Resocjalizacja jest procesem bardzo ważnym w społeczeństwie, gdyż nie tylko pozwala na utrzymanie równowagi pomiędzy osobami dostosowanymi społecznie a nieprzystosowanymi, ale także uniemożliwia całkowitą destrukcje istoty ludzkiej, jaką może wywołać długotrwały pobyt w instytucji zamkniętej. Stanowi pewną nadzieje, że system wymiaru sprawiedliwości nie będzie tylko surowym narzędziem wymierzonym w społecznie nieprzystosowane jednostki, ale także będzie budować w tych jednostkach odpowiednią skale wartości i norm. Jednakże czy owy proces jest skuteczny, czy daje pozytywne rezultaty i czy jego zasady oraz etapy prowadzą do „wyleczenia” jednostki społecznie nieprzystosowanej. W celu uzyskania odpowiedzi na te nurtujące wielu badaczy, a także i nas, pytania pragnęliśmy przeanalizować cele, zadania oraz granice jakie niesie ze sobą proces resocjalizacji, a następnie zapoznać się z zasadami i etapami tegoż procesu, aby posiłkując się badaniami europejskich badaczy, a także własnymi móc odpowiedzieć na powyższe pytania i zdiagnozować efektywność resocjalizacji.
Podstawowym zadaniem resocjalizacji jest doprowadzenie osoby społecznie niedostosowanej do takich form zachowania się, które są zgodne z obowiązującymi normami społecznymi.
Działalność resocjalizacyjna nie ma na celu powrotu do poprzedniego stanu zdrowia psychicznego i społeczno-moralnego, ponieważ osobowość człowieka ulega ciągłemu rozwojowi, stale się zmienia. Resocjalizacja - podobnie jak lecznictwo, w którym mówimy o wyleczeniu całkowitym, pozostawiającym defekty i braku możliwości wyleczenia, osiąga:
• wyniki pełne,
• wyniki częściowe,
• wyniki nieskuteczne.
W przypadkach krańcowych albo uzyskuje się pełne przystosowanie do społecznych wymogów, lub też konstatuje zupełnym nieprzystosowaniem jednostki.
W resocjalizacji wynik zależny jest od trzech zasadniczych czynników:
• od stanu psychofizycznego jednostki,
• od przebiegu procesu terapeutycznego i skuteczności stosowanych środków,
• od podmiotu resocjalizacji.
Całkowitą poprawę - przywrócenie poprzednich prawidłowych motywacji i form zachowania się jednostki można osiągnąć tylko wtedy, gdy desocjalizacja nie była procesem długotrwałym oraz nie spowodowała głębokich zmian charakterologicznych.
Jeśli u jednostki, u której zaburzenia w zachowaniu ujawniły się już wcześniej, osiągnie się nawet najlepsze wyniki wyrażające się w poprawnych kontaktach społecznych, to nie można orzec, że uzyskana poprawa oznacza całkowite wyleczenie. Zaniedbania wychowawcze, braki materialne, nie zaspokojone potrzeby emocjonalne w ciągu długich lat rozwoju powodują określone stereotypy zachowania, postawy motywacyjne, których nie można całkowicie zmienić przez wychowanie.
Nie można w żaden sposób, żadnymi metodami terapeutycznymi uzupełnić niedostatku emocjonalnego, braku pozytywnych przeżyć i doznań emocjonalnych w dzieciństwie, które są między innymi warunkiem prawidłowego rozwoju psychicznego.
Resocjalizacja ma także granice w przypadkach zmian charakterologicznych, spowodowanych niekorzystnymi wpływami wychowawczymi środowiska. Im dłużej trwał w życiu jednostki okres negatywnego oddziaływania środowiska, tym trudniej i wolniej
-2-