8748915463

Recenzje i noty recenzyjne 437

Zowczak M.

2005    Apokryficzne interpretacje kurhanu jako ofiary chrześcijańskiej, w: L. Mróz,

M. Zowczak, K. Waszczyńska (red.). Regiony, granice, rubieże, Warszawa: Wydawnictwo DiG, Instytut Etnologii i Antropologii Kulturowej UW, s. 205-224.

Łukasz S m y r s k i, Aj dyn znaczy księżyc. Narody południowej Syberii, Warszawa: Instytut Etnologii i Antropologii Kulturowej UW, Wydawnictwo DiG 2008, ss. 216, fot., ISBN: 978-83-7181-560-7.

Książka Łukasza Smyrskicgo powitała na podstawie badań prowadzonych na terenie Syberii. Dotyczy zatem obszaru od dawna ważnego dla Polaków. Choć odległy geograficznie i przerażający jako miejsce zesłań i łagrów, jest jednocześnie bliski i w jakimś stopniu zrozumiały, bo pozostawał w czasie zaborów w ramach tego samego państwa, co część ziem polskich i dostarczał tysiącom Polaków możliwości pracy, w tym naukowej, i informacji, między innymi o ludach pozaeuropejskich, przekazywanych od XVII wieku. Był także poddany podobnym mechanizmom przekształceń społeczno-kulturowych, jakie dotknęły Polskę w okresie jej włączenia do tak zwanego obozu państw socjalistycznych po II wojnie światowej.

Wbrew podtytułowi, książka nie jest monografią narodów południowej Syberii, nic pretenduje do objęcia całości problematyki, nic dotyczy zresztą wszystkich ludów tego terenu. Zajmuje się „tytularnymi” narodami trzech republik Federacji Rosyjskiej: Ałtaju, Tuwy i Chakasji oraz zamieszkałymi na ich terenie innymi, mniej licznymi ludami językowo tureckimi, pozostawiając na uboczu ludy mongolskie i ich ziemie.

Jest książką przeznaczoną dla szerokiego grona czytelników: „opowiada" (por. s. 10) głównie, a nie referuje, ma kolorową, interesująco skomponowaną okładkę i w konwencji literatury pięknej sfonnułowany tytuł całości i niektórych rozdziałów, ilustrowana jest znakomitymi fotografiami autora w tekście i na wkładkach. Nie traci jednakże walorów naukowych: dostarcza dobrze udokumentowanych materiałów z badań terenowych, przedstawia przyjęte założenia, zapoznaje ze stanem wiedzy w ramach poszczególnych zagadnień, definiuje terminy, zaopatrzona jest w obszerną bibliografię i słownik wyrazów z języków miejscowych i rosyjskiego.

Autor koncentruje się, do czego nawiązuje pierwsza część tytułu Aj dyn znaczy księżyc, na obszarach kultury, w których ważną rolę odgrywają symbole. Są to: etniczność, święta narodowe, obrzędy noworoczne, więzi rodowe, a także historia i mity historyczne oraz mity ekologiczne i kosmologiczne, istotne dla współczesnej tożsamości rdzennych mieszkańców badanych terenów. To właśnie poznanie sposobów poszukiwania i budowania tożsamości narodowej przez tych mieszkańców jest głównym celem pracy, bowiem autor słusznie uznał, że na zetnizowanych obszarach postradzicckich ogniskują się one głównie wokół spraw ctniczno-narodowych