4645771716

27

ZAGADNIENIE BUDOWNICTWA BIBLIOTECZNEGO

moriał dyrektora Kuntzego z dnia 6 września 1936 r.¹⁴. Wyposażenie wnętrz gmachu nie zostało ukończone przed wybuchem wojny w 1939 r., nastąpiło to po wojnie już w Polsce Ludowej, w latach 1947-1951, w okresie dyrektury A. Birkenmajera, który od początku budowy był stałym współpracownikiem dwóch kolejnych dyrektorów Biblioteki, a zarazem autorem kilku rozpraw dotyczących budownictwa bibliotecznego.

Jak przedstawia się realizacja projektu gmachu Biblioteki Jagiellońskiej? Tak projekt arch. Krzyżanowskiego jak i jego realizacja należą jeszcze do okresu obejmującego drugą połowę XIX w. i pierwsze trzydziestolecie XX w. Uwzględniono oczywiście także najnowsze urządzenia techniczne wprowadzone w tym okresie. W zrealizowanym projekcie zostały wyodrębnione trzy zasadnicze części gmachu: I. Lokale przeznaczone dla publiczności. II. Lokale przeznaczone dla personelu bibliotecznego i III. Pomieszczenie dla księgozbioru — magazyn.

Z punktu widzenia korzystających z Biblioteki rozwiązanie jest dobre. Czytelnik znajduje na parterze szatnię, salę wystawową, wypożyczalnię, wypożyczanie międzybiblioteczne oraz w osobnym skrzydle, łatwo dostępne biura Dyrekcji i Sekretariatu. Na I piętrze umieszczono katalog dla publiczności oraz cztery czytelnie ogólne, na II piętrze trzy czytelnie zbiorów specjalnych. Uwzględniono w całej pełni zasadę niekrzyżujących się dróg, służących ruchowi osobowemu i książkowemu. Lokale przeznaczone dla publiczności stanowią na każdym poziomie oddzielne zespoły, ściśle odgraniczone od dróg przewidzianych dla książki. Dźwig łączy wypożyczalnię z ośmioma piętrami magazynu, do czytelń ogólnych książki dochodzą również za pomocą dźwigów, czytelnie zbiorów specjalnych sąsiadują z magazynami tych zbiorów. Ruch książek między magazynami a czytelniami i wypożyczalnią nie przecina dróg publiczności i koncentruje się w tzw. sortowni, położonej na półpiętrze, a łączącej główny magazyn z częścią czytelniczą gmachu. Niewłaściwie została rozwiązana sala wystawowa, która nie posiada ani zaplecza, ani bezpośredniego dostępu do magazynu.

Lokale przeznaczone dla pracowników Biblioteki znajdują się w osobnym skrzydle południowo-zachodnim, w którym umieszczono pracownie zgodnie z biegiem książki, a więc kolejno: gromadzenie, opracowanie oraz konserwację zbiorów. Przewidziano oddzielny katalog wewnętrzny, wprowadzając tym samym zasadę dwóch katalogów — na parterze dla pracowników, na I piętrze dla publiczności. Zapewniono również publiczności łatwy dostęp do Oddziału Gromadzenia Zbiorów.

Magazyn stanowi zamkniętą dla siebie całość. Jest niedostępny dla publiczności. Natomiast, ponieważ zastosowano zasadę potrójnej dostępności magazynu, dostępny on jest z pracowni, z czytelń i z wypożyczalni. Czytelnia czasopism sąsiaduje z magazynem czasopism bieżątych, czytelnie ogólne połączone są z magazynem dźwigami, zaś czytelnie zbiorów specjalnych sąsiadują bezpośrednio ze swymi magazynami.

Część gmachu przeznaczona została na cztery mieszkania służbowe, dla intendenta gmachu, dozorcy, palacza oraz konserwatora technicznego. Tworzą one pewien wydzielony zespół z odrębnym wejściem od strony północnej.

Ściśle związane z właściwym funkcjonowaniem Biblioteki jest również jej wyposażenie techniczne, na które składają się urządzenia oświetleniowe, wodnokanalizacyjne, gazowe, ogrzewnicze, centrala telefoniczna, urządzenia dźwigowe, klimatyzacyjne i pracownie: introligatorska, fototechniczna, warsztat napraw, pakownia, rampa wyładunkowa itp.

Trzecia zasada budownictwa bibliotecznego, tzw. zasada organicznej rozbudowy została również uwzględniona. Autor projektu pozostawił szkic rozbudowy

¹⁴ Arch. UJ S II 471 Akta budowy z r. 1936.