7648595218

326 WŁODZIMIERZ SOŁO WIE W.

bliższy. Ale ta fatalna zmora, która tylu znakomitym pisarzom rosyjskim skruszyła pióro i przygasiła geniusz, i tu stanęła w poprzek drogi Sołowiewa. Cenzura rządowa zakazała to dzieło i inne pisma autora. — Grdyby Sołowiew był teor ety ki em, tylko swe myśli kochającym, ten cios nie byłby go tak bardzo dotknął; mógł przecież drukować dalej za granicą. mógł też pisać po francusku, bo równie łatwo i świetnie w tym języku swe myśli wyraża. Ale on kocha przedewszystkiem swój naród; gdy pisze, to nie dla zagranicy, ani dla pań z salonów petersburskich, które i po francusku go czytają i adniirują, bez dalszych następstw —- ale dla kleru rosyjskiego, dla młodzieży uniwersyteckiej, dla uczących się po monasterach; na te sfery chce on działać, rozpraszając ciemnotę i uprzedzenia, budząc w nich myśl i samowiedzę. I w istocie pisma jego docierały do tych sfer, jego polemiki z Aksakowem, z Daniłewskim. z metropolitą Filar et em budziły w nich zajęcie, bywały przedmiotem dyskusyi, podniecały do zastanawiania się i badania — zakaz cenzury to wszystko przeciął. Sołowiew powiedział sobie, że jego zawód pisarski jest bez celu, przerwał pracę nad swem wielkiem dziełem, i powziął heroiczny zamiar powrócenia do Kosy i, ażeby, jeśli mu wszelka droga szerzenia kochanej prawdy piórem i językiem będzie zamkniętą — przynajmniej

cierpiąc za mą, jeszcze jej

Już był od kilku lat pozbawiony swej katedry filozoficznej na uniwersytecie moskiewskim, z powodu swych przekonań; dla wydrukowania swej hi story i teokracyi, widział się spowodowany udać się do Kroaeyi. W tych warunkach powrót do kraju groził mu nie na żarty losem Szezedrynów i Lermontowów. Sołowiew postanowił przed wykonaniem tego salto mor-tale skreślić, choć w skróceniu i obcym języku, główne myśli, jakie miał do wypowiedzenia światu. "W tym zamiarze napisał i wydrukował w Paryżu książkę, która przed kilkoma miesiącami opuściła prasę i żywo zajęła opinię myślących ludzi w całej Europie : La Hus sic et TEffUse u u i rers file.

Książka ta przychodzi więc wypełnić poniekąd program we wstępie hi story i teokracyi skreślony: jako taka, po winu aby