6931257569

86

STANISŁAW MICHALCZYK

-warsztatowe aspekty dziennikarstwa lokalnego. Publikacje z tego zakresu są adresowane często do praktyków²⁴.

4. Rekonstrukcja rzeczywistości przez media. Obiektywizm dziennikarski (Wirklichkeitskonstruktion durch Medien. Journalistische Objektivitat).

W roku 1976 W. Schulz opublikował pracę poświęconą analizie związków i relacji pomiędzy tzw. „światem rzeczywistym” (realnym) a światem przedstawianym przez media czyli tzw. „rzeczywistością medialną” (Medienrealitdt). Postawił w niej tezę, iż obydwa światy różnią się pomiędzy sobą. Zastanawiał się zatem, skąd biorą się owe różnice. Praca stanowi do dzisiaj cenny wkład do analizy całego problemu²⁵. Kluczem do zrozumienia tych rozbieżności według Schulza są: (a) znalezienie i opisanie mechanizmów i czynników selekcji informacji od strony nadawczej (Ga-tekeeperforschung); (b) przeprowadzanie systematycznej i pogłębionej analizy zawartości mediów w celu opisania struktury „świata medialnego” oraz - (c) znalezienie i opisanie cech informacji, które dominują w mediach i które decydują o strukturze ich zawartości.

Sposób podejścia do tego obszaru badawczego całościowo został przedstawiony w pracy zbiorowej „Die Wirklichkeit der Medien” (1994)²⁶. Podstawą są tu słowa Waltera Lippmanna, który już w swej pracy „Public Opi-nion” (1922) dostrzegł problem rozbieżności świata realnego i świata medialnego („sprawozdanie z danego wydarzenia jest w istocie jego interpretacją”). Kluczem do zrozumienia zjawiska jest prześledzenie historycznej ewolucji komunikowania (masowego), w tym ewolucji konstrukcji rzeczywistości. W miarę poszerzania się oferty medialnej i w miarę wzrastającej ilości czasu wolnego odbiorców, w mediach coraz większego znaczenia zaczął nabierać element fikcyjny, który jest obecnie istotną częścią całej komunikacji (wchodzi w skład opinii publicznej i public relations). Istnieje tendencja nawet do jego stałego powiększania się. Wzrasta ilość tzw. „śmieci informacyjnych” serwowanych w ramach „lawiny informacyjnej”. Zaciemnia i zniekształca to obraz rzeczywistości i utrudnia orientację w niej odbiorcom. Fikcyjna konstrukcja wypiera konstrukcję faktyczną. Do tego dochodzi jeszcze tzw. „rzeczywistość wirtualna”, będąca tworem nawet niebezpiecznym z psychologicznego punktu widzenia. Z zagadnieniem tym wiąże się badanie i opisanie selekcji odbiorczej i kryteriów odgrywających w tym procesie pierwszoplanową rolę. Na gruncie niemieckim przeprowadzono na ten temat setki badań empirycznych. Zmierzały one do stworzenia typologii odbiorców ze względu na przebiegające u nich procesy selekcyjne (Clusteranalysej¹¹.

²⁴    Np. B. Dernbach, H. Heuer (Hrsg.): Umweltberichterstattung im Lokalen. Ein Praxishand-buch, Wiesbaden 2000.

²⁵    W. S c h u 1 z: Die Konstruktion von Realitat in den Nachrichtenmedien, Freiburg/ Mtinchen 1976.

²⁶    K. Merten, S. J. Schmidt, S. Weischenberg (Hrsg.): Die Wirklichkeit der Medien. Eine Einfuhrung in die Kommunikationswissenschaft, Opladen 1994; s. 141-290.

²⁷    Zagadnienia te szczegółowo omawia: G. Ruhrmann: Ereignis, Nachricht und Rezipient. [w:] K. Merten, S. J. Schmidt, S. Weischenberg (Hrsg.): Die Wirklichkeit der Medien... s. 237-256.