8748915468

Recenzje i noty recenzyjne 443

z nich była konieczna kwerenda źródeł zastanych, obejmująca wszystkie dostępne publikacje, głównie historyczne i antropologiczne, dotyczące radżputów i rabari w miejscach ich występowania. Drugim natomiast, szczególnie cennym, były własne badania terenowe, prowadzone w Gudżaracie i Radżastanic oraz w Sindzie w Pakistanie, skoncentrowane jednak w dystrykcie Kaczh, obecnie najbardziej na zachód wysuniętym regionie stanu Gudżarat, w czasie wielomiesięcznych pobytów w latach 1989, 1992, 1994 i 1998. Wybór Kaczhu jako miejsca badań i skupienie uwagi na tutejszej grupie rabami-kaczhi, wynikały z poszukiwania „najbardziej tradycyjnych społeczności” (s. 12) i dążenia do zarejestrowania zanikających wzorów kulturowych. Badacz programowo nie zwraca uwagi na teraźniejszość, pomija na przykład uroczystości obchodzone przez rabari, zaliczane do „współczesnych” (s. 243). Współczesność jednak pojawia się w pracy, z korzyściądla niej, w postaci informacji

0    datach końcowych niektórych form władzy i własności, na przykład władzy książęcej w roku 1947 i majątków feudalnych w roku 1958. Dostrzegana jest również, choć często tylko w przypisach, jako prowadząca do niej zmiana: powodujące ją czynniki oraz jej efekty, między innymi przekształcenia obrzędów oraz odchodzenie w obrzędowości rabari od wzorów dawnych paftonów-radżputów spowodowane postępującą hinduizacją, zajmowanie miejsca przez radżputów w grupie współczesnych wojskowych oraz opanowanie przez rabari zawodu kierowców ciężarówek. Nie zawsze jasny jest rozdział przeszłości od teraźniejszości. Wyraziste i zrozumiałe są w' tym kontekście opisy obserwow anych przez badacza obrzędów, między innymi nocnego święta Bhad Mata (s. 190), mniej zrozumiałe natomiast rekonstruowane opisy obrzędów, posługujące się źródłami różnego rodzaju i proweniencji, na przykład obrzędu dassara (s. 176 i n.).

Potwierdzenia tezy o kręgu kultury radżpuckiej jako całości, co prawda względnej, badacz poszukuje omawiając w kolejnych rozdziałach (usytuowanych po „Wstępie"

1    po, również o wstępnym charakterze, rozdziale I: „Przedmiot i metoda") pochodzenie i wizerunek własny radżputów i pasterzy rabari, symbolikę w kręgu tradycji radżpuckiej, obrzędy obu grup, sposoby postrzegania przez nie przestrzeni i kategoryzację czasu. Rozdział II, „.Radżpuci i pasterze. Relacje między częścią a całością”, przynosi próbę opisu „hinduizmu” kultury indyjskiej zarówno w perspektywie „bramińskiej”, wewnętrznej, jak i „kolonialnej”, zewnętrznej. Własną propozycją autora jest ponadto ukazanie tej kultury z punktu widzenia jednostki należącej do różnych warstw lub części społeczeństwa indyjskiego (s. 38). Szczegółowo przedstawia kategorie i przestrzenie stratyfikacji społeczno-kulturowej, oddzielne miejsce przeznaczając na charakterystykę terenu badań, określonego przezeń jako należący do „zachodniej Siaktipury” o zróżnicowanym pochodzeniu ludów tam zamieszkałych, ważnej roli radżputów, dominacji tradycyjnej formy hinduizmu, zwanej siak-tyzmem i występowaniu synkretycznych kultów hinduistyczno-islamskich. Kulty te, obejmujące cześć oddawaną grobowcom pirów świętych sufickich i działalność tychże pirów, oraz będący między innymi ich wynikiem brak możliwości konsekwentnego stosowania tu niektórych reguł hinduizmu, pozwalają mówić o tym terenie jako pograniczu wyznaniowym. Rozdział III, „Radżput i pasterz pochodzenie i wizerunek własny”, koncentruje się na genezie i obrazach własnych badanych grup