4962384140

168 A. Nikliborc

langues etrangeres dont Vapparat se trouve au Magasin du Libraire Jean Frederic Kom UAine a Lissa dans la Prusse Meridionale.

Starszy brat bije młodszego systematycznością informacji oraz rozszerzeniem asortymentu obcych książek na wszystkie bodaj języki euro-

• I

pejskie. W zeszycie leszczyńskim po 218 stronach (na 262 s. w całości) zawierających tytuły francuskie oferuje on książki włoskie (s. 219—230) i angielskie (s. 230—244). Hollantsche Booker zajmuje 1 stronę, Livres Ongrois stanowią skromnie 5 pozycji, następnie spotykamy 1 tytuł Samouczka estońskiego, 3 książki portugalskie, 4 szwedzkie, 10 hiszpańskich (wśród nich tłumaczenie nieśmiertelnego Telemaka). Na s. 247 spotykamy tytuły czeskie, wreszcie podręczniki do nauki języka rosyjskiego.

Analiza tytułów tego Podręcznika literackiego przynosi fakty korygujące pogląd Jessena, jakoby ostrożny Jan Fryderyk trzymał się z dala od aktualnych zagadnień europejskiej polityki, nie chcąc narażać się cenzurze ³².

Wertując tytuły zawarte w poszczególnych fascykułach periodycznie ukazujących się dodatków Podręcznika w latach 1791—1793 możemy stwierdzić, że Jan Fryderyk dorównuje, a może i przewyższa Wilhelma Bogumiła w zapobiegliwym sprowadzaniu politycznych „nowości", które często pokrywają się z pozycjami katalogu Wilhelma. Pisze zresztą na odwrocie strony tytułowej III fascykułu z r. 1791, że stara się o asortyment jak najlepiej dobrany, aby zadowolić wybredne gusta odbiorców. Dla ilustracji podaję tytuły aktualności politycznych wybrane z poszczególnych fascykułów z lat rewolucji francuskiej.

„Manuel II 1791“; Adresse aux Provinces ou Examen des Operations de 1’Assemblee Nationale, 1790; Annales de la Regśneration Politiąue de la Monarchie Franęoise, Frankfort 1789; Discours d’un Membre de l’As-semblee Nationale, 1789. Second Discours, 1790: Des Droits et des Devoirs du Citoyen,-par 1’Abbe Mably, Paris 1789; Droits de ł’Homme ou Reponse a l’Ouvrage de Mr. Burkę contrę la Revolution Franęoise, Hambourg 1791; Essai historiąue sur la vie privee de Marie-Antoinette d’Autriche, Reine de France, 1789—1790; Justification de 1’Assemblee Nationale et Con-fession de l’Avocat Linguet par Marat, 1790; Le Livre Rouge ou Listę des Pensions secretes sur le Tresor public, 1790. Pozycja, którą oferował również Wilhelm, i uzupełnienie, którego nie ma u Wilhelma, mianowicie: Coup d’oeil severe mais juste sur le Livre Rouge, obseruation de Necker et Reponse aux Obseruations sur le Livre Rouge, Paris 1790.

Zeszyt III przynosi w r. 1791 również znane nam z ofert Wilhelma Bogumiła Memoires historiąues et authentiąues sur la Bastille. Fryderyk podwyższył cenę o jednego florena. Oferował poza tym: Orateur

³² Jessen, op. cit., s. 162.