9524124157

również film Chleb nasz powszedni¹, który przybliża procesy powstawania produktów żywnościowych: od hodowli i zabijania zwierząt, po masowy zbiór i transport na ogromne odległości owoców i warzyw. W filmie nie ma dialogów, nie pada żaden komentarz. Ascetyczna forma podkreśla nieludzki system globalnej produkcji żywności, która nierzadko przebyła kilka kontynentów by trafić na nasz stół, niszcząc po drodze środowisko naturalne, zanieczyszczając powietrze, narażając ludzi pracujących w tym przemyśle na różnorodne choroby i problemy psychiczne.

Kontrowersyjny dokument pt. Ostatnia wieczerza⁸ opowiada natomiast o ostatnich posiłkach zjadanych przez więźniów skazanych na śmierć. Zgodnie z tradycją, więzień ma możliwość wyboru dowolnego dania, którego smak pozostanie na ustach aż do chwili śmierci. Autorzy filmu analizują jak ten rytuał zmienia się z biegiem czasu i jak odmienne są życzenia skazańców żyjących w różnych kulturach.

Filmy dokumentalne, mimo tego, że pojemne znaczeniowo, dobrze nakręcone, omawiające ważne problemy nie nadają się jednak do analizy czysto filmoznawczej, gdyż są pewnego rodzaju próbą „obiektywnego” zapisu wydarzeń, a w mniejszym stopniu dowolną kreacją twórców.

Poza trzema dziełami zaprezentowanymi w niniejszej pracy, można by pokusić się o wybranie jeszcze dwóch, trzech tytułów umożliwiających rozszerzenie omawianego zakresu tematycznego. Tytuły te to: Vatel^{1 2 3} czy chociażby Przepiórki w płatkach róży⁴. Pierwszy z nich rozgrywa się na zamku księcia De Conde, za czasów panowania Króla Słońce. Vatel to mistrz ceremonii, który otrzymuje zadanie zorganizowania trzydniowej, wspaniałej uczty dla całego Wersalu. Za pomocą scen z udziałem jedzenia, reżyser kreśli przygnębiającą rzeczywistość dworskich realiów: zepsucie, okrucieństwo, próżniactwo, życie ponad stan. Pożywienie, a raczej sposób traktowania pokarmów przez głównego bohatera, doprowadza go do tragicznej śmierci. Obraz rozmarzających ryb i owoców morza przywodzi na myśl niektóre sceny z Kucharza... a niewyobrażalny przepych i dekoracyjność przywołują ujęcia Wielkiego żarcia (potrawy-rzeźby z przepiórek, pawi etc.). Jedzenie w tym filmie jest czytelnym kodem, sposobem na dopowiedzenie pewnych elementów historii, wyrażenie głębszych sensów.

Przepiórki w płatkach róży jest ekranizacją powieści meksykańskiej autorki Laury Esquivel. Film nosi tytuł jednego z rozdziałów powieści i opowiada historię kobiety, która nie mogąc wyjść za mąż i jawnie okazać swojej miłości, poświęca się sztuce kulinarnej. Liczne

6

1

   Reż. Nikolaus Geyrhalter, Austria, Niemcy 2005.

2

   Reż. Mats Bigert, Lars Bergstrom, Szwecja 2008.

3

   Reż. Roland Joffć, Belgia, Francja 2000.

4

   Reż. Alfonso Arau, Meksyk 1992.