1484605536

Rudofl Dupkala

poj et i pohybu pri cele sve hloubce a sile je pfece je priliś staticke a vecne. Pohyb nasi existence neni możno pochopit timto zpusobem, to neni presun ved z mista na misto. Pochopit pohyb lidske existence k tomu je treba Aristoteluv pojem pohybu radikalizovat [12,103].

Ućenie o troch żivotnych pohyboch vychadzajuce z presvedćenia, że nas żivot je po-hybom, preślo v tvorbe J. Patoćku urćitym vyvinom. Minimalne sa żiada pripomenut’, że od pohybu jednotlivej existencie Patoćka dospel aż socialnemu pohybu l'udstva ako celku. Kedże teraz sledujeme jeho nazory na etiku a moralku, sustredime sa len na pohyb, resp. pohyby jednotlivej existencie.

Pohyb existencie Patoćka vnima ako jej vlastny vykon, realizovany v konkretnom, t.j. konećnom ćase a v priestore. V takto chapanom pohybe może byt’ ćlovek aj vtedy, ked’ sa aktualne nachadza v telesnom klude.

Prvym z trojice żivotnych pohybov je pohyb zakotveni ći zapustem korenu. Patoćka nim naznaćuje, że ćlovek vrhnuty do sveta, musi sa v ńom najskór umiestnit', zako-renit', resp. sam urćit’. Smysl pohybu zakotveni je explikovat danou situaci, osvojit si to, co v ni je dano. Nikoli pretvażeni toho, co je jiż zde, co shledavame pred sebou, nybrż prijeti, ale zaroveń a predevśim ostatnim - prijeti nas samych tim, do ćeho jsme post-aveni [13, 216]. Zakladnym cielom tohto pohybu existencie je udrżanie sa pri żivote, t.j. uspokojovanie elementarnych potrieb a preto ho Patoćka yymedzuje aj ako inst-inktivne - afektivni pohyb nasi existence [12, 104]. K uvedenemu pohybu patri ćasova dimenzia minulosti.

Druhym pohybom je pohyb reprodukce, sebeprodlużeni a sebeprojekce. Ide tu o pohyb smerom k veciam a vecnym vzt’ahom. Pohyb sebeprodlouźent se stara jen o veci, vidi jen veci, i kdyż nikoli v jejich samostatnosti, nybrż pouze v jej ich slużebnosti.

V    tomto pohybu rozumime sobejako tomu, kdo obstarava, kdo dovede, kdo md za ukoi, komu należi jista funkce... tento pohyb je vyznaćen redukci ćloveka na socialni roli [13, 223-224]. Cielom druheho pohybu uż nie je len inśtinktivne udrżanie sa pri żivote, ale programove sebapredlźovanie vyznamu ćloveka v mieste svojho zakotvenia. Patoćka tvrdi, że je to pohyb, kterym ćlovek reprodukuje svuj żivotni proces prąci... Lide v nem nejsou izolovani. Tento pohyb je v dimenzi pritomnosti [12,106].

Tretim pohybom je pohyb prulomu ći vlastiho sebepochopeni. Je to pohyb existencie vo vlastnom zmyśle a ako taky je najdóleżitejśi a najyyznamnejśi zo vśetkych pohybov.

V    tomto pohybu nebeżi o setkdni s cizim jsoucnem nybrż s vlastnim... beżi v nem o to, abych se videl v nejvlastnejśi lidske podstate a możnosti - ve svem pozemśt'anstvi, ktere je zaroveń vztah k byti a k univerzu [13, 228]. Tento pohyb odhaluje pravdu o naśej konećnosti, ćo spósobuje otras a zneistenie. Novu oporu a istotu ćlovek nachadza v druhom ćloveku, który je rovnako otraseny a zneisteny ako on. Vlastnu konećnosf

10    - MIĘDZYNARODOWE STUDIA FILOZOFICZNE - NR 3/2007