Rodzeństwo osób chorych na schizofrenię
Zachorowanie na schizofrenię wpływa na wszystkich członków rodziny. Cała rodzina musi się
dostosować do nowej sytuacji, zmiany dotychczasowych ról. Zaakceptowanie nowych
okoliczności może być niezwykle trudne dla rodzeństwa chorego.
Wiele zależy od relacji pomiędzy rodzeństwem przed chorobą oraz od jej tempa rozwoju. Schizofrenia jest
złożoną chorobą zarówno dla specjalistów zajmujących się jej leczeniem, jak i dla członków rodziny. Rodzeństwo
chorego musi sobie radzić z negatywnymi emocjami a także rywalizacją.
Najczęściej spotykane u rodzeństwa osoby chorej reakcje emocjonalne to:
Dezorientacja i frustracja  uczucia te dominują w początkowych fazach choroby, gdy rodzina nie zna jeszcze
diagnozy, a zachowanie bliskiego staje się dziwne i niewytłumaczalne. Frustracja wynikać może z faktu, iż chory
nie reaguje na rzeczowe argumenty i zachowuje się nieodpowiednio, także w towarzystwie obcych osób. Taka
dezorientacja stanowi dla rodzeństwa chorego z
ródło stresu.
Poczucie winy  osoby zdrowe często borykają się z poczuciem winy, które wynika z tego, że choroba
dotknęła ich bliskich, a oni nie zachorowali. Mają poczucie niesprawiedliwości takiej sytuacji, porównują życie
swoje i chorego.
Strach i niepokój  rodzeństwo chorego musi zmierzyć się z myślami dotyczącymi ewentualnego
zachorowania, ponieważ z
ródło zagrożenia może pochodzić z genów.  Chociaż rzeczywiście ryzyko rozwoju
schizofrenii jest większe, gdy w bliskiej rodzinie jest już ktoś, kto na nią choruje, to nawet w takiej sytuacji
wciąż bardziej prawdopodobne jest, że pozostaniemy zdrowi. Zdrowe osoby powinny porozmawiać ze
specjalistami zorientowanymi w zagadnieniach genetycznych na temat ewentualnego ryzyka zachorowania na
schizofrenię przez innych członków rodziny.
Smutek  uczucie smutku jest szczególnie dotkliwe, jeśli poprzednie relacje między rodzeństwem były bliskie.
Zakłopotanie  czasem zachowania chorych na schizofrenię są bardzo kłopotliwe i krępujące dla otoczenia.
Uczucie zakłopotania można zmniejszyć uświadamiając sobie, iż taka postawa chorego wynika z objawów
choroby, a nie złej woli.
Złość i żal  schizofrenia niszczy dotychczasowy sposób funkcjonowania rodziny. Rodzice często skupiają się na
chorym dziecku, poświęcając jego rodzeństwu mniej uwagi niż zwykle.  Chociaż nikt nie chce przeżywać z tego
powodu żalu i pretensji, jest to zrozumiała reakcja na podobne zepchnięcie na drugi plan. Pomimo takich uczuć
rodzeństwo w dalszym ciągu może się troszczyć o swoich chorych braci i siostry .
http://www.latwiej.pl 10 lipca 2008
Wpływ choroby na życie rodzeństwa
Schizofrenia oddziałując na cały system rodzinny wpływa na rozwój zdrowych dzieci, a w szczególności na ich
związki i stopień zaangażowania w kontakty rodzinne. Główne obszary, które są zagrożone to: relacje z
rodzicami, relacje z chorym rodzeństwem, poziom zaangażowania w życie rodzinne, relacje z osobami spoza
rodziny.
Relacje z rodzicami
Zdrowe rodzeństwo może mieć poczucie, że energia rodziców skupia się w całości na chorym oraz że ich
potrzeby nie są respektowane. Mimo iż zdają sobie sprawę, że brat czy siostra potrzebują w danym momencie
większej uwagi rodziców, emocjonalnie może być im ciężko się z tym faktem uporać. Równie trudne może się
okazać obserwowanie zagubionych w trudnej sytuacji rodziców.
Relacje z chorym
W zależności od różnicy wieku pomiędzy rodzeństwem i przebiegu choroby schizofrenia w różnym stopniu
wpływa na więz
łączącą rodzeństwo. Jeśli relacje przed chorobą nie były głębokie, często ulegają one dalszemu
poluz
nieniu. Niekiedy jednak uczucia empatii i chęć niesienia pomocy pozwalają na wzmocnienie związku
pomiędzy chorym i jego zdrowym rodzeństwem.
Zaangażowanie w życie rodzinne
Pojawiająca się w systemie rodzinnym choroba może dwojako wpływać na rodzeństwo chorego. Osoby takie
najczęściej wycofują się z życia rodzinnego lub wprost przeciwnie, przesadnie angażują się w nową sytuację.
Wycofanie i odsunięcie się od chorego wynika najczęściej z braku umiejętności odnalezienia się w nowej sytuacji
oraz szeregu negatywnych uczuć, które ona wywołuje. Niekiedy rodzeństwo angażując się w opiekę nad chorym
zaczyna wyręczać rodziców. Takie przesadne uwikłanie w leczenie chorego może wywrzeć negatywne skutki na
ich własne życie.
Relacje z osobami spoza rodziny
Choroba brata lub siostry wpływa również na kontakty z osobami spoza rodziny. Zdrowe dzieci często obawiają
się zapraszania do domu przyjaciół i znajomych; żyją w przekonaniu, że chorobę rodzeństwa należy utrzymać w
tajemnicy. Taka nadmierna skrytość prowadzi niekiedy do trudności w nawiązywaniu i utrzymywaniu bliskich
relacji z innymi ludz
mi.
http://www.latwiej.pl 10 lipca 2008
Postępowanie w obliczu choroby rodzeństwa
Pomimo problemów powstających z chwilą zachorowania bliskiej osoby, istnieją strategie, które umożliwiają
radzenie sobie z zaistniałą sytuacją.
Pierwsza z nich to zdobywanie wiedzy na temat schizofrenii. Pozwala to lepiej zrozumieć chorego. Szczególnie
ważne jest zapoznanie się z charakterystycznymi dla schizofrenii symptomami i ich wpływem na zachowanie
osoby chorej.
Warto zdać sobie trud, aby utrzymać z chorym jakąś formę kontaktu. Mimo, iż relacje mogą różnić się
jakościowo od tych poprzedzających zachorowanie, przy pewnym wysiłku można wypracować inny rodzaj
kontaktu z chorym. Często upodobania, zainteresowania chorego nie odbiegają znacznie od tych z okresu
zdrowia.
Ważne jest aby w jakimś stopniu zaangażować się w życie chorego; ważne, aby udział ten odpowiadał
faktycznym chęciom i możliwościom. Rodzina powinna być na bieżąco co najmniej w zakresie stanu i leczenia
chorego. Niezbędne jest podtrzymywanie własnych zainteresowań i realizacja własnych planów i ambicji. Jest
niezwykle ważne, aby znalez
ć równowagę pomiędzy potrzebami osoby chorej i swoimi.
Rodzeństwo osoby chorej często czuje się samotne. Dlatego też jedną ze strategii jest poszukiwanie wsparcia
wśród przyjaciół, innych członków rodziny, znajomych, specjalistów. Wiele korzyści może przynieść
przynależność do grupy samopomocowej (warto pamiętać, że uczestnicząc w takim spotkaniu nie jesteśmy
zobowiązani do zabierania głosu).
Jak rodzice mogą pomóc swoim zdrowym dzieciom?
Zdrowe dzieci same muszą podjąć decyzję, jak postępować i do jakiego stopnia zaangażować się w sprawy
związane z chorobą rodzeństwa.
Jednak rodzice mogą i powinni ułatwić zdrowemu rodzeństwu stawienie czoła nowo zaistniałej sytuacji. Mogą
tego dokonać poprzez pogłębianie wśród członków rodziny wiedzy o schizofrenii oraz otwarte rozmowy na temat
choroby i jej przebiegu. Bardzo ważne jest wyważenie pomiędzy potrzebami chorego dziecka i jego zdrowego
rodzeństwa. Warto pamiętać, że choroba wpływa na wszystkich członków rodziny, nie tylko chorego. Dlatego też
ze zdrowymi dziećmi należy rozmawiać o ich uczuciach, także tych negatywnych. Nie powinno się również
wywierać presji na zdrowych dzieciach i zmuszać ich do opiekowania się czy przebywania z chorym
rodzeństwem.
Główne pytania nurtujące zdrowe rodzeństwo osób chorych na schizofrenię dotyczą dwóch aspektów: prognoz
na przyszłość chorego oraz odpowiedzialności za rodzeństwo, gdy zabraknie rodziców. Pytania te są bardzo
skomplikowane i zależą głównie od indywidualnych okoliczności. Najważniejsze i najlepsze co można zrobić w
sytuacji takich niepokojów i wątpliwości to rozmawiać o wszystkim otwarcie z pozostałymi członkami rodziny.
Niekiedy można podjąć odpowiednie rozstrzygnięcia, zabezpieczyć przyszłość chorego nie naruszając autonomii
jego zdrowego rodzeństwa.
Opracowanie na podstawie książki:
Kim T. Mueser, Susan Gingerich, Życie ze schizofrenią. Poradnik dla rodzin. Dom Wydawczy Rebis, Poznań 2001.
http://www.latwiej.pl 10 lipca 2008