2525393899

KPN a problemy narodowościowe    34]

możliwości agitacyjne i mobilizacyjne. Był to akt, na jaki nie mogła się zdecydować żadna inna partia polityczna w Niemczech. Jest prawdą, że jeszcze przed KPD inne partie polityczne w Niemczech, a zwłaszcza na Górnym Śląsku, mówiły o prawie narodów do samostanowienia o sobie. Odnosiło się to jednak zawsze do polskiej części Górnego Śląska, która miała sama zadecydować o swym losie w sensie przyłączenia do Niemiec. Hasło samookreślenia narodów w interpretacji centrowców, socjaldemokratów i narodowych socjalistów miało zawsze i niezmiennie antypolski charakter.

Analiza deklaracji KPD z 1930 r. dowodzi jednak, że partia przyswoiła sobie leninizm w kwestii narodowej w sposób niepełny, a nawet wypaczony. Deklaracja interpretuje prawo do samostanowienia narodów o sobie w taki sposób, który jest w istocie rzeczy poważnym ograniczeniem tego prawa, wypaczeniem jego najgłębszego sensu. Deklaracja głosiła: „rewolucja proletariacka ustanowi na miejsce dzisiejszych granic jednolity radziecki Górny Śląsk, w którym nie będzie żadnego społecznego ani narodowego ucisku robotników i chłopów, czy to niemieckich, czy polskich". Określenie „radziecki Górny Śląsk" jest mało precyzyjne, jednak jego sens jest dość jasny. Samookreślenie Górnego Śląska partia wyobrażała sobie w formie samodzielności państwowo-^politycznej w jakiś sposób ograniczonej związkiem politycznym z radzieckimi Niemcami i radziecką Polską³⁷.

Wysunięcie hasła radzieckiego Górnego Śląska w sensie samodzielności państwowej w programowym dokumencie partii ograniczało dość poważnie i wbrew podstawowym zasadom leninizmu w kwestii narodowej prawo narodów do samostanowienia o sobie. Partia przesądzała rwania od Polski. Wypływało to z niesłusznej oceny sytuacji międzynarodowej, stosunków społecznych i narodowych na Górnym Śląsku i niedoceniania uczuć narodowych polskich na tym terenie. Hasła tego nie mogły zrozumieć polskie masy pracujące Górnego Śląska, stanowiące znakomitą większość jego mieszkańców, decydujące o jego właściwym obliczu narodowym i w trzech kolejnych powstaniach walczące o jego połączenie z Polską. Niesłuszny stosunek KPP do sprawy górnośląskiej rzutował na jej działalność praktyczną na tym terenie, był jedną z nader istotnych przyczyn, które nie pozwoliły jej ńa zdobycie większości wśród klasy robotniczej. Zmiana haseł w kwestii górnośląskiej następuje dopiero po przewrocie hitlerowskim w Niemczech, o czym jeszcze będzie mowa.

³⁷ Zupełnie sporadycznie hasło radzieckiego Górnego Śląska pojawiło się już w 1924 r. w odezwie górnośląskiej organizacji Bund der Freunde der Internationalen Arbeiterhilfe (AZ, 18 X 1924). Jako hasło propagandowe używane było jeszcze przed pojawieniem się deklaracji. Tak np. na wiecu Poisko-Katolickiej Partii Ludowej w Mikulczycach 7 IX 1930 r. komuniści polscy w polemice z działaczami Związku Polaków (m. in. J. Kaczmarkiem, sekretarzem generalnym Związku) rzucili hasło górnośląskiej republiki radzieckiej (Nowiny Codzienne, 13 IX 1930).