Ewidencja i rozliczanie ró\
nic kursowych
Ustawa o rachunkowości nakłada na podmioty zobowiązane do jej stosowania obowiązek prowadzenia ksiąg rachunkowych w języku polskim
i w walucie polskiej. Dlatego ka\
da operacja, która jest przeprowadzona w walucie obcej musi być odpowiednio przeliczona, zgodnie
z uregulowaniami zawartymi w ustawie. Ogólna zasada związana z wyceną operacji gospodarczych wyra\
onych w walucie obcej, została
uregulowana w art. 30 ust. 2 ustawy o rachunkowości. Przepis ten mówi, \
e: "wyra\
one w walutach obcych operacje gospodarcze ujmuje siÄ™
w księgach rachunkowych na dzień ich przeprowadzenia odpowiednio po kursie:
1) kupna walut stosowanym przez bank, z którego usług korzysta jednostka - w przypadku operacji sprzeda\
y walut oraz operacji zapłaty
nale\
ności,
2) sprzeda\
y walut stosowanym przez bank, z którego usług korzysta jednostka - w przypadku kupna walut oraz operacji zapłaty
zobowiązań,
3) średnim ustalonym dla danej waluty przez Narodowy Bank Polski na ten dzień, chyba \
e w zgłoszeniu celnym lub innym wią\
Ä…cym
jednostkę dokumencie ustalony został inny kurs - w przypadku pozostałych operacji."
Ponadto nale\
y zaznaczyć, \
e na podstawie art. 35 ust. 8 ustawy, do wyceny rozchodu walut z rachunku bankowego jednostka mo\
e wykorzystać
jedną z metod wyszczególnionych w art. 34 ust. 4 pkt 1-3 ustawy o rachunkowości.
W świetle powy\
szych przepisów rozchód walut z bankowego rachunku walutowego mo\
na wycenić według jednej z podanych ni\
ej metod:
1) według kursów przeciętnych, to jest ustalonych w wysokości średniowa\
onej,
2) po kursach waluty, którą jednostka nabyła najwcześniej (FIFO),
3) po kursach waluty, którą jednostka nabyła najpóz
niej (LIFO),
4) według kursów sprzeda\
y banku z dnia rozchodu waluty z tego rachunku (przy czym kurs kupna stosuje siÄ™ tylko w przypadku
sprzeda\
y walut bankowi).
Wybór metody stosowanej przez jednostkę powinien zostać opisany i zatwierdzony przez kierownika jednostki w Zakładowym Planie Kont.
W wyniku realizacji operacji gospodarczych wyra\
onych w walutach obcych mogą powstać ró\
nice kursowe, które w zale\
ności od rodzaju
transakcji i zmiany kursu waluty majÄ… charakter ujemny bÄ…dz
dodatni i sÄ… ujmowane odpowiednio w kosztach lub przychodach finansowych
jednostki.
W przypadku pobierania z walutowego rachunku bankowego prowizji bankowych, sposób ich wyceny mo\
e być uzale\
niony od z
ródła pozyskania
środków, które zostały potrącone przez bank. Zało\
yć tu mo\
emy dwie hipotetyczne sytuacje:
1. Bank potrąca prowizję ze środków posiadanych przez jednostkę
W takim przypadku mo\
emy odnieść się do przytoczonego wcześniej przepisu i zastosować kurs ustalony jedną z metod wybranych przez jednostkę
jako metoda wyceny rozchodu środków z rachunku bankowego.
Przykład 1
ZÅ‚o\
enia
Jednostka posiada rachunek walutowy, który wykazuje stan 1.500 EUR, co odpowiada kwocie 5.979,75 zł. Na koniec miesiąca bank pobrał prowizję
w wysokości 7 EUR.
Jednostka do wyceny rozchodów walut z rachunku bankowego przyjęła kurs średniowa\
ony.
1) jednostka ustaliła kurs po jakim dokona rozchodu:
(5.979,75 zł : 1.500 EUR) = 3,9865 zł/EUR,
2) kwota rozchodu z rachunku bankowego dotyczÄ…ca pobranej prowizji
(7 EUR × 3,9865 zÅ‚/EUR) = 27,91 zÅ‚.
Dekretacja
1) WB - prowizja bankowa pobrana z bankowego rachunku walutowego 27,91 zł
·ð Wn konto 40 "Koszty wedÅ‚ug rodzajów" (w analityce: UsÅ‚ugi obce - usÅ‚ugi bankowe),
·ð Ma konto 13-1 "Rachunek walutowy".
2. Banki zagraniczne przelewajÄ… ni\
sze kwoty od zadysponowanych przez zagranicznych kontrahentów
śadne przepisy tego w sposób szczególny nie regulują, zatem mo\
liwe są uproszczenia w sposobie księgowania. Jednym z rozwiązań mo\
e być
uznanie kontrahenta pełną kwotą oraz zastosowanie kursu kupna do obliczenia kwoty prowizji pobranej przez bank i dalej obliczenie ró\
nicy
kursowej na rozrachunkach. Ten sposób obrazuje poni\
szy przykład.
Przykład 2
Zało\
enia
Jednostka wystawiła fakturę za wewnątrzwspólnotową dostawę towarów na kwotę 1.500 EUR, co przy kursie średnim NBP z dnia wystawienia
faktury, tj. 4,1203 zł/EUR dało kwotę nale\
ności równą: 6.180,45 zł. Bank potwierdził w wyciągu z rachunku walutowego jednostki wpływ 1.480
EUR, co w przeliczeniu na złote po kursie kupna banku, tj. 4,0825 zł/EUR stanowiło równowartość 6.042,10 zł.
1) Ustalenie kwoty zrealizowanej ró\
nicy kursowej od rozrachunków z tytułu zapłaty nale\
ności:
1.500 EUR × (4,1203 zÅ‚/EUR - 4,0825 zÅ‚/EUR) = 56,70 zÅ‚ - ujemna ró\
nica kursowa.
2) Koszty obsługi przez bank zagraniczny:
20 EUR × 4,0825 zÅ‚/EUR = 81,65 zÅ‚.
Dekretacja
1) Zarachowanie przychodu ze sprzeda\
y, zgodnie z fakturÄ… VAT:
(1.500 EUR × 4,1203 zÅ‚/EUR) = 6.180,45 zÅ‚
·ð Wn konto 20 "Rozrachunki z odbiorcami",
·ð Ma konto 70 "Sprzeda\
towarów".
2) Wpływ na krajowy rachunek walutowy kwoty potwierdzonej wyciągiem bankowym:
(1.500 EUR × 4,0825 zÅ‚/EUR) = 6.123,75 zÅ‚
·ð Wn konto 13-1 "Rachunek walutowy",
·ð Ma konto 20 "Rozrachunki z odbiorcami".
3) PK - zrealizowana ujemna ró\
nica kursowa 56,70 zł
·ð Wn konto 75-1 "Koszty finansowe",
·ð Ma konto 20 "Rozrachunki z odbiorcami".
4) PK - zaksięgowanie kosztów obsługi bankowej 81,65 zł
·ð Wn konto 40 "Koszty wedÅ‚ug rodzajów" (w analityce: UsÅ‚ugi obce - usÅ‚ugi bankowe)
lub konto 75-1 "Koszty finansowe",
·ð Ma konto 13-1 "Rachunek walutowy".
Konto 40 "Koszty według rodzajów"
(w analityce: Usługi obce - usługi
Konto 13-1 "Rachunek walutowy" Konto 20 "Rozrachunki z odbiorcami" bankowe)
2) 6.123,75 81,65 (4 1) 6.180,45 6.123,75 (2 4) 81,65
56,70 (3
6.180,45 6.180,45
Konto 70 "Sprzeda\
towarów" Konto 75-1 "Koszty finansowe"
6.180,45 (1 3) 56,70
Księgowania
Odnośnie tworzenia lokat, nale\
y zauwa\
yć, \
e nie następuje tu wypływ waluty obcej (euro) z jednostki, a jedynie ma miejsce przemieszczenie tego
składnika aktywów pomiędzy jej dwa ró\
ne rachunki bankowe, wobec tego nie powstają ró\
nice kursowe.
Jednak nie nale\
y zapominać, \
e poniewa\
lokaty są zakładane w zale\
ności od ilości waluty wpływającej na konta, to na drugi rachunek mogą być
przekazywane środki pochodzące z ró\
nych wpływów, wycenione według kursów obowiązujących w dniu wpływu. W tej sytuacji jednostka
do wyceny rozchodów mo\
e zastosować jedną ze wskazanych wcześniej metod. Nie zmienia to faktu, \
e na rachunek lokaty wpłynie ta sama ilość
waluty obcej i o tej samej wartości wyra\
onej w złotych, jaka wcześniej została zarachowana w rozchodach z rachunku bie\
Ä…cego. A zatem w takim
przypadku nie powstają ró\
nice kursowe.
Szczególnym rodzajem lokat są depozyty overnight, polegające na przesunięciu posiadanych środków zgromadzonych na rachunku bie\
Ä…cym
w danym dniu, po zakończeniu wszystkich operacji, do dyspozycji banku do następnego dnia. Zarówno przekazanie środków wyra\
onych w walucie
obcej na lokatę overnight jak i ponowny wpływ pieniądza następnego dnia, nale\
y wycenić po kursie historycznym zastosowanym dla wpływu
środków na bankowy rachunek walutowy. Uzyskane w wyniku tej transakcji oprocentowanie, powinno zostać wycenione według kursu średniego
NBP z dnia doliczenia oprocentowania do salda rachunku. Otwieranie i zamykanie depozytu overnight, podobnie jak w przypadku innych lokat, nie
powoduje powstawania ró\
nic kursowych na walutowych rachunkach jednostki.
Przykład 3
Zało\
enia
Jednostka posiada rachunek walutowy. Na saldo rachunku w kwocie 15.000 EUR o wartości 62.220,04 zł składa się:
" wpływ z tytułu zapłaty nale\
ności w kwocie 11.200 EUR według kursu kupna banku z dnia wpływu, który wynosił 4,1231 zł/EUR, co
stanowi równowartość: 46.178,72 zł,
" zakup 3.800 EUR w banku, gdzie kurs sprzeda\
y w dniu zakupu wynosił 4,2214 zł/EUR, co dało równowartość 16.041,32 zł.
Jednostka postanowiła przekazać kwotę 10.000 EUR na rachunek lokaty terminowej. Zgodnie z ZPK wycena rozchodów z rachunku bankowego
następuje wg metody FIFO.
Dekretacja
1) Ustalenie kwoty rozchodu z rachunku walutowego na rachunek lokaty terminowej:
(10.000 EUR × 4,1231 zÅ‚/EUR) = 41.231 zÅ‚.
·ð Wn konto 13-2 "Rachunek bankowy"
(w analityce: Lokata terminowa),
·ð Ma konto 13-1 "Rachunek bankowy"
(w analityce: Bie\
Ä…cy rachunek walutowy).
Księgowania
Konto 13-1 "Rachunek walutowy" Konto 13-2 "Rachunek bankowy"
(w analityce: Bie\
Ä…cy rachunek walutowy) (w analityce: Lokata terminowa)
Sp.) X 41.231 (1 1) 41.231
(10.000 EUR)