1282723064

Wstęp

Wprawdzie konstrukcja obywatelstwa, we współczesnym tego słowa znaczeniu, wykształciła się w okresie rewolucji francuskiej, jednakże, w potocznym rozumieniu tych słów, o pojęciach „urząd administracji” i „obywatel” możemy mówić już od czasu wykształcenia się pierwszych organizmów państwowych. Każde przecież państwo zamieszkują jego obywatele; w każdym również państwie działają instytucje, których celem jest organizacja życia i zaspokajanie potrzeb obywateli¹. A skoro tak się dzieje, jest rzeczą oczywistą, że podmioty te wchodzą między sobą w określonego typu relacje.

Relacje zachodzące pomiędzy urzędem administracji a obywatelem mają wiele różnych aspektów i można je badać na wielu płaszczyznach; można je zatem badać na gruncie różnych nauk. A zatem nie tylko na gruncie nauk prawnych (prawno-administracyjnych), ale także na gruncie socjologii, politologii, psychologii społecznej, kulturoznawstwa. W niniejszym opracowaniu zostanie przedstawiona relacja pomiędzy urzędem a obywatelem na gruncie obowiązującego prawa. A ściślej, na gruncie postępowania administracyjnego².

1

   „W naukach administracyjnoprawnych mówi się o administracji w dwóch znaczeniach. Według pierwszego znaczenia - administracja jest pewną organizacją, składającą się z różnorodnych jednostek organizacyjnych, skupionych wokół organów (...). Według drugiego znaczenia - administracja jest pewną działalnością (...). Jeżeli (...) działalność taką prowadzą także inne (niż państwowe - uwaga autora) organy i instytucje, wtedy możemy mówić (...) o administracji publicznej’ - „Prawo administracyjne” pod redakcją M. Wierzbowskiego, Warszawa 1997 r., str. 15

2

   Należy mieć przy tym na względzie, że wszelkie zmiany w prawie mogą mieć ograniczony skutek, głównie z tego powodu, że na zachowania ludzkie wpływają różne czynniki - szczególnie czynniki kulturowe. O kwestiach tych będzie jeszcze mowa w dalszych częściach rozprawy. Nadmienić również należy, iż, jak twierdzą niektórzy autorzy, „dla nauki o administracji publicznej (nazywanej w krajach anglosaskich po prostu „public administration”, u nas występującej na ogół pod zbyt szeroką nazwą nauki administracji) istotny jest kontekst doktryn państwowych i politycznych, choć ona sama zajmuje się administracją publiczną „per se”, a nie tymże jej kontekstem. To właśnie bowiem administracja publiczna, w swojej praktycznej, codziennej pracy, sprostać musi nie tylko wyzwaniom doktrynalnym, lecz przede wszystkim oczekiwaniom społecznym i państwowym (...). Nauka o administracji publicznej jest więc dziedziną praktyczną. Jej twierdzenia i oceny mają sens realny jedynie w odniesieniu do konkretnej administracji publicznej oraz konkretnej - co do miejsca i czasu - rzeczywistości