4442198701

445

ZDARZENIA — KSIĄŻKI — LUDZIE

cjc-nistą. Satyryczne powieści Waugh‘a chłoszczą wprawdzie pokrzywami świat kapitalistyczny, ale dlatego, że nie jest on światem feudalnym. Waugh mało ma miłości dla pokrzywdzonych.

Znaczna jednak liczba pisarzy katolickich przejawia szerokie sympatie demokratyczne.

Zasługę wszczepienia demokratycznych tendencji społecznych w życie wykształconych katolików z klasy średniej należy przypisać w dużej mierze kardynałowi Manningowi (1807—1892). Był to syn jednego z dyrektorów Banku Angielskiego. U szczytu swych wpływów konferował z przywódcami robotników jak John Burns i Ben Tillett, przemawiał do tłumów pod gołym niebem w najuboższych dzielnicach Londynu i posiadał pełne zaufanie dokerów podczas sławnego strajku w 1889, który zdobył związki zawodowe dla socjalizmu. Gdy Manning zmarł, jego pogrzeb stał się ludową manifestacją. Był on „radykałem mojżeszowym“ — sam się tak określał. Stworzył precedens dla hierarchii kościelnej w Anglii i ułatwił w ten sposób drogę takim swoim następcom, jak kardynał Hinsley.

BUNT POLITYKA

Sympatia dla tendencji demokratycznych została utrwalona i rozwinięta w programie przyjaciół — Hilarego Belloc*a i Gilberta K. Chester-tona — przezwanych przez B. Shawa dla ich nierozłączności i wspólnoty idei „Chesterbelloc‘iem".

H. Belloc, urodzony w 1870, a obchodzący w tym roku osiedziesiąte urodziny, nie był konwertytą. Po ojcu Francuzie odziedziczył przywiązanie do kultury łacińskiej i jasność myślenia. Działał jako historyk, socjolog, poeta, powieściopisarz, esseista i humorysta.

W 1906 r. wszedł do parlamentu jako liberał, aby w 1911 zrezygnować i zacząć kampanię dziennikarską i literacką przeciw systemowi rządów w Anglii. Tezą Belloc‘a było, że poszczególni posłowie nie mają wpływu na rządy, że nie parlament rządzi, lecz gabinet, że leaderzy zwalczających się partii są w potajemnym porozumieniu, że zależą od międzynarodowego kapitału — zwłaszcza od amerykańskiej Wall Street i od wielkiego przemysłu.

Poglądy te H. Belloc propagował w piśmie „Eye Witness", w powieściach satyrycznych jak „Wybory Mr. Clutterbuck‘a“ („Mr. Clutter-buck*:» Election" 3908), „Zmiana gabinetu" („A Change in the Cabinet" 1909), „Emmanuel Burden, kupiec" (1927).

BUNT CZŁOWIEKA

G. K. Chesterton (1874—1936) także zaczął od liberalizmu. Był również przez pewien czas socjalistą „ponieważ było rzeczą okropną nie być nim". Później wiele przejął od Belloc‘a, ale jego bunt przeciw monopolistycznemu kapitalizmowi, imperializmowi, rasizmowi i faszyzmowi wyprzedził wszel-