6700449552

17

Zdrowie publiczne może być także widziane jako dyscypliny: naukowa, dydaktyczna i praktyczna.

Zdrowie publiczne może być postrzegana jako system, czyli pewna całość składająca się z wiedzy, wartości, instytucji i działań, skonstruowaną tak, aby zapewniał podtrzymywanie, zapewnienie i promowanie warunków pożądanych dla zdrowia. I to wielu warunków: ekonomicznych, społecznych, kulturowych, organizacyjnych, behawioralnych i w końcu politycznych.

Zdrowie publiczne jest także sztuką. Sztuką w takim samym kontekście, jak gdy mówimy o medycynie, że jej uprawianie jest sztuką. Tu - sztuką rozwiązywania problemów zdrowotnych społeczności; tam - sztuką rozwiązywania problemów zdrowotnych jednostek. Ale o zdrowiu publicznym jako o sztuce możemy mówić także w innym uwarunkowaniu. Według Światowej Organizacji Zdrowia zdrowie publiczne jest sztuką zastosowania nauki w takim kontekście politycznym, aby zmniejszając nierówności w zdrowiu, zapewnić jednocześnie jak największej liczbie ludzi jak najlepsze zdrowie [33]. Nieuwzględnienie tego aspektu skazuje działających w zakresie zdrowia publicznego na poczucie braku skuteczności. Kwestia nierówności w zdrowiu związana jest z kolejnym wymiarem (kontekstem) zdrowia publicznego: etycznym. Ogólne społeczne przyzwolenie - czasami nie w pełni uświadomione - na różnego rodzaju działania w zakresie zdrowia publicznego; interwencje w skali społecznej, nie mogą wyeliminować konfliktów różnych wartości. Na przykład: dobro wspólne czy indywidualne, wolność jednostki a konieczność jej ograniczenia; wybór określonych priorytetów w sytuacji braków środków finansowych; zakres i organizacja interwencyjnych programów zdrowotnych ¹⁰ “.

Zdrowie publiczne można rozumieć także w perspektywie specyficznego sposobu rozwiązywania problemów zdrowotnych; podejście, żeby nie powiedzieć filozofii ochrony i promowania zdrowia. Jest podejściem społecznym („zbiorowościowym”), ponieważ przez działania społeczne, a nie indywidualne szuka się poprawy dobrostanu społecznego. Zapewnienia warunków umożliwiających prowadzenie zdrowszego życia poprzez minimalizację zagrożeń, które mogą być odwrócone lub zmniejszone tylko przez działania kolektywne [15].

Niezależnie od różnego widzenia i rozumienia pojęcia, a także faktu, że spektrum zdrowia publicznego zmienia się w miarę rozwoju technologii medycznych i zmian wartości ważnych dla danego społeczeństwa, cele zdrowia publicznego pozostają te same: zmniejszenie występowania chorób i liczby przedwczesnych zgonów oraz stanów powodujących cierpienie i niepełnosprawność [25]. Być może z tego właśnie powodu można spotkać się z określeniem, że zdrowie publiczne to nieustanne rozwiązywanie problemów, których z natury rzeczy nie da się definitywnie rozwiązać.

Zdrowie publiczne. Kilka definicji

Istnieje wiele współczesnych definicji zdrowia publicznego, różniących się bądź sformułowaniami, bądź szczegółowością. Wydawać się może, że nie różnią się one zasadniczo co do meritum; idei i zakresu. Obszerniejsze definicje wypunktowują szczegóły, które w bardziej lapidarnych - mieszczą się w użytych określeniach ogólnych. Z drugiej jednak strony należy podkreślić, że definicja określa granice zdrowia publicznego, a więc zakres potencjalnych działań. W praktyce może to mieć wpływ na strukturę systemu zdrowia i podział kompetencji decyzyjnych. Tym samym zaakceptowanie takiej lub innej definicji ma wymiar polityczny w praktyce działań na rzecz zdrowia. Z praktycznego

10)    Zagadnienia te znajdują szerokie odzwierciedlenie w obfitej literaturze zagranicznej w Polsce m.in. [ 42] [43]. Patrz także rozdział o etycznych dylematach współczesnej medycyny.

11)    Ostatnio pojawiają się opinie, że należy odejść od szukania jednorozmiarowego zakresu normatywnego w myśleniu o zdrowiu publicznym. W związku ze skomplikowaniem materii należy szukać specyficznych podejść związanych z jego różnorodnymi wymiarami [ 38 ].