357503233

karnym szczególnie ważne wydaje się stosowanie definicji zawartych w ratyfikowanych dokumentach międzynarodowych. Przeprowadzona analiza orzecznictwa polskich sądów w sprawach o handel ludźmi wykazała jednak, że definicja handlu ludźmi zawarta w Protokole z Palermo nie zawsze jest stosowania w praktyce, co więcej sam Protokół nie penalizuje wszystkich przypadków handlu ludźmi (o czym dalej). Z tego powodu w „Krajowym Programie Zwalczania i Zapobiegania Handlowi Ludźmi na lata 2007-2008”¹ zapisano zadanie polegające na wypracowaniu i wprowadzeniu przez Ministerstwo Sprawiedliwości do kodeksu karnego definicji handlu ludźmi.

Poniższy artykuł zawiera przegląd przepisów ratyfikowanych dokumentów międzynarodowych obowiązujących Polskę w odniesieniu do przepisów polskich.

1. ORGANIZACJA NARODÓW ZJEDNOCZONYCH

Za najistotniejszy dokument ratyfikowany przez Polskę w ostatnich latach uznaje się Protokół o zapobieganiu, zwalczaniu oraz karaniu za handel ludźmi, w szczególności kobietami i dziećmi (tzw. Protokół z Palermo), uzupełniający Konwencję Narodów Zjednoczonych przeciwko międzynarodowej przestępczości zorganizowanej, przyjęty przez Zgromadzenie Ogólne Narodów Zjednoczonych dnia 15 listopada 2000 r. Ratyfikacja Protokołu nastąpiła 26 września 2003 r. (Dz. U. z 2005 r., Nr 18, poz. 160).

Zgodnie z art. 1 Protokołu, powinien on być interpretowany łącznie z Konwencją, co oznacza, że handel ludźmi to po pierwsze, przestępstwo popełniane przez sprawców działających w zorganizowanej grupie przestępczej, po drugie, przestępstwo o charakterze międzynarodowym, co znacznie zawęża możliwość stosowania jego definicji.

Co ważne, pozostałe analizowane w artykule dokumenty - z wyjątkiem drugiego Protokołu dodatkowego do Konwencji Narodów Zjednoczonych przeciwko międzynarodowej przestępczości zorganizowanej - odchodzą od takiego ujęcia handlu ludźmi.

Art. 3 pkt (a) „Handel ludźmi oznacza werbowanie, transport, przekazywanie, przechowywanie lub przyjmowanie osób, z zastosowaniem gróźb lub użyciem siły, lub też z zastosowaniem innej formy przymusu, uprowadzenia, oszustwa, wprowadzenia w błąd, nadużycia władzy, wykorzystania słabości, wręczenia lub przyjęcia płatności lub korzyści dla uzyskania zgody osoby mającej kontrolę nad inną osobą, w celu jej wykorzystania. Wykorzystanie obejmuje czerpanie korzyści z prostytucji innych osób, lub inne formy wykorzystywania seksualnego, pracę lub usługi o charakterze przymusowym, niewolnictwo lub praktyki podobne do niewolnictwa, zniewolenie, albo usunięcie organów ludzkich”.

(b)    „zgoda ofiary handlu ludźmi na zamierzone wykorzystanie określone w art. 3 pkt (a) nie ma znaczenia, jeżeli posłużono się którąkolwiek z metod wymienionych w tym punkcie”.

(c)    „werbowanie, transport, przekazanie, przechowywanie lub przyjęcie dziecka celem jego wykorzystania uznawane jest za handel ludźmi nawet wówczas, gdy nie obejmuje żadnej z metod wymienionych w pkt (a)”.

(d)    „dziecko oznacza osobę, która nie ukończyła 18 roku życia”._

13

1

Z inicjatywy MSWiA od 2003 r. opracowywane są dokumenty stanowiące harmonogramy działań podejmowanych przez poszczególne jednostki administracji rządowej (m.in. MSWiA, Ministerstwo Sprawiedliwości. Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej. Państwową Inspekcję Pracy. Komendę Główną Policji. Komendę Głów ną Straży Granicznej) oraz organizacje pozarządowe. Pierwszy dokument pt. .Krajowy Program Zwalczania i Zapobiegania Handlowi Ludźmi” został przyjęty przez Radę Ministrów 16 września 2003 r.