6931257562

78

STANISŁAW MICHALCZYK

b)    Medienwissenschaft (dosłownie: nauka, wiedza o mediach) swoją nazwą konkretyzuje obszar i pola penetracji naukowej, wskazując bezpośrednio na media jako główny obszar zainteresowania badacza. W największym stopniu odpowiada polskiemu terminowi „medioznawstwo”. Poza tym uwzględnia nowe tendencje w nauce o mediach i samych mediach (ekspansja tzw. „nowych” mediów) oraz współgra z często używanym w nauce niemieckiej pojęciem Mediengesellschaft (społeczeństwo medialne) jako przejawem szerszego zjawiska określanego mianem Information-sgesellschaft lub też Multimediagesellschaft^{1 2 3}. Niekiedy używa się łączonego terminu Kommunikations- und Medienwissenschaft⁴.

c)    Publizistikwissenschaft jest terminem najstarszym, wiąże się raczej z wczesnym okresem badań i to głównie w obszarze prasy (Zeitungswis-senschaft). Jednakże jak pisze H. Piirer, Publizistik- und Kommunikation-swissenschaft (te dwa pojęcia są często łączone) zajmuje się dzisiaj „wszystkimi formami indywidualnego i społeczno-publicznego komunikowania (się), w tym przede wszystkim: politycznymi i ekonomicznymi uwarunkowaniami komunikacji masowej, prawnymi i organizacyjnymi formami działania mediów masowych, ich aspektami technicznymi, badaniem publiczności (czytelników, słuchaczy, widzów) oraz kompleksowo skutkami oddziaływania mediów”^{5 6}. Nazwa Publizistikwissenschaft był często używany jeszcze w latach 70. przez wybitnych przedstawicieli nauki o komunikowaniu masowym, stopniowo jednak w latach 80. był wypierany przez bardziej odpowiadający duchowi czasów termin Kommunikation-swissenschaft. Warto przypomnieć, że Publizistikwissenschaft to nauka

0    komunikowaniu publicznym, a nie „nauka o publicystyce”.

Obok trzech podstawowych nazw, w nauce niemieckiej funkcjonują także inne pojęcia wynikające z rozwoju krajobrazu medialnego. Tak na przykład rozwój Internetu i dziennikarstwa on-line skłonił wielu badaczy do rewizji zakresu nauki o komunikowaniu masowym. Stąd pojawił się termin neue Kommunikationswissenschaff. W nauce niemieckiej funkcjonują także terminy: Kommunikationsforschung lub Medienforschung. Nie mają znaczenia ogólnoteoretycznego, służą raczej do oznaczania przedsięwzięć badawczych w danym zakresie np. Medienforschung jako badanie jednego obszaru, czyli w tym wypadku mediów. Przedmiotem refleksji naukowej

1    badań niemieckich naukowców jest także - rzecz jasna - dziennikarstwo w jego różnych aspektach. Funkcjonują tutaj dwie podobne nazwy: Journa-

1

interdisziplinaren Sozialwissenschaft. Wien - Koln 1983; G. Maletzke: Kommunikationswis-

2

senschaft im Uberblick. Grundlagen, Probleme, Perspektiven. Opladen/Wiesbaden 1998.

3

   G. Rusch (Hrsg.): Einflihrung in dic Medienwissenschaft. Konzeption, Theorien, Methoden, An-wendungen, Wiesbaden 2002.

4

   G. B e n t e 1 e, H-B. Brosius iO. Jarren pracują nad fundamentalnym dziełem w tym względzie pt. „Lexikon Kommunikations- und Medienwissenschaft”.

5

   H. Piirer: Einflihrung in dic Publizistikwissenschaft. Systematik, Fragestellungen, Theorieansatze. Forschungstechniken, Mtinchen - Konstanz 1998, s. 9-10 (pierwsze wydanie dzieła w roku 1978).

6

   Zob. np. M. Loffelholz, Th. Quandt (Hrsg.): Die neue Kommunikationswissenschaft. Theorien, Themen und Berufsfelder im Internet-Zeitalter. Eine Einfuhrung, Wiesbaden 2002. Podobnym terminem jest zbitka Medienwissenschaft heute.