10 www.gazetapodatkowa.pl
Rachunkowość dla każdego
Kurs kantorowy a różnice kursowe
W celu uregulowania zobowiązania w walucie obcej jednostki mogą nabywać walutę wystawienia faktury  stosowny zapis w tej sprawie zawiera dokumentacja opisująca
zarówno w banku, jak i w jednostkach prowadzących kupno i sprzedaż walut obcych, przyjęte zasady (politykę) rachunkowości.
tj. w kantorach. 4. Średni kurs GBP z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego dzień wystawienia
Wątpliwości z wyceną walut obcych (przeliczeniem na złote) nie będzie w razie ich za- faktury (tj. z 6 kwietnia 2007 r.) wynosił 5,7065 zł/GBP, zatem dla celów bilansowych
kupu w banku. W takim bowiem przypadku przeliczenia nabytej waluty na złote dokonuje i podatku dochodowego wartość dostawy (zakupionych towarów) wyniosła 114.130 zł
siÄ™ po kursie sprzedaży walut stosowanym przez bank obsÅ‚ugujÄ…cy jednostkÄ™  wynika to (20.000 GBP × 5,7065 zÅ‚).
wprost z art. 30 ust. 2 pkt 1 ustawy z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości (Dz. U. 5. Jednostka wystawiła fakturę wewnętrzną  dla celów VAT do przeliczenia faktury
z 2002 r. nr 76, poz. 694 ze zm.). zakupu zastosowano średni kurs waluty z dnia wystawienia faktury (tj. z 10 kwiet-
Natomiast wątpliwości mogą powstać w przypadku nabycia waluty w kantorach  w ta- nia 2007 r.)  kurs ten wynosił: 5,7060 zł/GBP; wykazana w tej fakturze podstawa
kim przypadku ustawa o rachunkowoÅ›ci nie okreÅ›la bowiem wedÅ‚ug jakiego kursu należy opodatkowania wyniosÅ‚a 114.120 zÅ‚ (20.000 GBP × 5,7060 zÅ‚), natomiast podatek
przeliczyć zakupionÄ… walutÄ™ w kantorach. VAT wyniósÅ‚: 25.106,40 zÅ‚ (114.120 zÅ‚ × 22%)  nabycie dotyczy w caÅ‚oÅ›ci sprzedaży
Z pytań nadsyłanych do Redakcji wynika, że najczęściej problemy z wyceną waluty opodatkowanej.
obcej mają księgowi zatrudnieni w firmach, w których nie ma wyodrębnionej kasy, a za- 6. W dniu 12 lipca właściciel firmy zakupił w kantorze 20.000 funtów szterlingów po kursie
kupu waluty dokonuje osobiście właściciel  z pobranej na ten cel zaliczki lub ze środków sprzedaży 5,7025 zł/GBP z pobranej na ten cel zaliczki. Zakupioną walutę właściciel
własnych. W tych firmach zdarza się, że kupioną za gotówkę walutę obcą właściciel wpłaca wpłacił w całości na rachunek walutowy firmy 15 lipca 2007 r.
na rachunek walutowy firmy dopiero po kilku dniach od dokonania zakupu, fakt ten dodat- 7. W dniu 19 lipca 2007 r. został zrealizowany przekaz dewizowy na kwotę 20.000 GBP
kowo komplikuje życie księgowym. dla kontrahenta z Wielkiej Brytanii za zakupione towary.
Czytelnicy pytają również, czy w przypadku uregulowania zapłaty na rzecz kontrahenta 8. Jednostka stosuje do rozchodu walut z rachunku walutowego metodę FIFO ( pierwsze
zagranicznego z rachunku walutowego powstaną różnice od własnych środków pieniężnych weszło-pierwsze wyszło ).
i czy do ich obliczenia należy zastosować kurs kantorowy z dnia zakupu, czy może średni
kurs NBP z dnia wpłaty na konto firmowe? Dekretacja
1. Faktura zakupu otrzymana od kontrahenta zagranicznego: 114.130,00 zł
Zakup i wycena waluty kupionej w kantorze
- Wn konto 30  Rozliczenie zakupu ,
W celu ujęcia w księgach rachunkowych operacji zakupu waluty obcej w kantorze przeli- - Ma konto 21  Rozrachunki z dostawcami
czenia waluty na złote można dokonać według zasad określonych w art. 30 ust. 2 pkt 2 ustawy (w analityce: Konto imienne kontrahenta).
o rachunkowości, tj. po kursie średnim ustalonym dla danej waluty przez Narodowy Bank 2. Pz  przyjęcie towaru do magazynu: 114.130,00 zł
Polski na dzień przeprowadzenia operacji. Wyceny operacji gospodarczych wyrażonych - Wn konto 33  Towary ,
w walutach obcych innych niż kupno i sprzedaż walut oraz zapłata należności i zobowiązań - Ma konto 30  Rozliczenie zakupu .
 wymienionych w art. 30 ust. 2 pkt 1 ustawy o rachunkowości  należy bowiem dokonać 3. Faktura wewnętrzna  podatek VAT należny i naliczony: 25.106,40 zł
według tego właśnie średniego kursu NBP. Zatem przepis ten może mieć zastosowanie - Wn konto 22  VAT naliczony i jego rozliczenie ,
także do wyceny walut nabywanych w kantorze. - Ma konto 22  Rozrachunki z urzędem skarbowym z tytułu VAT
Inną możliwością wyceny walut zakupionych w kantorach  powszechnie zresztą stoso- należnego .
waną w praktyce  jest przeliczenie waluty obcej na złote po kursie, po jakim nastąpił jej 4. WB  wpłata waluty obcej zakupionej w kantorze
zakup. Kursem tym bÄ™dzie wiÄ™c kurs sprzedaży obowiÄ…zujÄ…cy w kantorze w dniu nabycia na bankowy rachunek walutowy: (20.000 GBP × 5,7025 zÅ‚/GBP) = 114.050,00 zÅ‚
waluty. Przedstawiona zasada wyceny jest zatem analogiczna do wyceny waluty obcej - Wn konto 13-1  Rachunek walutowy ,
nabytej w banku. - Ma konto 24  Pozostałe rozrachunki
Zastosowanie kursu kantorowego będzie pewnym uproszczeniem, które mogą jednostki (w analityce: Rozrachunki z właścicielem).
zastosować, o ile zostaną spełnione warunki określone w art. 4 ust. 4 ustawy o rachunko- 5. WB  uregulowanie zobowiązania za zakupione towary: 114.050,00 zł
wości. Zgodnie z tym przepisem, jednostka może w ramach przyjętych zasad (polityki) - Wn konto 21  Rozrachunki z dostawcami
rachunkowości stosować uproszczenia, jeżeli nie wywiera to istotnie ujemnego wpływu (w analityce: Konto imienne kontrahenta),
na sytuacjÄ™ majÄ…tkowÄ… i finansowÄ… oraz wynik finansowy. Stosowny zapis o dokonanym - Ma konto 13-1  Rachunek walutowy .
wyborze powinna zawierać dokumentacja opisująca przyjęte przez jednostkę zasady (poli- 6. WB lub PK  dodatnia różnica kursowa na rozrachunkach:
tykę) rachunkowości, o której mowa w art. 10 ust. 1 ustawy o rachunkowości zatwierdzona (114.130 zł  114.050 zł) = 80 zł
przez kierownika jednostki. - Wn konto 21  Rozrachunki z dostawcami
Jeżeli jednostka określi w swojej dokumentacji, że przeliczenia waluty na złote polskie (w analityce: Konto imienne kontrahenta),
dokonuje się według kursu kantorowego obowiązującego w dniu nabycia, to przeliczenia - Ma konto 75-0  Przychody finansowe .
waluty wpłaconej na rachunek walutowy firmy można dokonać po tym właśnie kursie  także Ewa Gruchot
wtedy, gdy wpłata będzie miała miejsce w innym dniu niż dzień zakupu waluty.
Obliczanie różnic kursowych z uwzględnieniem kursu kantorowego
Podatkowa księga
Rozchód walut z rachunku walutowego jednostki posiadające rachunek walutowy mogą
przychodów i rozchodów
wyceniać zgodnie z zasadami określonymi w art. 35 ust. 8 ustawy o rachunkowości. Przepis
ten stanowi, że jeżeli cena nabycia jednakowych albo uznanych za jednakowe, ze względu
Spis z natury a zmiana wspólników spółki
na podobieństwo rodzaju i przeznaczenie, składników inwestycji są różne, to ich rozchód
wycenia się według metody wybranej przez jednostkę spośród metod, o których mowa
Czy w przypadku gdy do spółki cywilnej przystąpił nowy wspólnik,
w art. 34 ust. 4 pkt 1 3 ustawy o rachunkowości. Oznacza to, że rozchód waluty z banko-
a w dniu następnym ze spółki wystąpił jeden wspólnik, należy sporządzić
wego rachunku walutowego można wyceniać:
dwa spisy z natury?
- według kursów przeciętnych, to jest ustalonych w wysokości średniej ważonej kursów
walut, Tak. Podatnicy są zobowiązani do sporządzenia i wpisania do księgi spisu z na-
- przyjmując, że rozchód walut wycenia się kolejno po kursach walut, które najwcześniej tury towarów handlowych, materiałów (surowców) podstawowych i pomocniczych,
wpłynęły na rachunek walutowy (kurs ustalany metodą FIFO), półwyrobów, produkcji w toku, wyrobów gotowych, braków i odpadów m.in. w razie
- przyjmując, że rozchód walut wycenia się kolejno po kursach walut, które najpóz
niej zmiany wspólnika lub zmiany proporcji udziałów wspólników. Stanowi o tym ż 27
wpłynęły na rachunek walutowy (kurs ustalany metodą LIFO). ust. 1 rozporządzenia Ministra Finansów w sprawie prowadzenia podatkowej księgi
Kurs kantorowy można zatem przyjąć do obliczenia różnic kursowych w dniu zapłaty przychodów i rozchodów (Dz. U. z 2003 r. nr 152, poz. 1475 ze zm.).
zobowiązania kontrahentowi zagranicznemu za zakupiony u niego towar. Kurs ten będzie W sytuacji opisanej w pytaniu do zmiany wspólników doszło dwukrotnie. Wystąpiły
jednocześnie kursem faktycznie zastosowanym, o którym mowa w art. 24c ust. 2 i 3 ustawy więc przesłanki do sporządzenia dwóch remanentów: na dzień wstąpienia nowego
o pdof (Dz. U. z 2000 r. nr 14, poz. 176 ze zm.) oraz art. 15a ust. 2 i 3 ustawy o pdop (Dz. U. wspólnika i na dzień wystąpienia wspólnika ze spółki. W przypadku gdy stan zapasów
z 2000 r. nr 54, poz. 654 ze zm.). na te dwa dni będzie taki sam  remanenty będą jednakowe. Tak też czytamy w inter-
Należy jednak pamiętać, że w przypadku, gdy faktycznie zastosowany kurs waluty byłby pretacji Krajowej Informacji Podatkowej w analogicznej sprawie, którą opublikowano
wyższy lub niższy odpowiednio o więcej niż powiększona lub pomniejszona o 5% wartość w Biuletynie Skarbowym Ministerstwa Finansów nr 2/2007 r.
kursu średniego ogłaszanego przez NBP z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego dzień
W której kolumnie księgi ująć zaliczkę?
faktycznie zastosowanego kursu waluty, organ podatkowy może wezwać podatnika do zmiany
tej wartości lub wskazania przyczyn uzasadniających zastosowanie kursu waluty. W razie
Otrzymałem zaliczkę od kontrahenta na poczet usługi, którą zobowiąza-
niedokonania zmiany wartości lub niewskazania przyczyn, które uzasadniają zastosowanie
łem się wykonać w przyszłych miesiącach. Czy powinienem ująć w księdze
faktycznego kursu waluty, organ podatkowy określi ten kurs opierając się na kursach walut
podatkowej kwotÄ™ zaliczki?
ogłaszanych przez NBP (art. 24c ust. 5 ustawy o pdof oraz art. 15a ust. 5 ustawy o pdop).
W przypadku rozchodu waluty przy zastosowaniu jednej z wymienionych metod powstaną Zaliczka otrzymana od kontrahenta na poczet usługi, która będzie wykonana w na-
różnice kursowe na rozrachunkach, natomiast nie powstaną różnice kursowe na rachun- stępnym okresie sprawozdawczym, nie stanowi przychodu podatkowego. Wynika
ku walutowym. Rozchód walut jest bowiem wyceniany według kursu  historycznego , to bezpośrednio z art. 14 ust. 3 pkt 1 ustawy o pdof (Dz. U. z 2000 r. nr 14, poz. 176
tj. po takim samym kursie kantorowym, jaki zastosowano do wyceny waluty w dniu jej ze zm.). Kwota zaliczki nie może więc być ujęta w księdze podatkowej w kolumnie
wpłaty na rachunek walutowy. przeznaczonej do ewidencjonowania przychodów.
Przyjęta przez jednostkę metoda wyceny rozchodu walut z rachunku walutowego powinna Otrzymanie części należności przed wykonaniem usługi powoduje obowiązek wysta-
być zapisana w zakładowym planie kont stanowiącym załącznik do dokumentacji opisującej wienia faktury zaliczkowej i ujęcia jej w rejestrze VAT w miesiącu otrzymania zaliczki.
przyjęte zasady (politykę) rachunkowości. Kwota pobranej zaliczki może także zostać ujęta w księdze podatkowej w kolumnie 16
 Uwagi (17  według  starego wzoru księgi), na co wskazuje treść załącznika nr 1
Przykład do rozporządzenia Ministra Finansów w sprawie prowadzenia podatkowej księgi przy-
1. Jednostka będąca podatnikiem VAT UE otrzymała 11 kwietnia 2007 r.  w ramach chodów i rozchodów.
wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów  towar od podatnika VAT z Wielkiej Otrzymana zaliczka stanie się przychodem po wykonaniu usługi. Wówczas podatnik
Brytanii. w kolumnie 7 księgi  Wartość sprzedanych towarów i usług wpisze łączną wartość
2. Wartość dostawy zgodnie z otrzymaną fakturą wystawioną 10 kwietnia wynosiła: usługi, wynikającą z końcowej faktury VAT uwzględniającej wcześniejsze faktury
20.000 GBP. zaliczkowe.
3. Dla celów bilansowych jednostka wycenia faktury zakupu towarów wyrażone w wa-
Dorota Przybyszewska
lucie obcej po średnim kursie z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego dzień
Gazeta Podatkowa nr 63 " 6.08.2007 r.