242074329

444

Jan Chłosta

Okres rządów hitlerowskich

Rządy hitlerowców w Prusach Wschodnich znalazły swoje odzwierciedlenie w czasopismach regionalnych tylko marginalnie. Okres len omówił Andrcas Kosscrt²¹³. Podkreślił, że Mazurzy oJ* nalcźli swoje miejsce dopiero w programie Hitlera, przestali być ludźmi drugiej kategorii. Ponowy reżim zostali potraktowani z całą powagą i mieli wielką nadzieję na poprawę poziomu g⁰" spodarczcgo swojej małej ojczyzny. Potwierdzili to zresztą swoimi glosami w wyborach do Reich' stagu w 1932 r.; np. w powiecie ełckim aż 70,6% uprawnionych glosowało na NSDAP, w nidzickim - 69%, w piskim -68,1%. Autor nic wykorzystał jednak wyników badań zaprezentowanych w opracowaniu Bohdana Kozielło-Poklcwskicgo³^.

Bernhard Fisch opublikował w „Roczniku Mazurskim" dwa artykuły związane z problematyk hitlerowską. W pierwszym opisał incydent, który miał miejsce w.sierpniu 1931 r. w Szczytnie-a dotyczący zawieszenia Hagi ze swastyką na dachu miejscowego gimnazjum przez trzech uczniów-Ich występek sąd uznał za łobuzerski wybryk²¹⁵. W gimnazjum rzeczywiście istniał nazistowski związek uczniowski zrzeszający pół setki uczniów²¹⁶. Drugi tekst dotyczył aktywnych działaczy NSDAP w Szczytnie - Maxa Brcndka (właściwie nazywał się Brzeziński), niejakiego Gniewosza (alias Grolhc) oraz Gustawa Hcybowitza, którzy po II wojnie światowej zajmowali w Niemczech wysokie stanowiska w ziomkoslwic wschodniopruskim²¹⁷.

Opisem życia codziennego w powiecie giżyckim podczas II wojny światowej zajął się Robert Kempa. Pisał m.in.: „Widomym śladem wojny stała się dla giżycczan obecność dużej liczby sztabów. Wynikało to głównie z bliskości Kwatery Głównej Hitlera w Gicrłoży, Kwatery Dowództwu Wojsk Lądowych w Manierkach i Kwatery Szefa SS Himmlera w Pozezdrzu. W okolicznych la* sach rozlokowano oddziały i sekcje poszczególnych sztabów z różnych rodzajów wojsk i służb-W twierdzy Boycn znajdowała się sekcja Oddziału OKH Frcmde Hccrc Ost. W związku z jej obce* nością na terenie twierdzy funkcjonował specjalny obóz dla tych spośród jeńców radzieckich, któ* rzy przystali na współpracę z Niemcami. Dwukrotnie przebywał w Giżycku gen. Andricj WłasoW-Konsekwencją obecności jeńców były zaostrzone rygory bezpieczeństwa, czego dowodem byl*¹ obecność dużej liczby esesmanów i funkcjonariuszy gestapo, m.in. już w październiku I943 r.ⁿ³ potrzeby SS przejęto prowadzony przez siostry zakonne Dom Spokojnej Starości. W dalszym chi' gu szkolono rekrutów, a w Picrkunowic wybudowano lotnisko”²¹*. Ten sam tekst był drukowany w wydawnictwie zbiorowym Życie codzienne na dawnych ziemiach pruskich^2lł.0 kwaterze w Sze' rokim Borze pisali Małgorzata i Juliusz Szymańscy²²¹¹.___^

mi sznwieńskiej, RM, 19%. 1.1, ss. 62-68; idem. Rezerwaty przyrody i miejsca chronione ziemi szczwieńskiej i jej obⁿ⁽' ty. RM, 1997,1.2, ss. 90-96.

213    A. Kosscrt, Nacjonalizm i zagłada Mazur, Masovia, 2003, l. 6, ss. 61 -68.

214    B. Kozicllo-Poklewski, Naradowosocjalistyczna Niemiecka Partia Robotnicza w Prusach Wschodnich 1921-1^"’ Olsztyn 1995.

215    B. Fisch, Flaga zr swastyką na budynku szczycieńskiego gimnazjum, RM, 2001,1.5, ss. 43-48.

216    Jeden /. uczestników tego spisku Hubert Hundricscr napisał w książce Es begann in Musuren. Eine Jugend in Od' preujśen, MUnchcn 1989, s. 90, że został zmuszony do opuszczenia Szczytna i podjęcia dalszej nauki w Nowym Dwor^ Gdańskim.

217    B. Fisch, O poczuciu wstydu czyli o ludziach z brunatną przeszłością, RM, 2003, l. 7. ss. 124-127.

218    R. Kempa, Codzienność w powiecie gityckim w lalach II wojny światowej, Masovia, 2000,1.3, s. 235.

219    R. Kempa, Codzienność u- powiecie gityckim n- latach II wojny światowej, w: Życie codzienne na dawnych ziemia pruskich, pod red. S. Achrcrnczyka, Olsztyn 2001, ss. 149-152.

220    M. i J. Szymańscy, Kwatera dowodzenia Luftwuffe z II wojny światowej w Szerokim Porze, Znad Pisy, 2004/20°'-nr I3/I4.SS. 110-119.