5332218655

212 RECENZJE I PRZEGLĄDY PIŚMIENNICTWA

PRZEGLĄD PIŚMIENNICTWA KRAJOWEGO

Dzieła o charakterze jubileuszowym wydawane dla uczczenia osób zasłużonych w dziedzinie nauki o książce i bibliotece nie ukazują się u nas często (przypomnijmy studia poświęcone Piekarskiemu, Estreicherowi, Gryczowi, Lelewelowi); niekiedy redakcje czasopism poświęcają wybrane zeszyty wybitnym bibliotekarzom. W 1995 r. ukazały się aż dwa tego typu wydawnictwa. W poprzednim Przeglądzie pisałam o publikacji poświęconej prof. Wiesławowi Bieńkowskiemu z UJ, obecnie chciałabym zasygnalizować ukazanie się książki powstałej dla uczczenia doc. dra Adama Jarosza, związanego z Uniwersytetem Śląskim, z okazji 40-lecia Jego pracy naukowej, dydaktycznej i edytorskiej [1], Curriculum vitae Jubilata przedstawił Bronisław Zyska, Irena Socha omówiła działalność doc. Jarosza jako organizatora bibliotekoznawstwa uniwersyteckiego na Śląsku i w Zagłębiu Dąbrowskim (1974-1991), a bibliografię Jego prac zestawiła Mariola Jarczykowa. Spośród wielu studiów zamieszczonych w tej publikacji wymienię dwie prace, ściśle związane z bibliotekoznawstwem: Studia bibliotekoznawcze a tradycja uniwersytecka (Jerzy Rataje-wski) oraz Informacja naukowa w różnych dziedzinach wiedzy (Zbigniew Żmigrodzki).

Dzieje książki i bibliotek zajmują, jak zwykle, wiele miejsca w Przeglądzie piśmiennictwa. Zacznę od tematu, którym od dawna zajmuje się Elżbieta Słodkowska. Biblioteki w Królestwie Polskim [2] to obszerne studium wskazuje na rolę ówczesnych bibliotek w rozwoju nauki, oświaty i i kultury. Jak pisze we wstępie Autorka: „Zasadniczym celem książki jest., zgromadzenie możliwie kompletnych, tak pod względem ilościowym, jak i merytorycznym, danych o bibliotekach działających w Królestwie Polskim w latach 1815-1830. (...) Starano się przede wszystkim dokonać typologii wszystkich tych instytucji, a następnie omówić ich rozmieszczenie, genezę, stan zbiorów, zakres działalności...”. Praca składa się z następujących rozdziałów: I. Główne problemy bibliotekarstwa polskiego na przełomie XVIII i XIX w. (s. 11-16); II. Biblioteki szkolne (s. 17-61); III. Biblioteki kościelne (s. 62-97); IV. Biblioteki publiczne. Czytelnie i wypożyczalnie. Stowarzyszenia czytelnicze (s. 98-133); V. Biblioteki urzędów, instytucji publicznych oraz stowarzyszeń (s. 134-143); VI. Biblioteki prywatne (s. 144-182); w aneksie znajdują się cenne zestawienia i tabele.

O dziejach książki polskiej na Śląsku napisano już wiele rozpraw; obecnie ukazała się praca Elżbiety Gondek na temat polskiej książki literackiej na Śląsku [3]. Autorka przedstawia wyniki swoich badań w następującej kolejności: 1. Działalność wydawnicza na Śląsku pod panowaniem pruskim w latach 1795-1863 (s. 13-45); 2. Pisarz, wydawca i odbiorca w świetle korespondencji i pamiętników (s. 46-107); 3. Idee i tematy oraz adresaci książek wydanych na Śląsku (s. 108-149); 4. Zewnętrzna postać książki (s. 150-165).

Praca Książka i literatura w kręgu Radziwiłłów birżańskich w pierwszej połowie XVII w. jest zmodyfikowaną wersją rozprawy doktorskiej Marioli Jarczykowej [4]. Autorka przedstawia życie kulturalne i twórczość literacką tego środowiska. Jeden z rozdziałów poświęca roli książki na dworze w Birżach.

Dużą część prezentowanych tu wydawnictw stanowią materiały z konferencji i sesji naukowych, które odbyły się ostatnio.

Materiały z kolejnej, piątej już Sesji Varsavianistycznej [5] zorganizowanej przez Bibliotekę Publiczną m. st. Warszawy (maj 1995) zawierają opracowania dotyczące dziejów 3 księgozbiorów warszawskich: Biblioteki Stanisława Augusta (oprać. Hanna Łaskarzewska), Biblioteki Towarzystwa Warszawskiego Przyjaciół Nauk (oprać. Urszula Paszkiewicz) i Biblioteki Przezdzieckich (oprać. Aleksander Gieysztor).

Po raz drugi już w tym Przeglądzie nawiązujemy do księgozbiorów będących w posiadaniu Radziwiłłów [6]. Tym razem są to materiały z międzynarodowej sesji w Olsztynie (6-7.10.1994 r.), która uświetniła 20-lecie Zakładu Bibliotekoznawstwa i Informacji Naukowej Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Olsztynie. Obok wystąpień ze strony polskiej (prace M. Jarczykowej, Tadeusza Bernatowicza i Jolanty Gwioździkowej) zamieszczono 4 teksty referatów gości z Białorusi i Rosji. Dodajmy, że publikacja ta ukazała się staraniem Biura Pełnomocnika Rządu ds. Polskiego Dziedzictwa Kulturalnego za Granicą Ministerstwa Kultury i Sztuki w serii Wspólne Dziedzictwo Kulturalne.