4553982646

542 RECENZJE I PRZEGLĄDY PIŚMIENNICTWA

efemeryczny i wydala zaledwie jedną publikację - książkę lub broszurę. Najważniejsze z nich to: Wydawnictwo Młoda Polska, Wydawnictwo Gdańskie, Petit, Oficyna Kształt, Litery, Klin, Oficyna Wydawnicza „Gdańsk” oraz wydawnictwa „Solidarności”. Co ciekawe, 329 druków zwartych wydanych przez trójmiejskie wydawnictwa alternatywne to zaledwie 3,3% wszystkich książek wydawanych w Polsce w drugim obiegu.

Autorka książki wysuwa tezę, iż niebagatelny wpływ na rozwój oraz kształt oferty wydawniczej trójmiejskich wydawnictw miała bliskość morza. Było ono motorem rozwoju i źródłem zamożności osób zamieszkujących tereny nadbrzeżne. To dzięki niemu powstało wiele wydawnictw będących organami instytucji związanych z morzem, jak np.: Akademia Marynarki Wojennej w Gdyni, Wyższa Szkoła Morska w Gdyni, Instytut Bałtycki, Centralne Muzeum Morskie w Gdańsku, Komitet Badań Morza oraz Instytut Oceanologii PAN, Instytut Morski w Gdańsku, Centrum Techniki Okrętowej w Gdańsku, Polski Rejestr Statków w Gdańsku, Morski Instytut Rybacki w Gdyni i wiele innych. Związki te wpływały zarówno na tematykę publikowanych książek, gdyż często omawiano w nich zagadnienia marynistyczne, jak również na możliwość dotowania literatury, również ze środków bogatych przedsiębiorstw. Styczność Gdańska, Gdyni i Sopotu z miastami basenu Morza Bałtyckiego była ponadto inspiracją dla wielu zmian kulturowych i społecznych, zapewniała kontakty z zagranicą i była źródłem wielu międzynarodowych inicjatyw wydawniczych.

Na kształt produkcji wydawniczej Trójmiasta miała również wpływ, zdaniem autorki, kultura ludowa Pomorza, a szczególnie Kaszub, Kociewia i Powiśla. Ponadto nie bez znaczenia były liczne ruchy migracyjne, m.in. napływ ludności z Wileńszczyzny po II wojnie światowej, a także kultura niemiecka i polityka antypolska, ograniczająca rozwój rodzimej produkcji wydawniczej, jak również polityka władz PRL, w znacznej mierze hamująca ruchy prawicowe oraz swobodny rozwój ruchu wydawniczego.

Prezentowana publikacja stanowi niezwykle cenne źródło informacji o ruchu wydawniczym w Trójmieście po II wojnie światowej. Zsyntetyzowany ładunek informacji, który został przedstawiony na jej łamach jest o tyle cenny, iż jak dotąd brak kompleksowej monografii z tego zakresu. Wiele danych można uzyskać z bibliografii, takich jak: „Bibliografia Pomorza Gdańskiego”, „Polska Bibliografia Morska” czy bibliografii prac tzw. drugiego obiegu. Nie są to jednak źródła w pełni ukazujące problematykę ruchu wydawniczego. Również kilka publikacji poświęconych krajowej produkcji wydawniczej jedynie sygnalizuje zagadnienia morskie. Dlatego też autorka swoje dociekania poszerzyła o analizę archiwaliów z tego okresu, m.in. akta Wydawnictwa Morskiego, Archiwum Państwowego w Gdańsku, Archiwum Uniwersytetu Gdańskiego oraz Wojewódzkiego Urzędu Kontroli Prasy, Publikacji i Widowisk w Gdańsku. Niezwykle wiele interesujących informacji uzyskała dzięki relacjom pracowników wydawnictw, zatrudnionych w tamtym okresie. Różnorodność źródeł informacji i ich „zgrabna” synteza sprawiły, że autorka przedstawiając pokaźny materiał, zachowała przejrzystość wywodu i przystępną formę, istotną zwłaszcza dla osób dopiero rozpoczynających studia nad ruchem wydawniczym Pomorza.

Maja Wojciechowska Ateneum - Szkoła Wyższa Gdańsk

Tekst wpłynął do Redakcji 11 października 2009 r.