1899518945

48

JOANNA KLECZEftSKA

ni zrozumieć działanie jakiegokolwiek prawa, badacz winien znać zakres czy teren, na którym ono obowiązuje. To zalecenie stosuje się i do praw biologicznych i w tym miejscu właśnie upatrywałabym przyczynę nieporozumień między biologami a nie-biologami. Jak wydaje się, podstawowy błąd tych ostatnich płynie stąd, że świat ożywiony jest dla nich mnogością gatunków roślin i zwierząt, a pojęcie organizacji odnoszą do indywiduum raczej a rzadko do grupy organizmów (prócz powszechnie znanych przykładów organizacji życia pszczół czy mrówek). Wracając do przykładu ze słoniem, postaram się wykazać, że słoń nie jest intruzem, ale wynika raczej jako zjawisko z takiej a nie innej organizacji sklepu.

Terenem, na którym działa prawo selekcji, jest grupa (względnie grupy) organizmów, zamieszkujących pewne środowisko i pozostających z tymże w określonych związkach. Grupę taką określa się terminem populacja.⁴ Przypomina ona z jednej strony organizm, bo przejawia takie jego właściwości jak określoną strukturę, wzrost, rozwój, starzenie się, śmierć, dziedziczność, jakie znajdujemy u poszczególnych członków grupy. Z drugiej strony na poziomie żywego zespołu pojawiają się przymioty, właściwe tylko zespołowi.

Wróćmy do naszych poprzednich rozważań o prawach działających na poziomie reakcji i na poziomie organizacji. Termin ostatni okazuje się mało precyzyjny, gdyż pod pojęciem organizacja można rozumieć zarówno organizację pojedynczego osobnika jak i organizację grupy istot żywych. Umówmy się więc, że w stosunku do grupy będziemy używać terminu: organizacja organizacji. Organizacja zespołu jest nowym i nadrzędnym elementem w stosunku do organizacji idywiduum. Nie jejst ona czymś odrębnym, ale wynika ze specyfiki organizmu, tak jak specyfika organizmu bazuje na działaniu określonych praw przyrody nieożywionej. Właściwości populacji stanowią: rozproszenie, gęstość, zdolności samoregulacyjne, śmiertelność (śmierć jest atrybutem organizmu, śmiertelność artybutem grupowym). Właściwości te są wymierzalne przy pomocy metod statystycznych.

Działanie prawa biologicznego na tak zlokalizowanym terenie można rozpatrywać w dwojaki sposób: 1) badając związki między osobnikami populacji (zarówno wewnątrz niej, jak i na zewnątrz) i 2) badając związki członków populacji ze środowiskiem.

W klasycznych poglądach związki międzyosobnicze 6ą związ-

•i..... Wyrazu populacja używamy na oznaczenie wszelkiego stowarzyszenia

czy to jednogatunkowego, czy też mieszanego, bądź w laboratorium, bądź w przyrodzie, a stanowiącego układ ściśle oddziaływujący na siebie wzajemnie, który można badać i ująć z pewną ścisłością ilościową.” W. C. Alle e, Zasady ekologii zwierząt, Warszawa 1958, PWN. t. I.