628033606

84

WALENTIN A. SZANDRA

— poszukiwanie i rozpracowanie naukowych kryteriów określenia efektywności zarówno konkretnych tekstów publicystycznych, jak i kampanii agi-tacyjno-propagandowych oraz wyników osiąganych przez oddziaływanie ideologiczne.

Każdy z tych składników społeczno-psychologicznych teorii twórczości dziennikarskiej stanowi w dostatecznym stopniu odrębny problem teoretyczny. Przedmiotem naszego zainteresowania są aktualne zagadnienia badania swoistości społeczno-psychologicznej twórczości dziennikarskiej.

Nie notowany w historii dynamizm życia społecznego, gwałtowne tempo postępu nauki i techniki, szybki rozwój intelektualny ludzi w społeczeństwie socjalistycznym, wciąż rosnąca złożoność potrzeb i zainteresowań jednostki — wszystko to wymaga dziś od dziennikarzy znacznie wyższego jakościowo niż dawniej poziomu wiedzy specjalistycznej, nawyków zawodowych, zwiększonej ostrości obserwacji społecznych, orientacji w tendencjach rozwoju społecznego. W tych warunkach równolegle zaostrza się zainteresowanie naukowe jednostkowymi parametrami działalności produktywno-twórczej pracowników masowych środków informacji i propagandy.

Stosownie do zadań głębszego poznania tajników i opracowania maksymalnie skutecznych metod działalności naukowej, której narastające komplikowanie się w stuleciu rewolucji naukowo-technicznej stało się szczególnie oczywiste, coraz częściej formułuje się postulaty, aby „prawdziwa filozofia nauki stała się filozofią uczonych i laboratoriów w takim samym stopniu jak i fal, cząstek i symbolów”*.

Nie będzie przesadą twierdzenie, że bez poznania psychologicznych, społeczno-psychologicznych i innych obiektywno-subiektywnych właściwości twórczości publicystycznej i w ogóle dziennikarskiej nie można osiągnąć jej optymalnego pod względem efektywności oddziaływania na audytorium czytelnicze.

Od dawna twórczość indywidualna stanowi przedmiot badania psychologii. Jeśli jednak sprawa dotyczy badań takiego zjawiska społecznego jak twórczość dziennikarska, charakteryzująca się jako twórczość indywidualno--kolektywna o wysokim stopniu upolitycznienia i innych cechach uwarunkowanych społecznie, to w tym wypadku niezbędna staje się współpraca psychologa z socjologami, dziennikarzami-naukowcami i dziennikarzami-prak-tykami.

Podkreślając znaczenie tego ważnego problemu naukowego z pozycji potrzeb współczesnej praktyki dziennikarskiej, W. G. Jakowlew pisze: „Technologia tworzenia arcydzieł dziennikarskich, socjologiczne i psychologiczne aspekty twórczości — oto przedmiot szczególnego zainteresowania zwłaszcza młodych dziennikarzy, którzy zaledwie wstąpili na tę trudną i godną szacunku drogę społeczną” ³.

Teoria twórczości dziennikarskiej w aspekcie psychologicznym i społeczno-psychologicznym nie doczekała się jeszcze naukowego opracowania i uzasadnienia. Chodzi tu o głębokie zbadanie specyficznych cech działalności poznawczej dziennikarza, jej struktury i mechanizmów; rozpatrzenie problemów odbicia i odzwierciedlania jako rodzaju działalności psychicznej lu* dzi tego właśnie określonego zawodu.

*P. Meredith: Instruments of Communlcation. Oxford, Pergamon Press 1966, s. 40.

⁵ W. G. Jakowlew: Przedmowa do książki: Problemy naucznoj organizacyi żurna-listskogo truda. Moskwa 1974, s. 6—7.