6162830797

Rozwój rzeźby wschodniej części Wyżyny Miechowskiej

Rzeki wschodniej części Wyżyny Miechowskiej tworzące sieć rzeczną stałą wykazują duże wahania stanów wód. Pierwszorzędne maksimum stanu wód jest związane z letnimi ulewami. Spływ wysokich wód letnich jest gwałtowny, a woda w rzece szybko opada po przejściu nawałnicy. Powodzie z dnia 22.V.1937 r. [24] i 1.VI.1953 r.¹ miały charakter katastrofalny. Szerokość katastrofalnego koryta powodziowego pokrywa sdę z zasięgiem tarasu zalewowego. Drugorzędne maksimum stanu wód zaznacza się w czasie roztopów wiosennych. Są to wylewy coroczne, obejmujące wąski pas łąk przyrzecznych. Próby regulacji lub zabudowy gospodarczej (młyny) nie dały pomyślnych rezultatów, gdyż poniżej odcinka wyprostowanego (Sancygniówka) lub zabudowanego (Nidzica) rzeka dziczeje i rozwija silną działalność erozyjną.

Przez sieć rzeczną periodyczną należy rozumieć cieki, płynące przez pewną część roku (zazwyczaj na wiosnę i w czasie szarug jesiennych), a później zanikające. Do strug tych należą: Struga Koście-jowska, Siedliska, Smoniowicka i inne. Srrugi periodyczne odwadniają szerokie doliny, które są formami przetrwałymi, ponieważ powstały w innych warunkach klimatycznych.

Strugi epizodyczne są krótkotrwałe, powstają w czasie tajania śniegu i po każdej ulewie lub długotrwałym deszczu. Odwadniają one wąwozy i parowy oraz wszelkie wcięcia dróg i rowów, założonych na powierzchniach nachylonych.

Szata roślinna. — Obecne rozmieszczenie poszczególnych zespołów roślinnych (ryc. 17) badanego obszaru jest ściśle związane z bardzo starym osadnictwem. Już w czasach wczesnohistorycznych ² doliny Nidzicy i Szreniawy były gęsto zaludnione. W związku z rozwojem osadnictwa cofał się las, którego ostojami stały się stoki garbów kredowych. O tempie dewastacji lasów w ubiegłym stuleciu świadczą następujące dane, zaczerpnięte z pracy M. Romanowskiej [32]. Z początkiem XIX wieku wschodnia część Wyżyny Miechowskiej należała do obszarów na ogół słabo zalesionych (10—30%). W ciągu osiemdziesięciu lat (1830—1908 r.), dzięki granicznemu położeniu Wyżyny i uwłaszczeniu chłopów w 1864 r., powierzchnia lasów zmniejszyła się o 30 do 50%. W rezultacie zalesienie badanego obszaru Wyżyny Miechowskiej wynosi zaledwie 4,7% ogólnej powierzchni. Największy zwarty kompleks lasów znajduje się w górnym dorzeczu Scieklca. Ciągnie się on pasem od Dosłońca-Klonowa do Muniakowie; mniejsze płaty lasów występują w górnym dorzeczu Nidzicy w okolicach Brzuchani, Tochołowa i Wymysłowa. Na stokach garbów, zbudowanych z marglu kredowego, rosną lasy dębowo-

1

Skutki tej powodzi obserwowałam w dolinie Kalinki.

2

J. Długosz, „Liber Beneficiorum¹'.