2964938966

Z ARCHEOLOGII CHRZEŚCIJAŃSKIEJ. 407

noszącem tytuł: Real-EncyJclopddie der christlichen Alterthumer. Nie tylko gruntowna nauka autora, Dra Kraus^a, lecz i gorąca jego wiara, oraz dobór wytrawnych współpracowników, ubezpiecza nieomylną wartość tego poważnego zbioru. Przewyższa on , nieza-przeczenie wszystkie poprzednie tego rodzaju publikacye, czemu się dziwie niepodobna, zważywszy, iż naczelny wydawca celuje zarazem i w historyi i w archeologii.

A przytem bezstronność i niezależność zdania przewodnią są cechą niemieckiej encyklopedyi chrześcijańskich starożytności. Nie można tego samego powiedzieć o pismach uczonego protestanta, Wiktora Schultza, który naprzemian w Lipsku i Wiedniu wydał książkę o katakumbach i studya nad dawnymi chrześcijańskimi pomnikami. To ostatnie dzieło otwiera się prolegomenami, dotyczą-cemi symboliki starej chrześcijańskiej sztuki; autor dalej bada freski kaplicy Sakramentów w cmentarzu Kaliksta, grobowiec chrześcijański z pogańskimi emblematami, znajdujący się do niedawna w Yilla Ludovisi, a ofiarowany świeżo przez ks. Piombino jako dar jubileuszowy dla Papieża, katakumby Syrakuzy, sarkofag kościoła św. Pawła za murami, dawne wizerunki Matki Boskiej, grób św. Piotra, pomniki z muzeum Kircheriańskiego i t. d.; karty poświęcone kaplicy Sakramentalnej, obrazom Maryi i grobowcowi św. Piotra wykazują uprzedzenia z góry powzięte, a stanowczo z gruntowną nauką rozwiedzione. Podobnyż duch wieje z książki p. Hasencle-vera: Der altchristlićhe KirchenschmucJc, w której autor, wbrew udowodnionej prawdzie próbuje wykazać, iż starożytność chrześcijańska w sztuce nowych nie wytworzyła typów, lecz ograniczyła się na ślepem kopiowaniu ozdób pogańskich grobów, zaczem malowidła katakumbowe podług niego nie zawierałyby żadnej doktryny ani nauczania teologicznego. Z okazyi okolicznościowego potrącenia o kult Najśw. Panny w pierwszych wiekach, i lekceważenie onego przez powyższych protestanckich pisarzy, pojawiły się dwie książki, które śmiało zaliczyć można do najlepszych studyów sztuki religijnej. Dyrektor muzeum Hohenzollernów w Sigmaringen, p. von Leyner, wydał znakomite dzieło pt. Die Marienverehrung in den ersten JahrJmnderten, młody zaś kapłan, który długo w Rzymie przemieszkiwał, ks. Liell, napisał wyczerpującą rozprawę p. t.: Die Darstellungen der allerseligsten Jungfrau aaf