¡% ¡% z dachu? 7) scharakteryzowa sposób mocowania uprz|y zabezpieczajcej do ¡% ¡% stabilnych fragmentów konstrukcji dachu? 8) uzasadni, dlaczego tak du| wag przywizuje si do sprawno[ci ¡% ¡% narzdzi przy pracy na wysoko[ci?  Projekt wspóBfinansowany ze [rodków Europejskiego Funduszu SpoBecznego 10 4.2. Pokrycia dachowe ze sBomy i trzciny 4.2.1. MateriaB nauczania Na polskie dachy powracaj dawne, naturalne pokrycia  strzechy, gonty oraz Bupek. Pokrycia te dominowaBy na polskiej wsi przez caBe wieki, stosowane byBy tak|e w pokryciach budynków w miastach i cho lata ich [wietno[ci dawno minBy, wdarBy si ponownie przebojem na wielkopaDskie dachy. StaBo si to midzy innymi z powodu panujcej obecnie mody na ekologi, ale trzeba przyzna, |e zwolennicy tej mody maj na poparcie swojego wyboru powa|ne argumenty. Najistotniejsz wad starych pokry, z powodu której musiaBy one opu[ci polskie dachy byBa ich Batwopalno[. Zaprószenie ognia w jednym domostwie koDczyBo si czasem wielk tragedi, w której mieszkaDcy caBej wsi tracili dorobek |ycia, czasem wraz z nim. Z chwil, gdy po nasczeniu strzechy odpowiednim impregnatem ogieD przestaB by dla niej zagro|eniem, okazaBa si posiada bardzo znaczce zalety. Warto zatem podej[ z zaanga|owaniem do zgBbiania tajników technologii naszych dziadków. By mo|e stanie si to pocztkiem piknej kariery zawodowej? Przecie| strzecha przestaBa by ju| synonimem ndzy. Charakterystyka pokry dachowych strzech ze sBomy i trzciny Strzecha to warstwa sBomy lub trzciny grubo[ci okoBo 30 centymetrów. UkBada si j bardzo [ci[le, w kilku przesunitych wzgldem siebie warstwach. Trzydziestocentymetrowa strzecha doskonale izoluje wntrze domu od otoczenia. Grubo[ pokrycia w przypadku strzechy sBomianej wynosi 25 do 30 centymetrów, w zale|no[ci od kta nachylenia dachu. Aby woda deszczowa spBywaBa nie zatrzymujc si w masie sBomy, spadek dachu musi by wikszy od 45 stopni. Dobrze wykonana strzecha sBomiana musi przetrwa bez remontów 15 lat. Zakres stosowania pokry dachowych strzech ze sBomy i trzciny MateriaBem, z którego najcz[ciej buduje si wspóBczesne strzechy jest trzcina. Pokrywa si ni dachy dwu- i czterospadowe, póBszczytowe i naczóBkowe, najlepiej takie, których szeroko[ nie przekracza 8 metrów. Przy szeroko[ciach wikszych stromy, (nachylenie poBaci nie powinno by mniejsze ni| 0,8) szeroki dach bdzie sprawiaB wra|enie ogromnej bryBy w stosunku do reszty budynku. Aby to wra|enie osBabi projektujc pokrycie trzcin wikszych budynków nale|y dach urozmaici, rozmieszczajc w nim okna dachowe i kominy. Najcz[ciej stosowanym, sprawiajcym najsympatyczniejsze wra|enie rodzajem okien s lukarny z prostoktnymi oknami i tak zwane wole oczko.  Projekt wspóBfinansowany ze [rodków Europejskiego Funduszu SpoBecznego 11 Rys. 3. PoBa dachu krytego sBom z oknem typu wole oczko, jednym kominem w kalenicy dachu, drugim kominem w poBaci dachowej [17, s. 84] Rys. 4. Okno poBaciowe w dachu z trzciny [16, s.133] Stosowane s równie| okna poBaciowe. Wymagaj one jednak bardzo starannego monta|u. Wybierajc trzcin na pokrycie, trzeba pamita o jej du|ym ci|arze. Jeden metr kwadratowy strzechy z trzciny wa|y [rednio okoBo 60  80 kilogramów. Dlatego wizba dachowa pod krycie trzcin powinna zosta odpowiednio wzmocniona. Strzech mo|na ukBada do póznej jesieni. UkBadanie strzechy w oresie pózniejszym nie jest wskazane ze wzgldu na padajcy i wnikajcy w pokrycie [nieg, który mo|e si roztopi nawet kilka miesicy po uBo|eniu caBego dachu, powodujc gnicie trzciny. Wyciekanie wody z roztopionego [niegu mo|e wówczas sugerowa, |e pokrycie jest nieszczelne. Przygotowanie materiaBów pokryciowych SBoma Strzech sBomian wykonuje si ze sBomy |ytniej z obcitymi kBosami. SBom wi|e si w snopki o [rednicy 10 - 15 cm. Nie stosuje si sBomy z innych zbó|, poniewa| daj one sBom: " krótsz, " o mniejszej wytrzymaBo[ci, " o wikszej kurczliwo[ci poprzecznej. Te wBa[ciwo[ci sBomy pozyskiwanej z innych zbó| powoduj stopniowe osBabianie szczelno[ci pokrycia.  Projekt wspóBfinansowany ze [rodków Europejskiego Funduszu SpoBecznego 12 Do wykonania strzechy nie stosuje si sBomy po mechanicznym wymBóceniu zbo|a, poniewa| jest ona sBaba i pognieciona. Nie jest równie| mo|liwe caBkowite usunicie z niej ziarna. Latem bdzie ono wyrastaBo, a zim bdzie Bakomym kskiem dla myszy. Najlepsza jest sBoma z |yta koszonego snopowizaBk. SnopowizaBka gwarantuje, |e sBoma jest prosta i niepognieciona. Jest te| równo uBo|ona, a wszystkie kBosy znajduj si w górnej cz[ci snopka. Aatwo je mo|na odci lub urwa, czeszc snopek specjalnym grzebieniem. SBoma stosowana do pokry dachowych musi by pozbawiona zanieczyszczeD. W celu ograniczenia |mudnych prac oczyszczajcych, korzystniejsze bdzie zapewnienie sobie dostawy sBomy naturalnie czystej, zbieranej z terenów poBo|onych na wzniesieniach. Trzcina Trzcina na pokrycie dachu musi by jednoroczna, koszona pózn jesieni lub zim (listopad- luty), po pierwszych przymrozkach. Trzcina powinna mie Bodyg:  prost,  niezbyt grub (4-8 mm),  pozbawion li[ci. Wyselekcjonowan i oczyszczon trzcin zbiera si w wizki o obwodzie 60 cm, wizane na wysoko[ci 30 cm od doBu wizki, o kilku dBugo[ciach:  1,2  1,6 m,  1,4  1,8 m,  1,6  2,0 m. Tak przygotowan trzcin nale|y przechowywa pod wiat. Przed uBo|eniem na dachu trzeba sprawdzi, czy jej wilgotno[ nie przekracza 15%. Pomocny w tym bdzie wilgotno[ciomierz. Technologie krycia Do[wiadczony strzecharz pojawi si na budowie z wBasnymi:  narzdziami,takimi jak: " ubijaki, czyli frezowane pace aluminiowe lub z tworzywa sztucznego, " wkrttaki i wiertarki do przykrcania drutu, " igBy do przecigania drutu, " grzebienie,  sprztem: " urzdzenia transportu pionowego, " skBadane drabinki, po których mo|e chodzi nie niszczc uBo|onego ju| pokrycia " sprzt zabezpieczajcy, " przeno[ne schodki,  materiaBami o odpowiedniej jako[ci: " drut, " wkrty. Przygotowane wcze[niej snopki sBomy ukBada si na poBaci dachowej, rozpoczynajc od doBu ku górze warstwami o szeroko[ci okoBo 2 m w ten sposób, |e ka|da wy|ej le|ca warstwa przykrywa warstw le|c ni|ej na co najmniej 2/3 jej dBugo[ci. Snopki ka|dej warstwy przywizuje si drutem ocynkowanym, wiklin lub sBomianymi powrósBami do Bat lub |erdzi rozstawionych co okoBo 30 centymetrów. OdlegBo[ ta powinna by mniejsza od 1/3 dBugo[ci sBomy.  Projekt wspóBfinansowany ze [rodków Europejskiego Funduszu SpoBecznego 13 Rys. 5. Pokrycie ze sBomy |ytniej lub trzciny [8, s. 74] Najskuteczniejszym materiaBem sBu|cym do mocowania snopków s powrósBa sBomiane. SBomiane powrósBo du|o mocniej pozwala docisn przywizywany materiaB, nie powodujc szkód w opasywanym miejscu, a jego |ywotno[ jest i tak kilkakrotnie dBu|sza ni| pozostaBej cz[ci pokrycia. Najcz[ciej ukBada si snopki kBosami w dóB, zdarzaj si jednak przypadki ukBadania odwrotnego lub mieszanego (pierwsze dwie warstwy kBosami do góry, reszta w dóB). Po uBo|eniu strzech si nale|y przystrzyc. Mo|na to zrobi na:  dBugo (krycie polskie)  odlegBo[ midzy kolejnymi warstwami wynosi okoBo 20 cm,  krótko (krycie niemieckie)  odlegBo[ midzy kolejnymi warstwami wynosi okoBo 4 do 5 cm. Sposób strzy|enia jest bardzo podobny do strzy|enia brzytw u fryzjera, tylko zamiast grzebienia u|ywa si grabii, a zamiast brzytwy - kosy. Rys. 6. UkBadanie pierwszej warstwy strzechy [9, s. 643] Dawniej snopki w kalenicy dachu mocowaBo si dwoma sposobami:  dociskaBo si je poziomymi |erdziami umocowanymi do Bat drutem, lub stosowaBo si wilki, to znaczy skrzy|owane |erdzie umocowane za pomoc szpilek zwanych kluczkami do Bat (rysunek 7).  od strony nawietrznej (w przewa|ajcej cz[ci naszego kraju zachodniej) ukBadaBo si rzd snopków obcitymi Bodygami do lica poBaci przeciwnej, w której najwy|szy rzd snopków podpieraB snopki poBaci nawietrznej (rysunek 8). Snopki najwy|szego rzdu ka|dej poBaci byBy doci[nite poziomymi |erdziami przywizanymi do Bat.  Projekt wspóBfinansowany ze [rodków Europejskiego Funduszu SpoBecznego 14 Rys. 7. Strzecha sBomiana z umocowaniem wilkami na kalenicy [15, s. 430] Rys. 8. Strzecha sBomiana ze snopkami stykajcymi si przy kalenicy: a) pokrycie, b) snopki [15, s. 430] Po ukoDczeniu konstrukcji kalenicy przykrywano j darni, wrzosem lub perzem. Pokrycia trzcinowe mocuje si do rozstawionych równolegle do okapu w odstpach co 40-45 cm Bat. Aaty przybija si do krokwi lub do sztywnego poszycia z desek. W obu przypadkach pod Batami mocuje si prostopadle do okapu drewniane kontrBaty grubo[ci okoBo 2,5 cm. Umo|liwi to naturalny obieg powietrza pod trzcin i zapobiegnie zawilgoceniom od wntrza domu. W koszach  ze wzgldu na zwikszon ilo[ wody opadowej oraz naturalne zmniejszenie spadku  grubo[ poszycia zwiksza si o poBow. Wizki trzciny rozcina si i równomiernie rozkBada na dachu. Do Bat przytwierdza si je drutem chromoniklowym na gBboko[ 1/3 zaBo|onej grubo[ci poszycia dachu. Na jeden metr kwadratowy pokrycia zu|ywa si 8-12 wizek. Okap tworz dwie lub trzy warstwy trzciny uBo|one jedna na drugiej na pierwszej  startowej  Bacie. Na szczytach dachu trzcin ukBada si uko[nie. Kalenic dodatkowo chroni si warstw papy, a na wierzchu foli i gst siatk drucian powlekan tworzywem sztucznym. Siatka jest niewidoczna, ale skutecznie strze|e przed zagnie|d|aniem si ptaków.  Projekt wspóBfinansowany ze [rodków Europejskiego Funduszu SpoBecznego 15 Rys. 9 . WykoDczenie kalenicy dachu krytego trzcin: 1 - darD, 2 - |erdzie, 3 - krokiew, 4 - trzcina, 5  drut [9, s. 643] Midzy krokwiami od strony poddasza ukBada si ocieplenie z weBny mineralnej. Ocieplenie warto stosowa nawet wtedy, gdy poddasze nie bdzie przeznaczone do zamieszkania. WeBna poprawi bowiem odporno[ ogniow dachu. Komin powinien by wymurowany jak najbli|ej linii kalenicy. Uszczelnienie komina jest tym trudniejsze, im ni|ej jest on osadzony w poBaci dachu. Jest bowiem wtedy wicej wody opadowej do odprowadzenia. Kominy uszczelnia si blach oBowian i trzcin. Otwory kominowe powinny by nakryte daszkami zabezpieczajcymi przed wnikaniem wody opadowej do ich wntrza. Rys. 10. Uszczelnienie komina znajdujcego si w [rodku poBaci dachowej jest mo|liwe, lecz du|o bardziej skomplikowane ni| komina umieszczonego w kalenicy [17, s. 85]  Projekt wspóBfinansowany ze [rodków Europejskiego Funduszu SpoBecznego 16 W celu zapewnienia prawidBowej wentylacji poszycia dachowego najlepiej stosowac specjalne kominki wentylacyjne z blachy oBowianej. Kominki mocuje si do konstrukcji dachu i okBada dookoBa trzcin. Dobrze, je[li kominki umieszczone s w kalenicy. Aatwiej wówczas unikn powstawania mostków cieplnych. Kalenice dachów krytych trzcin mo|na wykoDczy na kilka sposobów, stosujc elementy wykoDczeniowe z:  poBczonych w odpowiedni sposób dwóch poBaci gontów zachodzcych doBem na trzcin  gotowych elementów ceramicznych,  gotowych elementów bardzo podobnych do ceramicznych, ale wykonanych z blachy miedzianej, przez co du|o trwalszych  sposób ten wymaga jednak systemu odprowadzania wody opadowej, w przeciwnym wypadku tlenek miedzi, spBukiwany przez opady skazi gleb wokóB budynku.  Zwolennicy tradycji wykonuj kalenic:  darniow (trawiast) - wykonywan z zamontowanymi zraszaczami, chronicymi darD przed wysuszeniem,  trzcinow, któr tworzy j czapa z przystrzy|onych snopków naBo|ona na ostatni warstw trzciny,  wrzosowa, któr ukBada si przewa|nie na warstwie folii lub papy i osBania siatk chronic przed zagnie|d|eniem si ptaków. Odprowadzanie wód opadowych jest, w przypadku strzech, bardzo rzadko stosowane, ze wzgldu na du|e koszty i niewielk skuteczno[. Zamontowanie rynien do strzechy o grubo[ci 30 centymetrów wymaga solidnej konstrukcji. Du|y kt nachylenia dachu jest powodem szybkiego osuwania si [niegu zim, przez co bByskawicznie znajduje si on w rynnach. Zwiksza przez to obci|enie uchwytów mocujcych rynny, a zalegajc w nich powoduje nasikanie i niszczenie strzechy. Dlatego najcz[ciej stosuje si strzechy wysunite znacznie poza obrb budynku (patrz rysunek numer 1). Pozwala to unikn zawilgocenia dolnych partii [cian zewntrznych budynku przez rozbryzgujc si po odbiciu od gruntu wod. Zalety dachów krytych strzech  odporno[ na warunki atmosferyczne - dobrze uBo|ona strzecha jest bardzo szczelna (woda wsika najwy|ej kilkana[cie milimetrów), a po opadach bardzo szybko schnie, jest odporna na mróz, grad i zasolenie.  prawidBowo ubita i [ci[nita trzcina nie zawiera nic, co mogBoby przycign myszy lub szczury, w trzcinie nie ma ziarna, które mogBoby si znalez w zle wymBóconej sBomie.  strzecha ze sBomy czy trzciny zim trzyma ciepBo, a latem zapewnia chBód. takie wBa[ciwo[ci osiga dziki wysokiemu wspóBczynnikowi izolacji cieplnej - dach trzcinowy grubo[ci 30 cm odpowiada 10 cm izolacji z weBny mineralnej, sBomiany jeszcze grubszej.  strzecha odpowiednio uBo|ona i pielgnowana wytrzyma 70-80 lat, a w sprzyjajcych warunkach nawet do 100 lat. Wady dachów krytych strzech  strzechy nie s odporne na ogieD, aby wic zapewni sobie bezpieczeDstwo, konieczne jest zaimpregnowanie trzciny specjalnym [rodkiem ogniochronnym,  Projekt wspóBfinansowany ze [rodków Europejskiego Funduszu SpoBecznego 17  aby strzecha przez wiele lat zdobiBa i chroniBa dom, trzeba j poddawa do[ czstym zabiegom konserwacyjnym,  trudny i czasochBonny monta| - strzech na dachu o powierzchni 200 metrów kwadratowych ukBada si do dwóch tygodni. prace s skomplikowane i do ich przeprowadzenia trzeba zatrudnia dobrych specjalistów (których dodatkowo nie ma zbyt wielu),  wysokie koszty - oprócz drogiego materiaBu (w przypadku trzciny) wysoki jest równie| koszt wykonania. 4.2.2. Pytania sprawdzajce Odpowiadajc na pytania sprawdzisz, czy jeste[ przygotowany do wykonania wiczeD. 1. Jaka wada strzech spowodowaBa zakaz ich stosowania? 2. Jakie znasz zalety dachów krytych strzech? 3. Jakie znasz wady dachów krytych strzech? 4. Jakie jest najkorzystniejsze nachylenie dachu krytego sBom? 5. Od czego jest uzale|niona grubo[ strzechy? 6. Jaki jest ci|ar jednego metra kwadratowego strzechy z trzciny? 7. Z jakiej sBomy wykonuje si konstrukcj strzechy? 8. Jakimi narzdziami posBuguje si pracownik podczas krycia dachu strzech? 9. Jaka powinna by wilgotno[ materiaBu pokryciowego przy budowie strzechy? 10. Jakiej trzciny u|ywa si do konstrukcji strzechy? 11. Jakich materiaBów u|ywa si do mocowania snopków do podBo|a? 12. Jaki mo|e by maksymalny rozstaw Bat przy kryciu dachu sBom? 13. Jakimi sposobami zabezpiecza si zwieDczenie dachu czyli kalenic? 14. Jaki powinien by rozstaw Bat przy pokryciu dachu trzcin? 15. Jaka powinna by gBboko[ warstwy trzciny przytwierdzanej do Baty? 4.2.3. wiczenia wiczenie 1 Na podstawie otrzymanej dokumentacji dokonaj przedmiaru robót do wykonania pokrycia dachowego z trzciny. Sporzdz zapotrzebowanie materiaBowe na trzcin. Sposób wykonania wiczenia. Aby wykona wiczenie powiniene[: 1) zorganizowa stanowisko pracy, 2) zaplanowa przebieg wykonania wiczenia  plan zapisa w zeszycie, 3) przestrzega zasad bezpieczeDstwa i higieny pracy, 4) dokona przedmiaru robót, 5) ustali grubo[ strzechy, 6) sporzdzi zapotrzebowanie materiaBowe na trzcin i materiaBy pomocnicze, 7) sporzdzi w zeszycie notatk z przeprowadzonego wiczenia, 8) sformuBowa wnioski z realizacji wiczenia, 9) zaprezentowa efekty swojej pracy, 10) dokona samooceny pracy, 11) uporzdkowa stanowisko pracy.  Projekt wspóBfinansowany ze [rodków Europejskiego Funduszu SpoBecznego 18 Wyposa|enie stanowiska pracy:  dokumentacja techniczna,  kalkulator,  Katalog NakBadów Rzeczowych,  literatura. wiczenie 2 Podziel trzcin na odpowiednie cz[ci i wykonaj 16 wizek o obwodzie 60 centymetrów. Sposób wykonania wiczenia Aby wykona wiczenie powiniene[: 1) zorganizowa stanowisko pracy, 2) zaplanowa przebieg wykonania wiczenia  plan zapisa w zeszycie, 3) przestrzega zasad bezpieczeDstwa i higieny pracy, 4) podzieli trzcin na odpowiedniej wielko[ci cz[ci, 5) zwiza trzcin w snopki, 6) sporzdzi w zeszycie notatk z przeprowadzonego wiczenia, 7) sformuBowa wnioski z realizacji wiczenia, 8) zaprezentowa efekty swojej pracy, 9) dokona samooceny pracy, 10) uporzdkowa stanowisko pracy. Wyposa|enie stanowiska pracy:  stóB warsztatowy,  dokumentacja techniczna,  trzcina,  igBy do przecigania drutu,  drut,  wiklina,  literatura. wiczenie 3 Wykonaj pokrycie fragmentu dachu mocujc przygotowane podczas realizacji wiczenia nr 2 wizki trzciny w trzech kolejnych warstwach. Sposób wykonania wiczenia Aby wykona wiczenie powiniene[: 1) zorganizowa stanowisko pracy, 2) zaplanowa przebieg wykonania wiczenia  plan zapisa w zeszycie, 3) przestrzega zasad bezpieczeDstwa i higieny pracy, 4) zamocowa wizki w trzech kolejnych warstwach, 5) sporzdzi w zeszycie notatk z przeprowadzonego wiczenia, 6) sformuBowa wnioski z realizacji wiczenia, 7) zaprezentowa efekty swojej pracy, 8) dokona samooceny pracy, 9) uporzdkowa stanowisko pracy.  Projekt wspóBfinansowany ze [rodków Europejskiego Funduszu SpoBecznego 19 Wyposa|enie stanowiska pracy:  stóB warsztatowy,  fragment konstrukcji dachu z dwiema poBaciami o powierzchni minimum 9 m², z koszem i wymurowanym kominem w jednej z poBaci,  dokumentacja techniczna,  materiaBy: " [rodek do impregnacji, " gwozdzie, " gonty,  narzdzia rczne do ukBadania gontów: " siekiera, " mBotek, " sznurek, " piBa, " oBówek stolarski, " przymiar skBadany, " liniaB, " pdzle  literatura. 4.2.4. Sprawdzian postpów Czy potrafisz: Tak Nie 1) wskaza wad strzech sBomianych, bdc przyczyn zakazu pokrywania ¡% ¡% dachów sBom? 2) wskaza zalety pokrycia strzech? ¡% ¡% 3) wskaza wady pokrycia strzech? ¡% ¡% 4) uzasadni, dlaczego spadek dachów krytych sBom musi by wikszy od ¡% ¡% 45°? 5) wykaza sBuszno[ ustalenia rozstawu Bat na okoBo 30 cm? ¡% ¡% 6) uzasadni wykonywaniepogrubienie strzechy w koszach? ¡% ¡% 7) uzasadni, dlaczego do budowy strzechy u|ywa si tylko sBomy |ytniej? ¡% ¡% 8) przygotowa narzdzia potrzebne do budowy strzechy? ¡% ¡% 9) okre[li wilgotno[ materiaBu przy budowie strzechy? ¡% ¡% 10) okre[li wymogi stawiane trzcinie pozyskiwanej dla budowy strzechy? ¡% ¡% 11) wskaza materiaBy, jakich u|ywa si do mocowania snopków ze sBomy ¡% ¡% i trzciny? 12) scharakteryzowa sposoby zabezpieczania kalenicy dachu? ¡% ¡% 13) uzasadni, dlaczego rozstawienie Bat przy pokryciu z trzciny jest wiksze, ¡% ¡% ni| w przypadku pokrycia sBom?  Projekt wspóBfinansowany ze [rodków Europejskiego Funduszu SpoBecznego 20 4.3. Pokrycia dachowe z gontów 4.3.1. MateriaB nauczania Charakterystyka pokry dachowych gontem Gonty to prostoktne deszczuBki drewniane o: dBugo[ci 30-45 cm, szeroko[ci 6-10 cm, grubo[ci 4-10 mm. Mog by cite o gBadkiej powierzchni lub Bupane  z nieregularn, chropowat powierzchni. Gonty Bupane formuje si zgodnie z naturalnym, warstwowym przebiegiem wBókien drewna. S one trwalsze od gontu citego, mniej nasikliwe i nie zatrzymuj spBywajcej wody. Drewnem, z którego bardzo czsto produkowaBo si gont Bupany byBa osika. Gont osikowy jest bardzo równy, a jego nieprzyjemny osikowy zapach skutecznie odstrasza szkodniki. Gonty Bupane o grubo[ci i dBugo[ci rocznego przyrostu nazywane s dranicami. Dla zapewnienia szczelno[ci pokrycia potrzeba trzykrotnej warstwy dranic. Dranice uzyskuje si dzielc pieD drzewa na odcinki równe rocznemu przyrostowi. Nastpnie odcina si cz[ci zawierajce ski, a z czystego pnia odrywa si kolejne warstwy o grubo[ci rocznego przyrostu. NajdBu|sze dranice, które mo|na uzyska obecnie maj okoBo 80 cm dBugo[ci. W budynkach zabytkowych zdarzaj si jednak dranice o dBugo[ci metra. Dowodzi to wielko[ci przyrostu rocznego w czasach dawnych. Rys. 11. Fragment pokrycia a) dranicami, b) gontami [7, s. 246] Przygotowanie materiaBów pokryciowych Gonty Bupane z drewna modrzewiowego, cedrowego, osikowego, jodBowego lub dbowego nie wymagaj impregnacji.Gonty z drewna innych drzew powinno si konserwowa impregnatami zabezpieczajcymi przed grzybami, ple[niami i owadami. Mo|na to zrobi jeszcze przed poBo|eniem pokrycia, zanurzajc elementy w roztworze impregnatu lub nanie[ impregnat na uBo|one pokrycie pdzlem, waBkiem albo rozpylaczem. Impregnacj nale|y powtórzy co kilka lat. Dobrze konserwowane pokrycie z gontów wytrzymuje nawet 50 lat. Niezabezpieczone gonty z upBywem lat szarzej.  Projekt wspóBfinansowany ze [rodków Europejskiego Funduszu SpoBecznego 21 Zakres stosowania pokry dachowych z gontów Minimalne nachylenie poBaci dachu krytego gontami to 14-18°. Je[li kt nachylenia poBaci dachowych jest wikszy ni| 38°, wystarcza pokrycie ich podwójn warstw gontów. Dach o mniejszym spadku musi by pokryty trzema warstwami. Rys. 12. Pokrycie podwójne gontami z deskami przykrywajcymi kalenic [15, s. 435] Kalenice pokryte s dodatkow warstw gontów tak, aby warstwa przykrywajca stron nawietrzn wystawaBa nad pozostaB cz[ dachu, osBaniajc gonty warstwy zawietrznej. Technologie wykonywania pokry dachowych gontem Dekarz ukBadajcy gonty drewniane powinien by zaopatrzony w:  mBotek,  siekierk,  oBówek stolarski,  przymiar skBadany,  maB piBk do drewna,  sznurek do utrzymania linii prostej i ocynkowane lub miedziane gwozdzie do mocowania gontów. Wikszo[ prac przy docinaniu gontów wykonuje pomocnik za pomoc piBy tarczowej ustawionej na stropie pod dachem. Gonty mocuje si przewa|nie do sztywnego poszycia. Wskazane jest, aby pokrycie wykonane byBo z desek rozmieszczonych w kilkucentymetrowych odstpach. Zapewnia to odpowiedni wentylacj pokrycia dachowego. Przy linii okapu nale|y wykona deskowanie peBne. Je|eli poddasze jest u|ytkowe, nale|y wykona deskowanie peBne zaizolowa je pap, przybi kontrBaty oraz Baty, a dopiero do Bat gonty. Gontów drewnianych nie powinno si ukBada bezpo[rednio na papie dachowej, poniewa| bez wentylacji w pokryciu mog powsta zawilgocenia, a wtedy ich trwaBo[ znacznie si zmniejsza. Gonty mo|na te| mocowa do Bat przybitych bezpo[rednio do krokwi.  Projekt wspóBfinansowany ze [rodków Europejskiego Funduszu SpoBecznego 22 Rys. 13. Gonty s doskonaBym pokryciem lukarn typu wole oczko [17, s. 90] Gonty nale|y ukBada tak, by ich styki nie pokrywaBy si w kolejnych pasach. Dziki temu dach nie bdzie przeciekaB. Ka|dy gont powinien by umocowany dwoma gwozdziami karbowanymi lub spiralnymi, koniecznie ocynkowanymi, miedzianymi lub ze stali nierdzewnej. Gonty z cedru czerwonego i dbu oraz zaimpregnowane [rodkami solnymi przybija si gwozdziami ze szlachetnej stali nierdzewnej. Gwozdzie powinny by przykryte przez znajdujce si nad nimi rzdy gontów. Te, które s widoczne, nale|y usun. Gonty mo|na te| mocowa zszywkami ze stali nierdzewnej. Midzy gontami musz by odstpy  tak zwane fugi ruchome. Zostawia si je po to, by pokrycie mogBo pracowa. Fugi maj zazwyczaj szeroko[ od 1 do 5mm. Okap dachu stanowi podwójna warstwa gontów przybijanych do peBnego deskowania. Je[li zamierzamy zamontowa rynny, nale|y wykona obróbk z blachy lub papy. WykoDczenie kalenicy dachu wykonuje si z dodatkowej warstwy gontów lub z blachy. Na naro|ach i w koszach, na dodatkowej warstwie papy lub blachy, ukBada si specjalnie wyprofilowane gonty lub ksztaBtki. Gonty s doskonaBym pokryciem lukarn typu wole oczko. PrawidBowo skonstruowana lukarna tego typu nie wymaga |adnych dodatkowych zabezpieczeD w koszach czy naro|nikach. Pokrycie lukarny Bagodnie przechodzi w poBa. Nale|y jednak speBni kilka warunków koniecznych:  pochylenie lukarny musi wynosi minimum 14°, a wychylenie najwy|szego punktu okienka w stosunku do poBaci zasadniczej nie powinno przekracza 12°  wysoko[  wolego oczka nie powinna by wiksza od 1/3 szeroko[ci poBaci dla Bupka i gontów i 1/5 dla strzechy. Rys. 14. Wychylenie wolego oka od poBaci nie powinni przekracza 12° [20, s. 21]  Projekt wspóBfinansowany ze [rodków Europejskiego Funduszu SpoBecznego 23 W pokryciach z elementów drobnych wole oko powstaje z rozcignicia powierzchni tworzonej przez dachówki lub elementów innego pokrycia bez jej przerywania. Rozcignicie to jest mo|liwe dziki wykorzystaniu luzów na zamkach dachówek zakBadkowych oraz poszerzeniu luzów midzy ssiadujcymi pBytkami Bupka lub dachówki karpiówki. Wykorzystanie tych luzów nie mo|e si jednak odby ze zbyt du|ym rozszczelnieniem pokrycia dachu. Dlatego zasadniczym problemem konstrukcyjnym dla wolego oka, jest zachowanie odpowiednich proporcji wysoko[ci do podstawy okienka. Dla ka|dego rodzaju pokrycia proporcje te s inne. Najprostsza jest konstrukcja wolego oczka dla gontów. Zamiast poszerza odlegBo[ci midzy ssiadujcymi klepkami, zw|a si lekko ka|d klepk u góry. Proporcje wysoko[ci i szeroko[ci okienka dachowego okre[lone s przez rodzaj pokrycia dachowego. Okienka dachowe o stosunku mniejszym od 1:5 mog zosta wykonane tylko przy pomocy gontów, Bupka lub pBytek wBóknocementowych. Przy zachowaniu odpowiednich proporcji mo|na przystpi do wyznaczenia Buku pByty czoBowej tak, aby tworzyB Bagodne poBczenie dwóch wycinków koBa. S na to dwa podstawowe i proste sposoby - metody rysowania:  metoda poBowy podstawy,  metoda jednej czwartej. Auk ten nale|y na sklejce lub innej pBycie drewnianej (najlepiej za pomoc szablonu kartonowego) narysowa posBugujc si liniami pomocniczymi w kolejno[ci podobnej dla ka|dej z wymienionych metod. Na naszych rysunkach dla lepszego zobrazowania sposobów rysowania pokazane s caBe dBugo[ci podstawy. W rzeczywisto[ci najlepiej jest rysowa na papierze tylko jedn poBow okienka. Po wyciciu z papieru szablonu mo|na go odwróci na materiale konstrukcyjnym  sklejce lub zbitych deskach. Wyznaczenie [rodka okrgu tworzcego poBczenie poBaci z pokryciem oczka zostaBa zilustrowana na rysunku poni|ej. Po ustaleniu wymiarów oczka z punktu A odmierzamy prostopadle odcinek o dBugo[ci OA i otrzymujemy punkt D. Rys. 15. Wyznaczanie punktu D  [rodka okrgu o promieniu DA metod poBowy [20, s. 22] Punkt O nie musi by [rodkiem okrgu wyznaczajcego oczko. Mo|na go obni|a wydBu|ajc promieD, wtedy oczko jest bardziej pBaskie.  Projekt wspóBfinansowany ze [rodków Europejskiego Funduszu SpoBecznego 24 Rys. 16. Konstrukcja lukarny typu wole oczko [20, s. 21] Ocieplenie dachu ukBada si midzy krokwiami, pod sztywnym poszyciem, z zachowaniem wymaganej 2-3 centymetrowej szczeliny wentylacyjnej. Do ocieplania wykorzystuje si gBównie weBn mineraln. Komin uszczelnia si koBnierzami z blachy. W dachu krytym gontami Batwo montuje si kominki wentylacyjne. Dawniej przy prostych dachach krytych gontem rzadko stosowano odprowadzenia wód opadowych. Unikano problemów, wynikajcych z zalegajcym w rynnach [niegiem, który powodowaB nasikanie i niszczenie klepek pokrycia. Obecne dachy o skomplikowanym ksztaBcie wymagaj mocowania rynien. Stosuje si przewa|nie rynny wiszce pod okapami. Aby ograniczy czas zalegania w rynnach [niegu stosuje si ich ogrzewanie. Dotyczy to równie| wlotów rur spustowych. W budynkach o dachach wielopoziomowych stosowanie rynien jest konieczno[ci. Przekonali si o tym renowatorzy dwóch zabytkowych obiektów w Krakowie. W XII wiecznym ko[cióBku [w. Benedykta w Krakowie z drewnianego dachu krytego gontem nie pozwolono odprowadza wód opadowych za pomoc rynien, co powodowaBo systematyczne zalewanie przypór [cian ko[cioBa. Podobne wadliwe rozwizanie przyjto przy remoncie zabytkowego neogotyckiego ko[cioBa [w. Józefa w Krakowie - Podgórzu. Wody opadowe z dachu nad naw gBówn spadaBy z wysoko[ci kilku metrów na dachy naw bocznych powodujc nie tylko uszkodzenie pokrycia dachowego, ale tak|e [cian murowanych nawy gBównej oraz kamieniarki okiennej. Zalety dachów krytych gontem  trwaBo[  po uBo|eniu tylko 1/3 dBugo[ci gonta jest nara|ona na szkodliwe dziaBanie sBoDca i wody, pozostaBa cz[ reszt przykryta jest gontami kolejnej warstwy,  niewielki ci|ar ( jeden m2 pokrycia wa|y 15-30 kg)  zmniejsza to obci|enie wizby, w niektórych przypadkach mo|na wic zmniejszy przekroje elementów konstrukcyjnych dachu,  prostota konstrukcji  aby naprawi przeciekajcy dach wystarczy wymieni uszkodzon klepk na dobr. Wady dachów krytych gontem  pracochBonno[ w monta|u - dach o powierzchni 200 metrów kwadratowych ukBada si okoBo dwóch tygodni,  kBopotliwa konserwacja - aby gonty [wierkowe, sosnowe, topolowe i olszowe dBugo zachowywaBy Badny wygld, trzeba je systematycznie impregnowa,  trzeba je zabezpiecza przed dziaBaniem ognia, co stanowi dodatkowy koszt podnoszcy cen dachu.  Projekt wspóBfinansowany ze [rodków Europejskiego Funduszu SpoBecznego 25 4.3.2. Pytania sprawdzajce Odpowiadajc na pytania sprawdzisz, czy jeste[ przygotowany do wykonania wiczeD. 1. Jakie nachylenie powinien posiada dach pokryty gontem? 2. Jak ukBadamy warstwy gontów osBaniajcych kalenic? 3. Iloma warstwami gontów kryje si dachy o nachyleniu poni|ej 38°? 4. Jaki element nazywa si gontem? 5. Jaki jest ci|ar pokrycia dachowego z gontów? 6. Jakie s zalety dachów krytych gontem? 7. Jakie s wady dachów krytych gontem? 8. Jakiego rodzaju gonty nie wymagaj impregnacji? 9. Jaka jest trwaBo[ pokrycia z gontów? 10. Z jakiego drewna wyrabia si gonty? 11. W jaki sposób mocuje si gonty? 12. W jaki sposób ukBada si kolejne warstwy gontów? 13. W jaki sposób przybija si Baty na dachu o deskowaniu peBnym? 14. W jaki sposób ukBada si ocieplenie dachu krytego gontem? 4.3.3. wiczenia wiczenie 1 Wykonaj przedmiar robót pokrycia dachowego z gontów wedBug otrzymanej dokumentacji. Sporzdz zapotrzebowanie materiaBowe na gonty dla dachu o nachyleniu powy|ej i poni|ej 38°. Sposób wykonania wiczenia Aby wykona wiczenie powiniene[: 1) zorganizowa stanowisko pracy, 2) zaplanowa przebieg wykonania wiczenia  plan zapisa w zeszycie, 3) przestrzega zasad bezpieczeDstwa i higieny pracy, 4) dokona przedmiaru robót, 5) ustali wielokrotno[ pokrycia odpowiedni do kta nachylenia dachu, 6) sporzdzi zapotrzebowanie materiaBowe dla dachu o nachyleniu poni|ej 38°, 7) sporzdzi zapotrzebowanie materiaBowe dla dachu o nachyleniu powy|ej 38°, 8) sporzdzi w zeszycie notatk z przeprowadzonego wiczenia, 9) sformuBowa wnioski z realizacji wiczenia, 10) zaprezentowa efekty swojej pracy, 11) dokona samooceny pracy, 12) uporzdkowa stanowisko pracy. Wyposa|enie stanowiska pracy:  dokumentacja techniczna,  Katalog NakBadów Rzeczowych,  literatura.  Projekt wspóBfinansowany ze [rodków Europejskiego Funduszu SpoBecznego 26 wiczenie 2 Na podstawie otrzymanej dokumentacji przygotuj narzdzia i materiaBy potrzebne do wykonania pokrycia z gontów. Zaimpregnuj gonty. Sposób wykonania wiczenia Aby wykona wiczenie powiniene[: 1) zorganizowa stanowisko pracy, 2) zaplanowa przebieg wykonania wiczenia  plan zapisa w zeszycie, 3) przestrzega zasad bezpieczeDstwa i higieny pracy, 4) przygotowa materiaBy do krycia gontem, 5) przygotowa narzdzia do krycia gontem, 6) dokona impregnacji materiaBu pokryciowego - gontów, 7) sporzdzi w zeszycie notatk z przeprowadzonego wiczenia, 8) sformuBowa wnioski z realizacji wiczenia, 9) zaprezentowa efekty swojej pracy, 10) dokona samooceny pracy, 11) uporzdkowa stanowisko pracy. Wyposa|enie stanowiska pracy:  stóB warsztatowy,  dokumentacja techniczna,  materiaBy: " [rodek do impregnacji, " gwozdzie, " gonty,  narzdzia rczne do ukBadania gontów: " siekiera, " mBotek, " sznurek, " piBa, " oBówek stolarski, " przymiar skBadany, " liniaB, " pdzle,  literatura. wiczenie 3 Wykonaj fragment pokrycia gontami na dachu o nachyleniu poni|ej 38°. Sposób wykonania wiczenia Aby wykona wiczenie powiniene[: 1) zorganizowa stanowisko pracy, 2) zaplanowa przebieg wykonania wiczenia  plan zapisa w zeszycie, 3) przestrzega zasad bezpieczeDstwa i higieny pracy, 4) wybra rodzaj pokrycia gontem, 5) wykona fragment pokrycia gontem,  Projekt wspóBfinansowany ze [rodków Europejskiego Funduszu SpoBecznego 27 6) uzasadni wybór rodzaju pokrycia (wielokrotno[ci), 7) sporzdzi w zeszycie notatk z przeprowadzonego wiczenia, 8) sformuBowa wnioski z realizacji wiczenia, 9) zaprezentowa efekty swojej pracy, 10) dokona samooceny pracy, 11) uporzdkowa stanowisko pracy. Wyposa|enie stanowiska pracy:  stóB warsztatowy,  fragment konstrukcji dachu z dwiema poBaciami o powierzchni minimum 9 m², z koszem i wymurowanym kominem w jednej z poBaci,  narzdzia: " siekiera, " mBotek, " przymiar skBadany, " liniaB, " sznurek, " piBa rczna, " piBa tarczowa, " oBówek stolarski,  materiaBy: " gwozdzie, " gonty,  literatura. 4.3.4. Sprawdzian postpów Czy potrafisz: Tak Nie 1) okre[li prawidBowy kt nachylenia dachu krytego gontem? ¡% ¡% 2) okre[li ci|ar 1 m² pokrycia z gontów? ¡% ¡% 3) scharakteryzowa sposób ukBadania warstw gontów osBaniajcych ¡% ¡% kalenic? 4) uzasadni, dlaczego w koszach i na lukarnach powinno si ukBada ¡% ¡% potrójn warstw gontów? 5) uzasadni, dlaczego mikkie drewno osikowe jest uznawane za jeden ¡% ¡% z najlepszych materiaBów do wyrobu gontów? 6) wskaza zalety pokrycia z gontów? ¡% ¡% 7) wskaza wady pokrycia z gontów? ¡% ¡% 8) wskaza rodzaje drewna, z którego gonty nie wymagaj impregnacji? ¡% ¡% 9) okre[li trwaBo[ pokrycia z gontów? ¡% ¡% 10) uzasadni, dlaczego szczeliny pomidzy gontami nie powinny si ¡% ¡% pokrywa na kolejnych warstwach? 11) scharakteryzowa sposób mocowania gontów do podBo|a? ¡% ¡% 12) scharakteryzowa sposób ukBadania ocieplenia? ¡% ¡%  Projekt wspóBfinansowany ze [rodków Europejskiego Funduszu SpoBecznego 28 4.4. Pokrycia dachowe z Bupka 4.4.1. MateriaB nauczania Charakterystyka pokry dachowych Bupkiem Aupek jest to rodzaj skaBy osadowej. Po wydobyciu dzieli si j na kawaBki (Buski, pBytki) grubo[ci okoBo 5 mm. Poniewa| czynno[ t nazywano kiedy[ Bupaniem, std nazwa pokrycia. Aupka nie poddaje si |adnej dodatkowej obróbce. Istnieje w naturze w kilku odcieniach grafitu oraz w kolorze zielonym, brzowym i purpurowym. Rys. 17. Widok dachu Bupkowego [14, s. 480] Rys. 18. Pokrycie Bupkiem w stylu niemieckim [8, s. 74] Rys. 19. Pokrycie Bupkiem w stylu angielskim [8, s. 74] Przygotowanie materiaBów pokryciowych Aupek jest dostpny w sprzeda|y w kilku kolorach i kilku ksztaBtach pBytek. Nie wymaga |adnej dodatkowej obróbki. W zale|no[ci od sposobu ukBadania pBytki maj nawiercone dwa lub trzy otwory. Je[li jak[ pBytk trzeba doci dekarz robi to w czasie wykonywania pokrycia.  Projekt wspóBfinansowany ze [rodków Europejskiego Funduszu SpoBecznego 29 Do ukBadania Bupka potrzebne s:  narzdzia: " mBotek, " obcgi, " piBa diamentowa do przycinania pBytek, " drabiny lub schodki, " uprz| do zabezpieczenia przed upadkiem z dachu.  materiaBy: " gwozdzie ocynkowane ogniowo lub miedziane, " spinki burzowe lub stalowe klamry do zespalania pokrycia. Diamentowa piBa tarczowa wyparBa z u|ycia dawne narzdzia sBu|ce do przycinania Bupka. Rys. 20. Dawne narzdzia do pBytek Bupkowych: a) kobyBka z wbitym w ni kowadeBkiem, b) kowadeBko, c) mBotek szpicak, d) obcinanie koDca pBytki na kowadeBku [15, s. 476] Technologia krycia PBytki z Bupka ukBada si na peBnym deskowaniu pokrytym pap lub foli wysoko paroprzepuszczaln. W sprzeda|y s folie przeznaczone specjalnie pod pokrycia z Bupka. Czasem dodatkowo jeszcze na kontrBatach i Batach, co. W celu zapewnienia przewietrzania pokrycia na foli przubija si kontrBaty i Baty, montuje si równie| specjalne pBytki z otworami wentylacyjnymi . Aupek ukBada si w kilku stylach: Rys. 21. Pokrycie w stylu Buskowym angielskim [5, s. 437]  Projekt wspóBfinansowany ze [rodków Europejskiego Funduszu SpoBecznego 30 Rys. 22. Pokrycie w stylu francuskim  w karo: a  na deskowaniu a|urowym, b  na deskowaniu peBnym [5, s. 436] Pokrycie w stylach Buskowym angielskim i francuskim wymaga stosowania dodatkowych mocowaD. Zabezpieczaj one pBytki przed zerwaniem przez silny wiatr i nazywane s spinkami burzowymi. Ka|d pBytk pokrycia trzeba przybi dwoma lub trzema gwozdziami i spi spink burzow. Spinka jest metalowym kr|kiem z przylutowanym w [rodku drutem. Wsuwa si j pod uBo|one pByty w miejscu gdzie stykaj si one [citymi krawdziami. Drut spinki przewleka si przez otwór pBytki rzdu wy|szego i po jej przybiciu odgina w dóB (w stron okapu). Spinki burzowe zespalaj pokrycie dachu w jedn caBo[. Rys. 23. Sposób monta|u spinki burzowej: a  sposób umieszczenia spinki pomidzy dwoma pBytkami, b  widok spinki po zamocowaniu [5, s. 437]  Projekt wspóBfinansowany ze [rodków Europejskiego Funduszu SpoBecznego 31 Style Buskowy angielski i francuski s bardzo czsto mylone, poniewa| styl Buskowy angielski ró|ni si od francuskiego tylko [citym dolnym naro|nikiem Bupkowej pBytki. PBytki okapowe, sposób monta|u, zabezpieczenia przeciwburzowe (spinki) s identyczne w obu stylach. Rys. 24. Krycie dachu w stylu prostoktnym niemieckim: 1-Bupek, 2-papa, 3-deski [9, s. 643] Rys. 25. Pokrycie Bupkiem w stylu angielskim prostoktnym: a) rzut pionowy pokrycia pBytkami prostoktnymi przy okapie, b) rzut pionowy pokrycia przy okapie pBytkami prostoktnymi ze [citymi naro|nikami, c) przekrój pionowy poprzeczny pokrycia przy okapie, d) rzut pionowy pokrycia przy kalenicy, e) przekrój poprzeczny pokrycia przy kalenicy1-kierunek wiatru, 2-materiaB trwale plastyczny, 3-blacha [15, s. 477]  Projekt wspóBfinansowany ze [rodków Europejskiego Funduszu SpoBecznego 32 Pokrycia ukBadane w stylu prostoktnym niemieckim wymagaj nachylenia poBaci dachowej wikszego ni| 25°, stopni, pozostaBe powy|ej 30°. Podczas krycia Bupkiem w stylu prostoktnym Baty s cz[ciowo wycinane na gBboko[ pBytki (patrz cz[ a i b na rysunku powy|ej). PBytk opiera si na wy|Bobieniu górnej Baty, a przybija do dolnej. Góra pBytki jest wtedy przyciskana bardzo silnie przez nastpn warstw. Jednocze[nie ka|da pBytka jest mocowana w [rodku, a podpierana u doBu i u góry, co daje bardzo silne jej utwierdzenie. Dolne podparcia pBytek s uszczelniane kitem (obecnie zamiast kitu stosuje si materiaBy trwale plastyczne). Style prostoktne nie wymagaj dodatkowych wzmocnieD w postaci spinek burzowych. Rys. 26. Krycie pBytkami Bupkowymi sposobem niemieckim: a) pBytki uBo|one w prawej cz[ci rzdu okapowego, b) pBytki jak wy|ej oraz pBytki normalne z prawej strony powy|ej rzdu okapowego, c) pBytki jak wy|ej i pBytki z lewej cz[ci rzdu okapowego, d) pBytki jak wy|ej oraz nastpny rzd normalny peBny, e) caBo[ pokrycia poBaci (brak pBytek lewego klina pod rzdem kalenicowym) [15, s. 479] PBytki z Bupka przybija si gwozdziami ocynkowanymi lub miedzianymi. PBytki prostoktne, przy kryciu prostoktnym  podwójnymi. Niestety, pBytki wymagaj docicia. Najbardziej  Projekt wspóBfinansowany ze [rodków Europejskiego Funduszu SpoBecznego 33 efektowne, ale te| najtrudniejsze jest jednak dzikie krycie. Dekarz dobiera pBytki bezpo[rednio na dachu, formujc ka|d z osobna. Pozwala to tworzy niepowtarzalne dzieBa sztuki dekarskiej. PrzykBad ozdób z Bupka zamieszczony zostaB na zdjciu poni|ej. Rys. 27. Aupkiem mo|na wykoDczy tak|e [cianki komina [17, s.91] Ocieplenie dachu pokrytego Bupkiem ukBada si midzy krokwiami, pozostawiajc szczelin wentylacyjn pod deskowaniem. Komin najcz[ciej obrabia si blach i obudowuje pBytkami z Bupka. Zasady odprowadzenia wód z dachów krytych Bupkiem s takie same jak dla dachów krytych dachówk. Podobne s równie| zagro|enia zwizane z zaleganiem [niegu, jego topnieniem i ponownym zamarzaniem. Zalety dachów krytych Bupkiem  uniwersalno[ - pBytkami Bupkowymi mo|na pokrywa ró|ne dachy, nawet te o bardzo skomplikowanym ksztaBcie,  niepalno[ - Bupek jako kamieD jest absolutnie odporny na dziaBanie ognia,  trwaBo[ - pokrycia z Bupka wytrzymuj setki lat w nienaruszonym stanie,  Batwo[ konserwacji - wystarczy czy[ci pokrycie z li[ci lub gaBzi, a wymiana uszkodzonych pBytek jest bardzo prosta. Wady dachów krytych Bupkiem  s pracochBonne w ukBadaniu - dach o powierzchni 200 metrów kwadratowych ukBada si nawet dwa miesice, ukBadanie tych pokry jest trudne i zajmuje si tym niewiele ekip dekarskich,  s ci|kie - metr kwadratowy powierzchni wa|y od 25 do 41 kg, dlatego konstrukcja wizby musi by solidna,  s drogie - w przypadku Bupka wysoki jest koszt zarówno materiaBu jak i uBo|enia.  Projekt wspóBfinansowany ze [rodków Europejskiego Funduszu SpoBecznego 34 4.4.2. Pytania sprawdzajce Odpowiadajc na pytania sprawdzisz, czy jeste[ przygotowany do wykonania wiczeD. 1. Jakiej obróbki dodatkowej wymaga Bupek? 2. Jakie materiaBy i narzdzia potrzebne s do ukBadania Bupka? 3. Co to jest Bupek? 4. W jakich naturalnych kolorach wystpuje Bupek? 5. Jaka jest trwaBo[ pokrycia Bupkiem? 6. Jakie s zalety krycia Bupkiem? 7. Jakie s wady krycia Bupkiem? 8. Jakie s style ukBadania Bupka? 9. Jakie nachylenie powinien mie dach przy kryciu stylem prostoktnym? 10. Jakie jest minimalne nachylenie dachu przy kryciu Bupkiem? 11. Na czym polega dzikie krycie? 12. Na jakim deskowaniu ukBada si Bupek? 13. Czym pokrywa si deskowanie pod Bupek? 14. Czym mocuje si Bupek? 4.4.3. wiczenia wiczenie 1 Dokonaj przedmiaru robót do wykonania pokrycia Bupkiem wedBug otrzymanej dokumentacji. Sporzdz zapotrzebowanie materiaBowe na Bupek. Sposób wykonania wiczenia Aby wykona wiczenie powiniene[: 1) zorganizowa stanowisko pracy, 2) zaplanowa przebieg wykonania wiczenia  plan zapisa w zeszycie, 3) przestrzega zasad bezpieczeDstwa i higieny pracy, 4) dokona przedmiaru robót, 5) sporzdzi zapotrzebowanie materiaBowe na Bupek i materiaBy pomocnicze, 6) sporzdzi zapotrzebowanie materiaBowe materiaBy pomocnicze, 7) sporzdzi w zeszycie notatk z przeprowadzonego wiczenia, 8) sformuBowa wnioski z realizacji wiczenia, 9) zaprezentowa efekty swojej pracy, 10) dokona samooceny pracy, 11) uporzdkowa stanowisko pracy. Wyposa|enie stanowiska pracy:  dokumentacja techniczna,  Katalog NakBadów Rzeczowych,  literatura.  Projekt wspóBfinansowany ze [rodków Europejskiego Funduszu SpoBecznego 35 wiczenie 2 Na podstawie otrzymanej dokumentacji przygotuj narzdzia i materiaBy potrzebne do wykonania pokrycia z Bupka. Sposób wykonania wiczenia Aby wykona wiczenie powiniene[: 1) zorganizowa stanowisko pracy, 2) zaplanowa przebieg wykonania wiczenia  plan zapisa w zeszycie, 3) przestrzega zasad bezpieczeDstwa i higieny pracy, 4) przygotowa narzdzia do krycia Bupkiem, 5) przygotowa materiaBy do krycia Bupkiem, 6) sporzdzi w zeszycie notatk z przeprowadzonego wiczenia, 7) sformuBowa wnioski z realizacji wiczenia, 8) zaprezentowa efekty swojej pracy, 9) dokona samooceny pracy, 10) uporzdkowa stanowisko pracy. Wyposa|enie stanowiska pracy:  stóB warsztatowy,  dokumentacja techniczna,  materiaBy: " gwozdzie, " Bupek,  narzdzia do formowania i ukBadania Bupka: " mBotek, " sznurek, " piBa z tarcz diamentow, " rysik, " przymiar skBadany, " liniaB,  literatura. wiczenie 3 Wykonaj fragment pokrycia Bupkiem wedBug dokumentacji z poprzedniego zadania. Sposób wykonania wiczenia Aby wykona wiczenie powiniene[: 1) zorganizowa stanowisko pracy, 2) zaplanowa przebieg wykonania wiczenia  plan zapisa w zeszycie, 3) przestrzega zasad bezpieczeDstwa i higieny pracy, 4) wykona fragment pokrycia Bupkiem, 5) sporzdzi w zeszycie notatk z przeprowadzonego wiczenia, 6) sformuBowa wnioski z realizacji wiczenia, 7) zaprezentowa efekty swojej pracy, 8) dokona samooceny pracy, 9) uporzdkowa stanowisko pracy.  Projekt wspóBfinansowany ze [rodków Europejskiego Funduszu SpoBecznego 36 Wyposa|enie stanowiska pracy:  fragment konstrukcji dachu z dwiema poBaciami o powierzchni minimum 9 m², z koszem i wymurowanym kominem w jednej z poBaci,  dokumentacja techniczna,  materiaBy: " gwozdzie, " Bupek,  narzdzia do formowania i ukBadania Bupka: " mBotek, " sznurek, " piBa z tarcz diamentow, " rysik, " przymiar skBadany, " liniaB,  literatura. 4.4.4. Sprawdzian postpów Czy potrafisz: Tak Nie 1) okre[li, jakiej dodatkowej obróbki wymaga Bupek? ¡% ¡% 2) wskaza narzdzia i materiaBy potrzebne do ukBadania Bupka? ¡% ¡% 3) scharakteryzowa pojcie Bupka? ¡% ¡% 4) wskaza kolory naturalnego Bupka? ¡% ¡% 5) okre[li trwaBo[ pokrycia Bupkiem? ¡% ¡% 6) wskaza zalety pokrycia Bupkiem? ¡% ¡% 7) wskaza wady pokrycia Bupkiem? ¡% ¡% 8) scharakteryzowa style ukBadania Bupka? ¡% ¡% 9) okre[li nachylenie dachu przy kryciu prostoktnym? ¡% ¡% 10) okre[li najmniejsze nachylenie dachu przy kryciu Bupkiem? ¡% ¡% 11) scharakteryzowa pojcie dzikiego krycia? ¡% ¡% 12) okre[li, na jakim deskowaniu ukBada si Bupek? ¡% ¡% 13) uzasadni potrzeb stosowania folii wysoko paroprzepuszczalnej? ¡% ¡%  Projekt wspóBfinansowany ze [rodków Europejskiego Funduszu SpoBecznego 37 5. SPRAWDZIAN OSIGNI INSTRUKCJA DLA UCZNIA A. INSTRUKCJA OGÓLNA 1. Przeczytaj uwa|nie instrukcj. 2. Zapoznaj si z zestawem zadaD testowych. 3. Odpowiedzi udzielaj tylko na zaBczonej karcie odpowiedzi. 4. Kart odpowiedzi podpisz imieniem i nazwiskiem. B. INSTRUKCJA SZCZEGÓAOWA 1. Zestaw zadaD testowych skBada si z zadaD wielokrotnego wyboru. 2. Zadania wielokrotnego wyboru maj 4 wersje odpowiedzi, z których jedna jest prawidBowa. PrawidBow odpowiedz nale|y zakre[li we wBa[ciwym miejscu na karcie odpowiedzi. 3. W przypadku pomyBki bBdn odpowiedz nale|y uj w kóBko i ponownie zakre[li odpowiedz prawidBow. 4. Je|eli udzielenie odpowiedzi na jakie[ pytanie sprawia Ci trudno[ to opu[ je i przejdz do zadania nastpnego. Do zadaD bez odpowiedzi mo|esz wróci pózniej.  Projekt wspóBfinansowany ze [rodków Europejskiego Funduszu SpoBecznego 38 ZESTAW ZADAC TESTOWYCH 1. Przyczyn zakazu krycia dachów sBom byBa a) Batwopalno[. b) nieszczelno[. c) pracochBonno[. d) sBaba odporno[ na warunki atmosferyczne. 2. Aupkiem nazywamy a) Bupane drewno olchy grubo[ci 6 mm. b) pBytk lastrykow grubo[ci okoBo 6 mm. c) Bupane drewno osiki grubo[ci okoBo 5 mm. d) pBytk skaBy osadowej grubo[ci okoBo 5 mm. 3. Wad pokrycia z gontów jest a) du|y ci|ar. b) niewielka trwaBo[. c) pracochBonno[ w monta|u. d) trudno[ naprawiania uszkodzonych elementów. 4. Dachy kryte sBom powinny mie spadek wikszy od a) 38°. b) 45°. c) 50°. d) 60°. 5. W koszach i na lukarnach stosuje si pogrubianie strzech a) w celu zwikszenia izolacji cieplnej. b) w celu zamaskowania luk na Bczeniu poBaci. c) ze wzgldu na zwikszone zu|ycie dachu w tych miejscach. d) poniewa| kt nachylenia dachu jest w tych miejscach mniejszy ni| na poBaci. 6. TrwaBo[ zaimpregnowanego pokrycia z gontów szacuje si na a) 15  25 lat. b) 25  35 lat. c) 35  50 lat. d) 60  90 lat. 7. Minimalne nachylenie dachu przy kryciu Bupkiem wynosi a) 15°. b) 20°. c) 25°. d) 35°. 8. Komin powinien wystawa ponad najwy|szy punkt dachu krytego strzech co najmniej a) 40 cm. b) 60 cm. c) 100 cm. d) 140 cm.  Projekt wspóBfinansowany ze [rodków Europejskiego Funduszu SpoBecznego 39 9. Przed poBo|eniem na dachu Bupek a) wymaga wypalania. b) wymaga impregnacji. c) nie wymaga |adnej dodatkowej obróbki. d) wymaga szlifowania powierzchni zewntrznej. 10. Szczeliny pomidzy gontami nie powinny pokrywa si w kolejnych warstwach a) ze wzgldów estetycznych. b) aby unikn odksztaBceD powierzchni. c) aby zapewni dobre wizanie gontów. d) aby zminimalizowa mo|liwo[ przesikania wody przez powierzchni pokrycia. 11. Do konstrukcji strzechy u|ywa si sBomy a) |ytniej. b) owsianej. c) pszenicznej. d) jczmiennej. 12. TrwaBo[ zaimpregnowanego pokrycia trzcin szacuje si na a) 30 lat. b) 50 lat. c) 70 lat. d) 100 lat. 13. Grubo[ strzechy jest uzale|niona od a) wysoko[ci dachu. b) wysoko[ci budynku. c) kta nachylenia dachu. d) rodzaju mocowania poszycia. 14. Ci|ar 1 m2 strzechy z trzciny wynosi a) 30  50 kg. b) 50  70 kg. c) 70  90 kg. d) 90  110 kg. 15. Minimalny kt nachylenia dachu krytego gontem powinien wynosi a) 14°. b) 20°. c) 25°. d) 38°. 16. Pokrycie dachu potrójn warstw gontów zaleca si stosowa na dachach o nachyleniu mniejszym ni| a) 14°. b) 25°. c) 30°. d) 38°.  Projekt wspóBfinansowany ze [rodków Europejskiego Funduszu SpoBecznego 40 17. KontrBaty na dachu z poszyciem peBnym stosuje si w celu a) poprawienia no[no[ci dachu. b) zapewnienia lepszej wentylacji. c) uBatwienia mocowania pokrycia. d) zapewnienia lepszej izolacji cieplnej. 18. Do mocowania strzechy nie u|ywa si a) wikliny. b) sznurka konopnego. c) powróseB sBomianych. d) drutu chromoniklowego. 19. Pracownik wykonujcy pokrycie dachu powinien by przywizany do a) komina. b) kalenicy. c) najwy|szego stabilnego elementu dachu. d) dowolnego stabilnego elementu dachu powy|ej miejsca pracy. 20. GBboko[ warstwy trzciny przytwierdzonej do Baty powinna wynosi a) 1/3 przewidywanej grubo[ci strzechy. b) 1/2 przewidywanej grubo[ci strzechy. c) 2/3 przewidywanej grubo[ci strzechy. d) 3/4 przewidywanej grubo[ci strzechy.  Projekt wspóBfinansowany ze [rodków Europejskiego Funduszu SpoBecznego 41 KARTA ODPOWIEDZI Imi i nazwisko & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & .. Krycie dachów metodami dawnymi: gontem, sBom, trzcin Zakre[l poprawn odpowiedz. Nr Odpowiedz Punktacja zadania 1 a b c d 2 a b c d 3 a b c d 4 a b c d 5 a b c d 6 a b c d 7 a b c d 8 a b c d 9 a b c d 10 a b c d 11 a b c d 12 a b c d 13 a b c d 14 a b c d 15 a b c d 16 a b c d 17 a b c d 18 a b c d 19 a b c d 20 a b c d Razem  Projekt wspóBfinansowany ze [rodków Europejskiego Funduszu SpoBecznego 42 6. LITERATURA 1. Frankiewicz D.: Rozpoznawanie podstawowych materiaBów budowlanych. KOWEZ, Warszawa 2002 2. Frankiewicz D.: Transport, skBadowanie i magazynowanie materiaBów budowlanych. KOWEZ, Warszawa: 2002 3. Gsiorowska D, HorsztyDska B.: PosBugiwanie si dokumentacj techniczn. KOWEZ, Warszawa 2002 4. Gsiorowska D, HorsztyDska B.: PosBugiwanie si podstawowymi pojciami i terminami z zakresu budownictwa. KOWEZ, Warszawa 2002 5. Martinek W. Michnowski Z.: Dekarstwo i blacharstwo budowlane Warszawa 1990 6. Martinek W. Pieni|ek J.: Technologia budownictwa, WSiP, Warszawa 1997 7. Mirski J. Acki K.: Budownictwo z technologi tom II, Warszawa 1998 8. Neufert E.: Podrcznik projektowania architektoniczno-budowlanego, Arkady, Warszawa 1996 9. Praca zbiorowa: Nowy Poradnik majstra budowlanego. Arkady, Warszawa 2004 10. Praca zbiorowa: Remonty budynków mieszkalnych  poradnik, Arkady, Warszawa 1995 11. Roj-Chodacka A.: Przestrzeganie przepisów bezpieczeDstwa i higieny pracy, ochrony przeciwpo|arowej oraz ochrony [rodowiska. KOWEZ, Warszawa 2002 12. SBowiDski Z.: Technologia budownictwa, WSiP, Warszawa 1994 13. SzymaDski E.: MateriaBoznawstwo budowlane. WSiP, Warszawa 1999 14. Wolski Z.: Zarys materiaBoznawstwa budowlanego. WSiP, Warszawa 1994 15. {enczykowski W.: Budownictwo ogólne. Arkady, Kraków 1967 Czasopisma specjalistyczne: 16. Warstwy, 17. Murator, 18. Atlas, 19. materiaBy budowlane, 20. Dekarz nr 4/2002 21. Poradnik Budowlany 3(8)2000 22. Instrukcje producentów odzie|y ochronnej, zabezpieczeD i rusztowaD. Akty prawne: 1. Ustawa z 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane (Dz. U. z 2003 r. nr 207, poz. 2016 z pózniejszymi zmianami). 2. Rozporzdzenie Ministra Infrastruktury z 6 lutego 2003 r. w sprawie bezpieczeDstwa i higieny pracy podczas wykonywania robót budowlanych (Dz. U. Nr 47, poz. 41). 3. Rozporzdzenie Ministra Gospodarki z 20 wrze[nia 2001 r. w sprawie bezpieczeDstwa i higieny pracy podczas eksploatacji maszyn i innych urzdzeD technicznych do robót ziemnych, budowlanych i drogowych (Dz. U. Nr 118, poz. 1263).  Projekt wspóBfinansowany ze [rodków Europejskiego Funduszu SpoBecznego 43

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
fototechnik13[01] z1 01 n
Technik?zpieczenstwa i higieny pracy15[01] Z1 01 n
Technik?zpieczenstwa i higieny pracy15[01] Z1 02 n
korektor i stroiciel instrumentow muzycznych11[01] z1 02 u
malarz tapeciarzq4[01] z1 07 n
kaletnikt4[01] z1 01 u
korektor i stroiciel instrumentow muzycznych11[01] z1 04 u
malarz tapeciarzq4[01] z1 10 n
fototechnik13[01] z1 03 n
malarz tapeciarzq4[01] z1 06 n
malarz tapeciarzq4[01] z1 01 u
opiekunka dzieciecaQ3[01] z1 03 n
modelarz odlewniczyr2[01] z1 04 n
malarz tapeciarzq4[01] z1 04 u

więcej podobnych podstron