8658359593

Głosy^ q książkach

Czesław Banach

0 szkolnych relacjach interpersonalnych i... przezwiskach nauczycieli

Ukazało się mele książek pedagogicznych i psychologicznych dotyczących relacji interpersonalnych w szkole, problemów wychowania i innych, ale temat „ksyw” nadawanych nauczycielom jest prawie nieobecny

Marian Śnieżyński, Przezwiska nauczycieli

Wydawnictwo Impuls, Kraków 2003, 275 s.

Zajmuje się nim samotnie, wraz ze swoimi magi-strantkami, Marian Śnieżyński, który w 1990 r. opublikował pracę Nauczyciele w oczach uczniów — o przezwiskach. Książka szybko zniknęła z półek księgarskich.

Po kilkunastu latach przerwy, w 2003 roku, autor znów podejmuje temat przezwisk nadawanych przez uczniów belfrom. Obszerna praca dotycząca tego ciekawego zagadnienia nosi prosty tytuł Przezwiska nauczycieli. Cieszy fakt, że czytelnik może wziąć do rąk książkę obszerniejszą od poprzedniej, odzwierciedlającą procesy transformacji ustrojowej, społecznej i edukacyjnej. Marian Śnieżyński dokonuje w niej porównania wyników badań z lat 1978-1980 oraz 1998-2000. Podstawową metodą badań uczynił pedagogiczny sondaż diagnostyczny, który objął wiele wątków i przykładów wykorzystanych potem w książce. Za przezwisko uznaje autor dodatkową nazwę nadaną nauczycielowi, która w codziennych uczniowskich kontaktach zastępuje jego nazwisko. Bywa, że ma charakter dostojny, czasem żartobliwy lub ironiczny, a niekiedy złośliwy.

Pierwsza część pracy zawiera sześć rozdziałów traktujących o roli szkolnych kontaktów interpersonalnych, psychologicznych i pedagogicznych aspektach przezwisk, ich pochodzeniu i powiązaniu z osobą nauczyciela oraz o metodologii badań własnych. Szczególnie interesujący jest rozdział VI, prezentujący związki przezwisk z cechami osobowości i autorytetu nauczyciela.

Drugą część pracy stanowią indeksy: Przezwiska nauczycieli poszczególnych przedmiotów szkół ogólnokształcących i zawodowych w zabarwieniu pozytywnym, neutralnym i negatywnym oraz Pochodzenie przezwisk. Gromadzi je autor w grupach utworzonych od cech charakteru, wyglądu zewnętrznego, świata roślin, przedmiotów codziennego użytku, nauczanego przedmiotu, postaci historycznych, mitologicznych, telewizyjnych i bajkowych oraz nazw zwierząt. Co cenne, indeks przezwisk jest obszerniejszy od zamieszczonego w poprzedniej książce.

W Zakończeniu Marian Śnieżyński podsumowuje rezultaty badań i zmiany, jakie zaszły w okresie między jego publikacjami. Sam autor zauważa, że zabrakło opinii o nauczycielach, którzy nie zostali obdarzeni przydomkiem.

Uczniowskie postrzeganie szkoły i nauczycieli jest w świetle wyników badań i studiów literatury przedmiotu postrzeganiem krytycznym i emocjonalnym, przeciwstawiającym się formalizacji i celebracji życia szkoły, często przepojonym sarkazmem.

Książka Mariana Śnieżyńskiego stanowi ważną i potrzebną pozycję w literaturze pedeutologicznej, w teorii wychowania i dydaktyce. Warto poświęcić jej czas i uwagę, aby wciąż aktualizować wiedzę o spojrzeniu uczących się i kształtujących swe osobowości uczniów - wychowanków w relacji do osobowości i autorytetu nauczycieli - wychowawców.