2964938941

SPOŁECZEŃSTWO W OBEC ROZ EMU I WIARY, 3S3

u pogan, to czegóż nie potrafi dokonać w sercach laską odrodzonych ? Chrześcijański patryotyzm o tyle jest wyższy od przyrodzonego , o ile kościelne małżeństwo wyższe jest od cywilnego; natura jest tu bowiem umocniona laską, a ten pierwiastek Boży nietylko podnosi godność tego uczucia, czyniąc zeń cnotę nadprzyrodzoną, ale je też rozprzestrzenia, obejmując i doczesne i wiekuiste interes a współobywateli.

Stąd atoli wypływa, że i ojczyzna powinna chrześcijańskiemu wzorowi odpowiadać. Jako rodzice chrześcijańscy nietylko o doczesne, lecz i o wiekuiste troszczą się dla potomstwa swego dobra, tak i chrześcijańskie państwo winno dbać o to, by każdy jego obywatel mńgł pracować bez przeszkody na zaspokojenie potrzeb ciała i na duszy zbawienie. Co do pierwszego, obowiązek ułatwiania każdemu środków zarobienia na życie i zabezpieczenia owoców swej pracy, z podwójnego względu cięży na państwie : raz dla tego, że ojczyzna, skoro jest matką, po macierzyńsku też troszczyć się winna o potrzeby swych dziatek, a powtóre, że podstawą bogactwa społecznego jest praca indywidualna; ułatwiając przeto każdemu uzdolnienie się do obowiązków stanu, a następnie wierne ich spełnianie, państwo tem samem ogólny dobrobyt zapewnia. Mnożenie przeto zakładów naukowych, tak klasycznych jak i specyalnych, otwieranie jak najszerszego pola dla uzdolnionych w zawodach publicznych; opieka nad przemysłem i handlem narodowym , za pomocą mądrego prawodawstwa krajowego i korzystnych traktatów z sąsiadami; opiekowanie się wreszcie nędzarzami niezdolnymi do pracy, — wszystko to wchodzi niewątpliwie w zakres powinności chrześcijańskiego państwa. Ale jakkolwiek te zadania doczesne państwa są ważne, jeszcze ważniejsze jest ułatwienie każdemu pracy nad zbawieniem. Gdzie instytucye krajowe tego celu nie uwzględniają, tembardziej gdzie mu stoją na przeszkodzie, tam pragnący się zbawić obywatel, zmuszony jest walczyć z państwowym zarządem, od którego opieki spodziewać się miał prawo.

Jeśli więc państwo istotnego szczęścia narodu swego pragnie, to powinno praktycznie uznać, iż chwała Boża i dusz zbawienie jest celem ludzkości, i odpowiednio do tego celu wszystkie swe instytucye i prawa dostroić. Otóż chwata Boża wymaga uzuania zwierzchnictwa Stwórcy nad całym światem; ludzkie zbawienie wy-