3218343666

1 Bronisław Micherda

jest, zwłaszcza jeżeli rozpatruje się ją w kontekście systemu informacyjno-decyzyjnego jednostki gospodarczej. Od systemu tego wymaga się bowiem, aby umożliwiał:

-    trafny dobór informacji z pełnego ich zbioru,

-    właściwą ich ocenę według istotnego znaczenia,

-    właściwe łączenie informacji odpowiednio do ich wzajemnego powiązania²⁷.

Wszystkie te postulaty leżą w sferze analitycznej funkcji rachunkowości i są

realizowane w gospodarce rynkowej. Analityczne aspekty szeroko rozumianej, zintegrowanej z analizą finansową, rachunkowości podkreśla wyraźnie spojrzenie na jej strukturę i to zarówno strukturę funkcjonalną, jak i strukturę przedmiotową.

W literaturze i praktyce krajów o rozwiniętej gospodarce rynkowej przyjęto powszechnie pragmatyczną konwencję podziału rachunkowości w układzie funkcjonalnym, prowadzącą do wyróżnienia rachunkowości finansowej (finan-ciał accounting) i rachunkowości zarządczej (managament accounting). Wskazany podział wyznacza podstawowe funkcje dla obu wyodrębnionych członów²⁸. W przypadku rachunkowości finansowej są to przede wszystkim funkcje sprawozdawcze, pozwalające na rozliczenie i ocenę każdego podmiotu wewnętrznego jednostki gospodarczej oraz jej kontakt z szeroko rozumianym otoczeniem rachunkowości. W przypadku natomiast rachunkowości zarządczej są to głównie aktywne funkcje decyzyjne zabezpieczające powodzenie na rynku i tym samym pomnażanie kapitałów jednostki gospodarczej. Sprawna realizacja obu wskazanych ogólnie, a wynikających z tego funkcjonalnego podziału, funkcji rachunkowości uzależniona jest od odpowiednio rozległego zakresu działań analitycznych. Zakres tych działań jest szczególnie szeroki w ramach rachunkowości zarządczej.

Rynkowy sposób gospodarowania uwidacznia cel rachunkowości, którym jest przede wszystkim właściwy, wieloprzekrojowy pomiar wyniku finansowego (zysku)²⁹. Metodyka tego pomiaru, obrazująca proces pomnażania wartości, służy do oceny zarówno działań realizowanych, jak również przewidywanych. Pomiar ten możliwy jest w ramach rachunku zasobów, który w sferze ewidencji księgowej realizowany jest w formie tzw. kont bilansowych służących do ujęcia poszczególnych składników majątku i kapitałów jednostki gospodarczej, natomiast w sprawozdawczości finansowej ma postać bilansu majątkowego. Rachunek zasobów jest pierwszym, podstawowym wymiarem rachunkowości podwójnej. Wymiar ten rozwinięty został przez pomiar wyniku finansowego w ramach

²¹J. Trzcieniecki, Projektowanie systemów zarrządzania, PWN, Warszawa 1980, s. 83,

²⁸    W polskiej literaturze przedmiotu wnikliwie zestawiają je opracowania: E. Burzym, Miejsce rachunkowości zarządczej w systemie rachunkowości przedsiębiorstw, referat opublikowany w materiałach konferencji naukowej nt. Rachunkowość zarządcza narzędziem podnoszenia efektywności gospodarowania. Stowarzyszenie Księgowych w Polsce, Kraków 1989; A. Jarugowa, Leksykon rachunkowości, Zeszyty Teoretyczne Rady Naukowej Stowarzyszenia Księgowych w Polsce, Warszawa 1990, nr 17.

²⁹    T. Peche, Podstawy współczesnej ewidencji gospodarczej, PWN, Warszawa 1973, s. 55.