3682544334

170

TOMASZ KOWALSKI

znaczenie polityczne). Jednakże sytuacja ta wpłynęła przede wszystkim na bezpośrednie formy komunikacji z wyborcą⁴⁶.

Slogan Rafała Marka - Prezydent wszystkich zabrzan, wyraźnie nawiązywał do sytuacji z polityki centralnej, kiedy w wyborach prezydenckich w 1995 r. starli się Lech Wałęsa i Aleksander Kwaśniewski. Ten drugi podczas kompanii zapowiedział, że dąży do likwidacji ideologicznych podziałów między Polakami (na postkomunistów i nurty wywodzące się z byłej opozycji demokratycznej) i chce być prezydentem wszystkich Polaków -odnosił się więc do wspólnoty narodowej. Rafał Marek odnosił się do wspólnoty, którą tworzą wszyscy mieszkańcy Zabrza; także wspólnoty samorządowej (slogan wspólnoty) oraz do ich doświadczeń wynikających z zainteresowania polityką na szczeblu ogólnopolskim. Natomiast hasło Prezydent dla Zabrza czas dla Zabrza charakteryzowało się, opisanym wyżej, szczególnym obciążeniem nazwy miasta, mającym miejsce w wypadku „skracania odległości” między kandydatem a wyborcą przy formułowania sloganów wspólnoty.

Nieco inną strategię przyjęła Małgorzata Szulik-Mańka, która swoje dotychczasowe hasło (slogan właściwy) - Skuteczny prezydent dla Zabrza -uzupełniła o katalog wartości: rozszerzenie porządek - praca - bezpieczeństwo - opieka zdrowotna - edukacja streszczało jej program (slogan programowy); opieka zdrowotna może być tu traktowana jako bliskoznacznik zdrowia, edukacja - mądrości, wykształcenia, nauki.

W obu wypadkach widoczna jest więc zmiana sloganów w trakcie trwania kampanii, zachodząca pod wpływem warunków zewnętrznych (można przypuszczać, że również z powodu słabszej niż oczekiwano nośności sloganów wcześniejszych).

Reasumując, w hasłach wyborczych odwoływano się głównie do dwóch podstawowych rodzajów tożsamości: emocjonalnej i funkcjonalnej, widocznych w hasłach nakierowanych retorycznie (perswazyjnie) na okręg wyborczy oraz hasłach bardzo indywidualnych, nakierowanych na danego kandydata.

Kandydaci w kampanii wyborczej na terytorium miasta - okręgu wyborczego odwoływali się w hasłach do imponderabiliów (jak uczciwość, praca, wiedza itd. i ich bliskoznaczniki), wartości pragmatycznych (jak skuteczność, fachowość, praktyka itd.), jak również do kwestii ekonomicznych i społecznych oraz do wspólnoty interesów wszystkich mieszkańców. Slogany odnoszą się do lokalnej rzeczywistości i opisują ją; przedstawiają realne problemy społeczne i gospodarcze (choć najczęściej nie wprost, aluzyjnie): kompromitację elit, poczucie społecznej niesprawiedliwości, niewydolność państwa i samorządu, brak perspektyw dla młodzieży oraz bezrobocie. Są one także odzwierciedleniem politycznych i ideologicznych koncepcji akceptowanych przez kandydatów.

Znaczną liczbę haseł stanowiły takie, które związane były z konkretnymi kandydatami (przez to bardzo indywidualne) - przedstawiały m.in. ich cha-⁴⁶ Zob. W. Szacki: Bój lo o miasta ostatni. Gazeta Wyborcza, 24.11.2006.